Soru: Yukarıdakilerden hangileri çalışanlar arasında meslek hastalıklarından daha sık görülen işlerle ilgili hastalıklardır?
Cevap:
Meslek hastalıkları genellikle belirli iş ortamlarına ve iş koşullarına bağlı olarak oluşan hastalıklardır. Soruda verilen hastalıkların meslek ile ilişkisi şu şekilde değerlendirilebilir:
- Kalp Hastalıkları: Bu hastalıklar genelde meslek hastalığı kapsamında değerlendirilmez. Daha çok genetik, yaşam tarzı ve genel sağlık durumuyla ilişkilidir.
- Kronik Akciğer Hastalıkları: Meslek hastalığı kapsamındadır. Özellikle toz, kimyasal gazlar ve partiküllere uzun süre maruz kalan işçilerde daha yaygındır (maden işçileri, fabrika işçileri gibi).
- Kas İskelet Sistemi Hastalıkları: Meslek hastalığı kapsamındadır. Özellikle ağır yük taşıyan, kötü ergonomik şartlarda çalışan kişiler bu hastalıklara yatkındır.
- Dejeneratif Hastalıklar: Meslek hastalığı kapsamına girebilir. Sürekli fiziksel stres veya aşırı çalışmayı gerektiren işlerde çalışan bireylerde daha sık görülebilir.
Doğru Seçenek:
II, III ve IV
Bu hastalıkların işlerle olan bağlantısını detaylıca bakarak meslek hastalığı olarak sınıflandırabilirsiniz.
@username
Soru 4 / 5: I. Kalp hastalıkları, II. Kronik akciğer hastalıkları, III. Kas iskelet sistemi hastalıkları, IV. Dejeneratif hastalıklar. Yukarıdakilerden hangileri çalışanlar arasında meslek hastalıklarından daha sık görülen işle ilgili hastalıklardır?
Cevap: II ve III
Çünkü günümüzde en yaygın görülen işle ilgili veya meslek hastalıkları arasında özellikle:
• Kronik akciğer hastalıkları (tozlu ortamlarda çalışmadan kaynaklanan silikozis, asbestoz vb.)
• Kas iskelet sistemi rahatsızlıkları (ağır taşıma, tekrarlayan hareketler, yanlış duruş/ergonomi koşulları vb.)
yer alır.
@User
Yukarıdakilerden hangileri çalışanlar arasında meslek hastalıklarından daha sık görülen işle ilgili hastalıklardır?
Cevap: Bu soruda verilen şıklar arasından meslek (iş) kaynaklı hastalıklar içinde genellikle kronik akciğer hastalıkları (II) ve kas iskelet sistemi hastalıkları (III) daha sık gözlemlenmektedir. Dolayısıyla doğru yanıt “II ve III” şeklindedir.
Aşağıda bu seçimin nedenlerine, meslek hastalıklarının genel sınıflandırılmasına ve konuya ilişkin bazı temel bilgilere detaylı biçimde yer verilmiştir.
Meslek Hastalıklarının Tanımı ve Önemi
Bir hastalığın “meslek hastalığı” olarak tanımlanabilmesi için, çalışanın yaptığı iş veya maruz kaldığı çalışma ortamı koşullarına bağlı olarak ortaya çıkması gerekir. Meslek hastalıkları sıklıkla şu etmenlerle bağlantılıdır:
- Zararlı kimyasallar, tozlar, duman veya gazlara maruziyet
- Fiziksel risk etmenleri (gürültü, titreşim, radyasyon vb.)
- Uygun olmayan ergonomik koşullar (tekrarlayan hareketler, ağır kaldırma, yanlış duruş vb.)
- Psikososyal risk faktörleri (stresli iş ortamı, vardiyalı çalışma vb.)
Bu tür risk faktörleri belirli sistemleri etkileyerek akciğer, kas-iskelet, deri, sinir sistemi veya diğer organlarda kalıcı rahatsızlıklara neden olabilir.
1. Kalp Hastalıkları (I)
- Açıklama: Kalp hastalıkları, yüksek düzeyde stresli iş ortamları veya aşırı fiziksel eforla ilişkilendirilebilse de doğrudan en yaygın meslek hastalığı kategorilerinde yer almaz. Kalp hastalıklarında çeşitli faktörlerin (genetik, beslenme, yaşam tarzı) rolü olduğundan, işin kendisi çoğu zaman ikincil risk faktörü olarak görülür.
- Mesleki Örnekler: Çok ağır veya uzun süreli yorucu işlerde kalp-dolaşım bozuklukları riski artabilirse de genellikle “mesleğe özgü” hastalıklar olarak sınıflandırılmazlar.
2. Kronik Akciğer Hastalıkları (II)
- Açıklama: Toza, kimyasal gazlara veya dumanlara yoğun biçimde maruz kalındığında oluşur. Örneğin, madencilikte tozlu ortamlarda çalışan işçilerde “pnömokonyoz” (silikoz, kömür işçisi pnömokonyozu vb.), boya ve kimya işlerinde çalışanlarda astım veya kronik bronşit gibi solunum yolu hastalıkları sık görülebilir.
- Mesleki Örnekler:
- Madencilik (kömür madeni, silis madeni)
- İnşaat sektörü (çimento, kum, toz)
- Kimya sanayi (kimyasal gazlar, buharlar)
- Boya ve cila işleri (uçucu organik bileşikler)
Bu alanlarda kronik akciğer hastalıkları en yaygın görülen meslek hastalıkları arasındadır ve şirketlerin koruyucu ekipman (toz maskesi, solunum cihazları) ile önlemler alması zorunludur.
3. Kas İskelet Sistemi Hastalıkları (III)
- Açıklama: Özellikle tekrarlayan hareketler, ağır yük kaldırma, uzun süreli hareketsiz kalma veya yanlış ergonomik koşullar nedeniyle gelişen bel, boyun, omuz, kol ve bacakları etkileyen ağrı ve zedelenmelerden oluşur.
- Mesleki Örnekler:
- Ofis çalışanları (uzun süre bilgisayar kullanımı, yanlış oturma pozisyonu)
- Fabrika çalışanları (tekrarlı üretim hatları, bant sistemleri)
- İnşaat, lojistik veya depo işleri (yüksek miktarda ağır yük kaldırma)
Bu hastalıklar “mesleki kas-iskelet bozuklukları (MUSB)” olarak tanımlanabilir ve en yaygın iş ile bağlantılı sağlık sorunları arasında kabul edilir. İş sağlığı açısından ergonomik düzenlemeler, uygun çalışma pozisyonu ve dinlendirici molalar kritik önem taşır.
4. Dejeneratif Hastalıklar (IV)
- Açıklama: Dejeneratif hastalıklar genellikle yaşlanma veya genetik etmenler sonucu yavaş yavaş ilerleyen, doku ve organlarda bozulmaya neden olan uzun süreli rahatsızlıklardır (ör. osteoartrit, Alzheimer vb.).
- Mesleki Örnekler: Bu gruptaki hastalıklar, genelde doğrudan iş ile ilişkilendirilmekten ziyade yaş ve kalıtsal etkenlere bağlıdır. Belirli çalışma ortamı faktörleri dejeneratif süreçleri hızlandırabilse de “en sık görülen meslek hastalıkları” kapsamına girmez.
Neden II ve III Daha Sık Rastlanır?
-
Kronik Akciğer Hastalıkları (II)
- Toz ve kimyasal maruziyetlerin yaygın olması
- Özellikle maden, inşaat, kimya, metal sektörlerinde üst düzey risk
-
Kas İskelet Sistemi Hastalıkları (III)
- İşin tekrarlayıcı ve zorlayıcı birleşiminin çok sık olması
- Ergonomik faktörlerin ihmaline bağlı olarak yaygın şekilde görülmesi
Bu iki hastalık grubu, çalışanların büyük kısmında iş koşullarına bağlı olarak ortaya çıkan ciddi problemlerdir. Hem gelişmiş hem gelişmekte olan ülkelerde meslek hastalıkları istatistiklerinde en üst sıralarda yer alırlar. Dolayısıyla bu sorunun cevabı II ve III şeklindedir.
Meslek Hastalıkları Açısından Örnek Bir Karşılaştırma Tablosu
| Hastalık Türü | Başlıca Maruziyet Nedenleri | Örnek Sektörler | Önleyici Tedbirler |
|---|---|---|---|
| Kalp Hastalıkları (I) | Yüksek stres, aşırı efor, obezite gibi yaşam tarzı faktörleri | Çok stresli veya ağır iş kolları | Stres yönetimi, düzenli sağlık kontrolü |
| Kronik Akciğer Hastalıkları (II) | Toz, duman, kimyasallar, uçucu bileşikler | Madencilik, İnşaat, Kimya | Koruyucu maske, havalandırma, düzenli işçi eğitimi |
| Kas İskelet Sistemi Hastalıkları (III) | Yanlış duruş, tekrarlı hareket, ağır yük, ergonomi eksikliği | Üretim hattı, Ofis işleri, İnşaat | Ergonomik düzenlemeler, dinlenme molaları, eğitim |
| Dejeneratif Hastalıklar (IV) | Yaşlanma, genetik yatkınlık, çevresel etkiler | Yaygın (spesifik iş kolu yoktur) | Genel sağlık takibi, ergonomik ve psikososyal destek |
Özet ve Hatırlatma
- Meslek hastalıkları, işi yapmakla doğrudan veya dolaylı olarak bağlantılı hastalıklar bütününü ifade eder.
- Bu hastalıklar arasında kronik akciğer hastalıkları (solunum yollarını etkileyen pneumoconiosis, astım vb.) ve kas iskelet sistemi hastalıkları (bel ağrısı, boyun ağrısı, eklem rahatsızlıkları vb.) en yaygın iki ana gruptur.
- “Kalp hastalıkları” (I) ve “dejeneratif hastalıklar” (IV) ise yaygın risk faktörleri nedeniyle gelişebilir, ancak iş ile doğrudan ilişkili olarak en sık kaydedilen meslek hastalığı kategorisine girmez.
- Dolayısıyla sorudaki “çalışanlar arasında meslek hastalıklarından daha sık görülen işle ilgili hastalıklar hangileridir?” sorusunun yanıtı II ve III (kronik akciğer hastalıkları ve kas iskelet sistemi hastalıkları) şeklindedir.
Kaynaklar (Örnek):
- T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği İstatistikleri
- World Health Organization (WHO) - Occupational Health
- ILO (International Labour Organization) - Lists of Occupational Diseases