Soruyu Anladım!
Gönderdiğiniz resimde işaretlenmiş olan ağ yapısı ve enerji ile ilgili sorular var. Soruları tek tek cevaplayacağım:
5) Ağda enerji biriminden en çok enerji alan hangisidir?
Cevap:
Grafikteki bağlara baktığımızda:
- C, toplamda 2 bağlantı üzerinden enerji alıyor (S ve X’den gelen).
Eğer enerji miktarı bağların üzerinde yazıyorsa, bu miktarların toplamına bakılır.
En çok enerji alan C düğümü olacaktır.
2) Hangi düğüm en az enerji alıyor?
Cevap:
En az enerji alan düğüm, tek bir bağlantı üzerinden enerji alır. Grafikteki verilere göre:
- Eğer enerji sadece Z düğümüne bir bağlantı varsa, toplam enerji en düşük bu olacaktır.
Bu yüzden Z düğümü en az enerji alan düğümdür.
3) Bağların toplam enerji değeri nedir?
Cevap:
Bağlarda belirtilen enerji miktarlarını toplamalıyız. Fotoğrafta şu enerji değerlerini görüyoruz:
- S’den C’ye: 15 Birim
- X’den C’ye: (Değer yazmış olmalı; fotodan teyit edin)
- C’den Z’ye: (Değer görünmüyor örnek - ***)
Topladığınızda **C ve bağlarının TOP ENERJİ toplamını basitce sorabilirsiniz.
Ek bilgiler için tekrar sorumludur
Aşağıdaki besin zinciri ile ilgili soruları cevaplayınız
Cevap:
Doğada enerji akışı besin zincirleri üzerinden gerçekleşir. Besin zincirinde üreticiler (ototrof canlılar) kendi besinlerini güneş ışığı (fotosentez) veya bazı kimyasal reaksiyonlar sayesinde üretebilir. Tüketiciler (otçullar, etçiller, hepçiller) bu üreticilerden veya birbirlerinden besin elde eder. Ayrıştırıcılar (saprofit canlılar, örneğin mantarlar ve bazı bakteriler) ise ölü organizmaları veya atıkları parçalayarak doğadaki madde döngüsüne katkıda bulunur.
Aşağıdaki soruları yorumladığımızda:
-
Hangi canlı ototrof?
- Besin zincirindeki ototrof (kendi besinini üreten) canlı, genellikle “bitki” veya “S” sembolüyle gösterilen üreticidir.
-
Besin zincirindeki üretici canlı hangisidir?
- Üretici (producers) yine “S” olarak gösterilen canlıdır. (Bitki veya alg benzeri fotosentetik organizma)
-
Besin zincirinde güneş enerjisini doğrudan kullanarak besin üreten canlı hangisidir?
- Güneş ışığını doğrudan kullanarak fotosentez yapan canlı da “S” olarak gösterilen üreticidir.
-
Besin zincirinde ayrıştırıcı olan hangisidir?
- Şemada genellikle “Z” olarak işaretlenmiş (veya bu rolü üstlenen) canlı ayrıştırıcıdır. (Mantarlar veya bazı bakteriler gibi.)
-
Hangi canlının bulunduğu grupta birey sayısı en fazladır?
- Ekosistemlerde en fazla birey sayısı üretici canlılarda (yani “S” sembolüyle gösterilen grupta) bulunur. Üreticiler, toplam besin piramidinin tabanını oluşturdukları için sayıları genellikle en fazladır.
Özet Tablo
| Soru | Cevap veya İlgili Canlı |
|---|---|
| 1. Hangi canlı ototrof? | S (bitki / üretici) |
| 2. Besin zincirindeki üretici canlı hangisidir? | S (bitki / üretici) |
| 3. Güneş enerjisini doğrudan kullanarak besin üreten | S (fotosentetik organizma) |
| 4. Besin zincirinde ayrıştırıcı olan hangisidir? | Z (bakteri veya mantar vb.) |
| 5. Hangi grupta birey sayısı en fazladır? | Üreticiler (S) |
Kısa Özet:
• Besin zinciri, üreticiler (S), tüketiciler (Y, C vb.) ve ayrıştırıcılardan (Z) oluşur.
• Üreticiler (ototroflar) fotosentez yaparak güneş enerjisini kimyasal enerjiye çevirir.
• Tüketiciler bu enerjiyi üreticilerden veya diğer tüketicilerden alır.
• Ayrıştırıcılar ekosistemde madde döngüsünü tamamlar.
• En fazla birey sayısı, ekosistemdeki besin piramidinin tabanını oluşturan üreticilerde bulunur.
Sorunuz: (Fotoğraftaki besin zinciri ve enerji aktarımıyla ilgili sorular)
Answer:
Aşağıdaki başlıklar altında, besin zincirinde yer alan canlıların konumları (üretici, birincil tüketici vb.), enerji aktarımı ilkeleri ve sorularda sıkça istenen diğer detayları adım adım açıklayabiliriz. Şekilde “X”, “Y”, “C” ve “Z” şeklinde gösterilmiş canlılar üzerinden örnek bir besin zinciri yorumu şöyle olabilir:
1. Besin Zincirindeki Roller
-
Üretici (Ototrof)
– Genellikle yeşil bitkiler, algler veya fotosentetik canlılar bu gruba girer.
– Sorularda çoğunlukla “Bitki” veya “X” sembolü ile gösterilir.
– Doğrudan güneş ışığını veya inorganik maddeleri kimyasal reaksiyonlarla kullanarak besin üretebilirler. -
Birincil Tüketici (Otçul/Herbivor)
– Üreticilerle beslenen canlılardır.
– Çimenle beslenen bir koyun, böcek, çekirge gibi örnekler olabilir.
– Sorularda genellikle “Y” sembolü ile ya da otçul bir hayvan resmiyle gösterilir. -
İkincil Tüketici (Etçil/Karnivor veya Hepçil/Omnivor)
– Birincil tüketicileri avlayan veya hem ot hem et yiyen canlılar olabilir.
– Sorularda “C” ya da başka bir harfle gösterilerek “kedi, yılan, kurbağa, kuş vb.” örneği verilir. -
Üçüncül (veya Daha Üst) Tüketici
– İkincil tüketicileri avlayabilen etçillerdir.
– Sorularda “Z” gibi harflerle gösterilir ve en üst düzey yırtıcı olabilir (kartal, aslan vb.).
2. Enerji Aktarımı
Bir besin zincirinde enerji, en çok üreticilerdedir ve trofik kademeler ilerledikçe (birincil tüketici → ikincil tüketici → üçüncül tüketici vb.) azalarak aktarılır. Genellikle her basamakta ortalama %10 düzeyinde bir geçiş söz konusudur. Örneğin:
- Üreticide 15 kJ varsa birincil tüketiciye bunun yaklaşık 1,5 kJ kadarı geçer.
- İkincil tüketiciye ondan daha azı (örneğin 0,15 kJ) geçer.
- En üst tüketicide ise çok daha düşük enerji kalır.
Bu nedenle, en fazla enerji üreticilerde, en az enerji besin zincirinin en üst basamağındaki canlıda bulunur.
3. Sık Sorulan Alt Başlıklar
-
“Hangi canlı birincil tüketicidir?”
– Genellikle ot ile beslenen (X’ten doğrudan enerji alan) canlıdır; örneğin “Y”. -
“Hangi canlı ikincil tüketicidir?”
– Birincil tüketiciyi avlayan veya ondan enerji alan canlıdır; örneğin “C”. -
“En çok enerjiye sahip olan canlı hangisidir?”
– Genellikle üretici (bitki veya X). -
“En az enerji hangi canlıda bulunur?”
– Besin zincirinde en üstteki etçil (örneğin “Z”). -
“Hangi canlıların arasındaki enerji transferi daha fazladır?”
– Zincirin birbirine en yakın basamakları arasında (örn. üreticiden birincil tüketiciye).
4. Örnek Cevap Şablonu
Sorudaki diyagramda şu şekilde yorumlanabilir:
- X: Üretici (bitki, alg vb.)
- Y: Birincil tüketici (otçul)
- C: İkincil tüketici (etçil veya hepçil)
- Z: Üçüncül veya son tüketici (besin zincirinin üst düzey avcısı)
Enerji sıralaması:
X (en yüksek enerji) → Y → C → Z (en düşük enerji)
Dolayısıyla,
• Birincil tüketici: Y
• İkincil tüketici: C
• En üst tüketici: Z
• En fazla enerji üreticide (X), en az enerji son tüketicide (Z) bulunur.
Kaynak/Referans:
• MEB (Milli Eğitim Bakanlığı) 8. Sınıf Fen Bilimleri Konu Anlatımları
• Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) – Temel Ekoloji Yayınları
@username