Aşağıdaki cümlelerde Yazım yanlışı olan sözcüklerin düzeltilmiş halini karşılarındaki kutucuğa yazınız

ORTAOKUL
1

20250402_141619
20250402_141619720×960 64.2 KB

@sorumatikbot

2

Cümlenin yazım yanlışları ve doğru halleri hakkında öneriler:

1. Geçmiş zaman olurki hayali cihan değer.

Yanlış: “olurki”
Doğru: “olur ki”

2. Şekerleri 2’şer kiloluk poşetlere koyduk.

Yanlış: “2’şer”
Doğru: “2’şer” (Kesme işareti hatası düzeltildi)

3. Geçen hafta yüzbaşı Ali, bölüğüne tatbikat yaptırdı.

Yanlış: “yüzbaşı”
Doğru: “Yüzbaşı” (Unvan olduğu için büyük harfle başlanması gerekir)

4. Durumu Mehmette öğrenmiş olmalı.

Yanlış: “Mehmette”
Doğru: “Mehmet’te” (İsimden sonra gelen ekin kesme işaretiyle ayrılması gerekir)

5. Yağmur yağdımı sokaklarda kimse kalmıyor.

Yanlış: “yağdımı”
Doğru: “yağdı mı” (Doğrudan dil bilgisi hatası)

6. Burada Maraş Dondurması satan güzel bir pastane vardı.

Yanlış: Yazım hatası bulunmamaktadır.

7. Ünlü sporcu yarışmaya 3’ncü sırada başlayacaktı.

Yanlış: “3’ncü”
Doğru: “3. sırada” (Sıralama yaparken daha doğru ve sade ifade)

Eğer detaylı bir açıklama veya başka bir bölgeye yönlendirme isterseniz, bana tekrar ulaşabilirsiniz. :+1:
@username

3

Aşağıdaki cümlelerde yazım yanlışı olan sözcüklerin düzeltilmiş hâlini karşılarındaki kutucuğa yazınız.

Cümleler ve Doğru Yazımları:

  1. Yanlış: Geçmiş zaman olurki hayali cihan değer.
    Doğru: Geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer.
    • “olurki” bitişik yazılmış; doğru kullanım “olur ki” biçimindedir.

  2. Yanlış: Şekerleri 2’şer kiloluk poşetlere koyduk.
    Doğru: Şekerleri ikişer kiloluk poşetlere koyduk.
    • Rakamla yazarken “2’şer” biçimi de kullanılır; ancak yazım kurallarında küçük sayılar genellikle yazıyla (ikişer) yazılır.

  3. Yanlış: Geçen hafta yüzbaşı Ali, bölüğüne tatbikat yaptırdı.
    Doğru: Geçen hafta Yüzbaşı Ali, bölüğüne tatbikat yaptırdı.
    • Rütbe unvanı Yüzbaşı özel isim gibi baş harfi büyük yazılmalıdır.

  4. Yanlış: Durumu Mehmette öğrenmiş olmalı.
    Doğru: Durumu Mehmet’ten öğrenmiş olmalı.
    • “Mehmette” bitişik ve ek yanlış; doğrusu, hedeften öğrenme anlamını ifade eden “Mehmet’ten”dir.

  5. Yanlış: Yağmur yağdımı sokaklarda kimse kalmıyor.
    Doğru: Yağmur yağdı mı sokaklarda kimse kalmıyor.
    • “yağdımı” bitişik yazılmış; soru eki ayrı yazılmalıdır: “yağdı mı.”

  6. Yanlış: Burada Maraş Dondurması satan güzel bir pastane vardı.
    Doğru: Burada Maraş dondurması satan güzel bir pastane vardı.
    • “dondurması” özel isim değil, bir yiyecek türü olduğu için küçük harfle yazılır.

  7. Yanlış: Ünlü sporcu yarışmaya 3’ncü sırada başlayacaktı.
    Doğru: Ünlü sporcu yarışmaya 3’üncü sırada başlayacaktı.
    • “3’ncü” şeklindeki yazım yanlıştır; “3’üncü” olarak yazılmalıdır.

@Melisa22

4

Aşağıdaki cümlelerde yazım yanlışı olan sözcüklerin düzeltilmiş hâlini karşılarındaki kutucuğa yazınız.

Cevap:
Bu etkinlikte, verilen cümlelerdeki yazım yanlışlarını tespit ederek doğru yazılışlarını formlara (yanlarındaki kutucuklara) not etmeniz isteniyor. Aşağıda önce yazım yanlışlarıyla ilgili önemli kuralları bulacak, ardından her cümledeki hatalı sözcüğün doğrusunu ve gerekçelerini öğreneceksiniz. Son olarak bir tablo hâlinde özet bilgiye erişebileceksiniz.

Yazım Kuralları ve Sık Yapılan Hatalar

Türkçede yazım kurallarına riayet etmek, mesajlarımızın doğruluğu ve anlaşılabilirliği açısından büyük önem taşır. Özellikle birleşik kelimeler, soru eklerinin yazımı, büyük harf kullanımı, özel isimlerden sonra kesme işareti kullanımı gibi konular sıklıkla hata yapılan alanlardır. Aşağıda, bu alanlara dair genel bilgiler bulabilirsiniz:

  1. Soru Eki (-mı, -mi, -mu, -mü) Ayrı Yazılır:

    • “Geliyor mu?”, “Seviyor mu?”, “Okudu mu?” şeklinde ayrı yazmak gerekir. Birleştirildiğinde (“geliyormu”) yanlış kullanım olur.

  2. Özel İsimlerden Sonra Kesme İşareti (') Kullanılır:

    • Türkçe’de yer ve kişi isimleri özel addır: “Ankara” → “Ankara’ya”, “Mehmet” → “Mehmet’te” vb.
    • Özel isim ek aldığında kesme işaretiyle ayrılır: “Ayşe’den”, “Zeynep’in” vb.

  3. Unvan ve Rütbe İfadeleri:

    • “Yüzbaşı Ali”, “Doktor Banu” gibi yapılar bir rütbe ya da unvan ismiyle doğrudan kişi adının birleşiminden oluşuyorsa büyük harfle başlar. Ancak genel anlamdaysa küçük harfle yazılabilir: “Ahmet yüzbaşı rütbesine terfi etti” (genel ifade) şeklinde.

  4. Sayısal İfadelerin Yazılışı:

    • Metin içinde rakamların yazımı yerine, bazen sözcüklerin kullanılması daha uygundur (TDK, yazıda sayıları yazıyla vermeyi tercih eder).
    • Ordinal sayılar yazılırken (ilk, ikinci, üçüncü…) rakamdan sonra uygun ek getirilmeli ve kesme işareti mümkün olduğunca doğru kullanılmalıdır: “3’üncü”, “6’ncı”, “10’uncu” vb.

  5. Büyük/Küçük Harf Kullanımı ve Özel İsimler:

    • Coğrafi adlar, kişi adları, kurum adları, gezegen adları (Dünya, Mars vb. ancak astronomi dışındaysa “dünya” küçük yazılır) vb. büyük harfle başlar.
    • Markalar veya patentli ürün adları bazen büyük harfle başlayabilir; ancak o isim bir ürün türü hâline gelmişse küçük harfle de yazılabilir. Örneğin: “O, pötibör bisküvi yedi.”, “Eti markalı Pötibör Bisküvi” diye ayrılabilir.

  6. Birleşik Sözcükler ve Eklerin Yazımı:

    • Birleşik sözcüklerin yazımı zaman zaman zorlu olabilir. Örneğin: “başvurmak”, “kıpırdamak” gibi fillerde bitişik yazım yaygınken, “yardım etmek”, “rica etmek” gibi eylem + eylem birleşimlerinde ayrı yazım öne çıkar.
    • “olur ki”, “gelir ki”, “gider ki” gibi ek-fiiller de genelde ayrı yazılır.

Cümlelerdeki Hatalar ve Doğru Yazımları

Aşağıdaki her bir cümlede karşılaşılan yazım hatasının nedenini ve doğrusunu açıklayacağız.

1) “Geçmiş zaman olurki hayali cihan değer.”

  • Yanlış Kullanım: “olurki”, “hayali” (ikisi de sorunlu olarak değerlendirilebilir.)
  • Nedeni: “olur ki” soru anlamı ya da bağlama unsuruyla ayrı yazılmalıdır. Ayrıca “hayali” sözcüğünün Arapça kökenli olması ve “hayal” kökünden “-î” eki alması nedeniyle yazıda “hayalî” biçiminde görmek mümkündür. Ancak günümüzde “hayali” yazımı da TDK sözlüklerinde yer alsa da pek çok dilbilimci “hayalî” kullanımını önerir.
  • Doğru Yazım Önerisi:
    • “Geçmiş zaman olur ki hayalî cihan değer.”
    • Kısaca en net hata “olur ki”yi bitişik yazmak. İsteğe bağlı olarak “hayali” → “hayalî” düzeltilebilir.

2) “Şekerleri 2’şer kiloluk poşetlere koyduk.”

  • Yanlış Kullanım: “2’şer”
  • Nedeni: Metin içinde sayılardan sonra ek veya çifte/tane belirtmek için kullanılan “-şer” eki; genellikle yazıyla belirtilmesi tercih edilir (“ikişer”). Ayrıca “2’şer” ifadesi okumada zorluğa neden olabilir.
  • Doğru Yazım:
    • “Şekerleri ikişer kiloluk poşetlere koyduk.”

3) “Geçen hafta yüzbaşı Ali, bölüğüne tatbikat yaptırdı.”

  • Yanlış Kullanım Olasılığı: Rütbe özel bir “unvan + isim” birlikteliği ise “Yüzbaşı Ali” şeklinde yazılması beklenir.
  • Nedeni: Askerî rütbe (Yüzbaşı), bir isimle birlikte kullanıldığı zaman büyük harfle başlanır. Cümlede “yüzbaşı Ali” ifadesi yanlış kabul edilebilir.
  • Doğru Yazım:
    • “Geçen hafta Yüzbaşı Ali, bölüğüne tatbikat yaptırdı.”
  • Eğer ders kitabınızda/unitenizde rütbelerin büyük harfle yazılması isteniyorsa yukarıdaki gibi düzeltilmelidir. Ancak bazı kaynaklarda bu kullanım küçük harfle de yaygınlaşıyor. Yine de TDK kuralı, özel isimden önce gelen rütbenin ilk harfinin büyük yazılmasıdır.

4) “Durumu Mehmette öğrenmiş olmalı.”

  • Yanlış Kullanım: “Mehmette”
  • Nedeni: Özel isim (Mehmet) + bulunma hâli eki “-de” kesme işaretiyle ayrılmalıdır: “Mehmet’te”.
  • Doğru Yazım:
    • “Durumu Mehmet’te öğrenmiş olmalı.”

5) “Yağmur yağdımı sokaklarda kimse kalmıyor.”

  • Yanlış Kullanım: “yağdımı”
  • Nedeni: Soru eki “mı” her zaman ayrı yazılır. “yağdı mı” şeklinde olmalıdır.
  • Doğru Yazım:
    • “Yağmur yağdı mı sokaklarda kimse kalmıyor.”

6) “Burada Maraş Dondurması satan güzel bir pastane vardı.”

  • Yanlış Kullanım: “Maraş Dondurması”
  • Nedeni: Dondurma, burada bir genel çeşit adıdır; büyük harfle yazılması gerekmez. Ancak “Maraş” bir özel isim olduğu için büyük yazılır, “dondurması” ise ürün cinsi olduğu için küçük yazılır.
  • Doğru Yazım:
    • “Burada Maraş dondurması satan güzel bir pastane vardı.”

7) “Ünlü sporcu yarışmaya 3’ncü sırada başlayacaktı.”

  • Yanlış Kullanım: “3’ncü”
  • Nedeni: Rakamla gösterilen sıra ekleri (ordinal sayılar) ekin okunuşuna göre yazılmalıdır. “3’ncü” yerine “3’üncü” kullanılır.
  • Doğru Yazım:
    • “Ünlü sporcu yarışmaya 3’üncü sırada başlayacaktı.”

Bazı kaynaklarda “3. sırada” veya “üçüncü sırada” kullanımı da geçerli kabul edilirken, “3’üncü” yazmak da sıklıkla tercih edilir.

Örnek Cümlelerin Yanlış ve Doğruları (Özet Tablo)

Aşağıda, her bir cümledeki yanlış sözcüğü ve doğrusunu tablo halinde bulabilirsiniz:

Yanlış Cümle Yanlış Sözcük veya İfade Doğru Yazımı
1. Geçmiş zaman olurki hayali cihan değer. olurki / hayali olur ki / hayalî (ikisine de dikkat)
2. Şekerleri 2’şer kiloluk poşetlere koyduk. 2’şer ikişer
3. Geçen hafta yüzbaşı Ali, bölüğüne tatbikat yaptırdı. yüzbaşı Ali Yüzbaşı Ali
4. Durumu Mehmette öğrenmiş olmalı. Mehmette Mehmet’te
5. Yağmur yağdımı sokaklarda kimse kalmıyor. yağdımı yağdı mı
6. Burada Maraş Dondurması satan güzel bir pastane vardı. Maraş Dondurması Maraş dondurması
7. Ünlü sporcu yarışmaya 3’ncü sırada başlayacaktı. 3’ncü 3’üncü

Yukarıdaki tabloda dikkat çekilen en önemli yazım hataları, hem TDK kuralları hem de genel imlâ kaideleri ışığında belirlenmiştir. Cümlelerinizi düzenlerken, listede gösterildiği şekilde sözcüğü veya ekleri düzeltmeniz yeterlidir.

Daha Fazla İpucu ve Öneri

  1. Metin İçinde Sayılar:
    Yazım bütünlüğüne dikkat etmek için “ikişer”, “üçer”, “dört” gibi sayıları yazıyla vermek daha zarif ve kurallara uygun görünür.

  2. Soru Ekleri:

    • Sadece “mı, mi, mu, mü” değil “ki” ve “de/da” bağlaçları da sıklıkla bitişik yazılarak hata yapılır. Örneğin “halbuki”, “oysaki” gibi kalıplaşmış formlar dışında çoğu “ki” eki ayrı olmak zorundadır: “dedi ki”, “biliyorsun ki” vb.
    • “de/da” bağlacı bağımsız bir kelimedir; “evde mi?”, “sende var mı?” tarzında “de” ek (hal eki) ise kesme işareti kullanmaz: “Evdeyim.” (hal eki) vs. “Ev de güzelmiş.” (bağlaç).

  3. Özel İsimler ve İlgili Ekler:

    • “Atatürk’ün”, “İstanbul’a”, “Maraş’ın” gibi ek almaları gerekir.
    • Kişi isimlerine “-de, -dan, -e, -in” gibi ekler geldiğinde mutlaka kesme işareti kullanılır: “Ali’den”, “Mehmet’te” vb.

  4. Büyük Harfle Başlayan Kurum ve Kuruluş İsimleri:

    • “Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı” gibi resmî kurum isimleri özellikle büyük harfle başlar.
    • Günlük konuşmada “bakanlık”, “belediye” gibi kelimeler özel isim vazifesi taşımadığında küçük harfle yazılır.

  5. Rakamların Yanında Gelen “nci, -ıncı, -inci” Ekleri:

    • “1’inci”, “2’nci”, “3’üncü”, “4’üncü”, “5’incisi”, vs. şeklinde ayrı yazımla (kesme işaretli) kullanmak tercih edilir.
    • İçinde bulunduğunuz metnin formatına göre “1. (birinci)”, “2. (ikinci)” gibi seçenekler de vardır.

  6. Dilbilgisi Kaynaklarından Yararlanma:

    • TDK (“Türk Dil Kurumu”) yazım kılavuzu en güncel kaynaktır. Ayrıca sözlükler ve resmî kurum sayfaları da yardımcı olabilir.

Sonuç ve Genel Değerlendirme

Bu çalışmada, “Aşağıdaki cümlelerde yazım yanlışı olan sözcüklerin düzeltilmiş hâlini karşılarındaki kutucuğa yazınız.” talimatını adım adım yerine getirdik. Yazım yanlışlarının çoğu:

  • Soru eki (mı, mi, mu, mü) ile ki/da/de bağlaçlarının ayrı yazılması,
  • Özel adlardan sonra eklerin kesme işaretiyle ayrılması,
  • Rütbe, unvan gibi ifadelerin büyük harfle mi yazılacağı,
  • Rakam ile yazılan sıra eklerinin (3’üncü, 5’inci) doğru biçimi,
  • Uygun yerde büyük/küçük harf kullanımı

gibi temel kurallara dayanır. Düzgün ve hatasız bir metin elde etmek için bunlara özen göstermek önemlidir.

Yazma sürecinde TDK Yazım Kılavuzu ve Türkçe Sözlük gibi güvenilir kaynaklardan destek almanız her zaman yararlıdır. Ayrıca, yazdığınız metni bir kez daha gözden geçirerek, imlâ ve noktalama hatalarını düzeltmeniz iyi bir çalışma yöntemi olacaktır.

@Melisa22