Sorunun Çözümü
Soruda verilen besin zinciriyle ilgili bilgiye dayanarak doğru şıkkı belirleyeceğiz. Görsel ve tablodaki ifadeleri dikkatlice inceleyelim:
Sorunun Anlamı
- Verilen ekosistemdeki besin zinciri “Güneş ışığı → A → B → C → D” şeklindedir.
- Besin zinciri: Güneş ışığından başlayarak enerji aktarımının sırasıyla canlılar arasında ilerlemesini ifade eder. Enerji üreticilerden tüketicilere doğru sürekli bir akış içerisindedir.
- Canlılar arasındaki ilişkiyi düşünerek, doğru seçeneği seçmek gerekiyor.
Bilgiyi İnceleyelim
Verilen bilgiler:
-
Besin ilişkilerini gösteren besin zinciri ‘C → A → D’ şeklindedir.
- Bu ifade. Ancak tabloda verilen bilgilere göre doğru değil. Besin zinciri “Güneş ışığı → A → B → C → D” şeklindedir, ve ‘C → A → D’ bir yanlış sıralamadır.
-
Tüketici canlılar arasında biyolojik birikimin en az olduğu A canlısıdır.
- Doğru. A canlısı üreticidir ve besin zincirinin en başında yer alır. Bu durum biyolojik birikimin diğer canlılara kıyasla en az yoğunlukta olduğu anlamına gelir.
-
D canlısı hem etçil hem de otçul bir canlı olabilir.
- Doğru. Besin zincirinin sonunda yer alan canlılar, hem otçul hem de etçil beslenebilme yetisine sahip olabilirler.
Testte Doğru Şık
- Bilgi yanlış.
- Bilgi doğru.
- Bilgi doğru.
Bu durumda doğru seçenek “D, II ve III” olacaktır. C Şıkkı doğru cevaptır.
Sonuç
Sorunun açıklamasına göre cevap: C) II ve III.
Eğer başka bir sorunuz varsa, yardımcı olmaktan mutluluk duyarım!
Verilen bilgilere göre besin zinciri “C → A → D → B” şeklindedir. Tüketici canlılar arasında biyolojik birikimin en az olduğu A canlısıdır. D canlısı hem etçil hem de otçul olabilir. Bu ifadelerin hangileri doğrudur?
Answer:
Besin Zinciri Analizi
Besin zincirinde C üretici (ototrof) olarak kabul edilir. Daha sonra sırasıyla:
- A birincil tüketici (otçul veya bitkisel beslenen),
- D ikincil tüketici (hem etçil hem de otçul olabilir),
- B de en üst düzey tüketici (genellikle etçil, avcı) konumundadır.
Bu nedenle zincir;
C → A → D → B
şeklinde sıralanır.
Biyolojik Birikim (Biyomagnifikasyon)
Toksik maddeler (örneğin ağır metaller, DDT vb.) besin zincirinde üst seviyelere çıktıkça artan biçimde birikirler. Birincil tüketici olan A canlısı, üreticiden beslendiği için diğer tüketicilere (D ve B) göre daha az toksik madde biriktirir. Zincirin en üst seviyesine (B’ye) doğru gidildikçe biyolojik birikim en yüksek, ilk tüketici (A) tarafında ise en düşüktür.
D Canlısının Hem Etçil Hem de Otçul Olması
Bir besin zincirinde ikinci basamak tüketiciler (örneğin D), hem alt basamaktaki tüketicileri (A) hem de doğrudan üreticileri (C) tüketebilir. Dolayısıyla D canlısının hem otçul (C’den beslendiği için) hem de etçil (A’dan beslendiği için) özelliğe sahip olması mümkündür. Bu duruma “omnivor” beslenme denir.
Sonuç
- “C → A → D → B” şeklindeki besin zinciri doğrudur.
- Tüketiciler arasında biyolojik birikimin en az olduğu canlı A’dır.
- D canlısı hem otçul (üreticiden) hem de etçil (birincil tüketiciden) beslenebilir.
Bu üç ifade de doğrudur. Dolayısıyla I, II ve III birlikte geçerlidir.
Cevappp lutfenn sorusunun çözümü:
Soru Metni (Görselden Okunan)
Bir ekosistemde A, B, C ve D şeklinde adlandırılmış çeşitli canlılar bulunmaktadır. Tablodaki verilere ve açıklamalara göre:
- Beslenme ilişkilerini gösteren besin zinciri “C → A → D → B” şeklindedir.
- Tüketici canlılar arasında biyolojik birikimin en az olduğu A canlısıdır.
- D canlısı hem etçil (karnivor) hem de otçul (herbivor) bir canlı olabilir.
Verilen bilgilere dayanarak, yukarıdaki ifadelerden hangilerinin doğru olduğu sorulmaktadır.
Olası şıklar (görselden anlaşıldığı kadarıyla) şunlardır:
A) Yalnız I
B) I ve II
C) I ve III
D) I, II ve III
İçindekiler
- Ekosistem ve Besin Zinciri Kavramları
- Biyolojik Birikim (Biyomagnifikasyon) Nedir?
- Otçul, Etçil ve Hepçil (Omnivor) Kavramları
- Soruya İlişkin Veriler ve Tablo Analizi
- Adım Adım Çözüm
- Sonuç: Hangi İfadeler Doğru?
- Konuya Ait Özet Tablo
- Ek Bilgiler ve Açıklamalar
- Kısa Özet
1. Ekosistem ve Besin Zinciri Kavramları
Ekosistem, belirli bir bölgedeki canlı ve cansız varlıkların (bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar, su, hava, toprak vb.) oluşturduğu organizasyon bütünüdür. Ekosistem içindeki canlılar arasında bir beslenme ilişkisi (enerji akışı) bulunur. Bu ilişki çoğunlukla:
- Üretici (Producers)
- Tüketici (Consumers)
- Otçul (Herbivor)
- Etçil (Karnivor)
- Hepçil (Omnivor)
- Ayrıştırıcı (Decomposer)
şeklinde sınıflandırdığımız bir besin zinciri veya daha karmaşık bir besin ağı oluşturur.
Besin zincirinde en başta genellikle üreticiler (bitkiler, bazı algler, fitoplankton vb.) bulunur. Bunlar Güneş ışığını kullanarak fotosentez yapar ve kimyasal enerji (besin) üretir. Onları birincil tüketiciler (otçullar) takip eder. Daha sonra ikincil tüketiciler (etçiller) ve hatta üçüncül tüketiciler ya da en üst yırtıcılar olabilir.
2. Biyolojik Birikim (Biyomagnifikasyon) Nedir?
Biyolojik birikim, ekosistemdeki canlıların dokularında zaman içinde belirli kimyasal maddelerin (çoğunlukla ağır metaller, pestisitler vb.) giderek daha yüksek konsantrasyonlarda birikmesi durumunu ifade eder.
Besin zincirinde, tüketici seviyeleri yükseldikçe çoğu zaman bu zararlı maddelerin (örneğin DDT, cıva vb.) birikim miktarı artar. Çünkü üst trofik seviyedeki canlılar, alt seviyedeki birçok canlıyla beslenir ve o canlılardaki kimyasal maddeleri kendi vücuduna alır. Sonuçta, en üst düzeydeki yırtıcıda bu maddelerin konsantrasyonu en fazla olur.
Dolayısıyla, birincil tüketiciler (besin zincirinin ikinci halkası) tüketici canlılar arasında biyolojik birikimi en az yaşayanlardır.
3. Otçul, Etçil ve Hepçil (Omnivor) Kavramları
- Otçul (Herbivor): Üreticilerle (bitki, alg vb.) beslenen canlılardır.
- Etçil (Karnivor): Diğer hayvanları avlayarak veya leşle beslenen canlılardır.
- Hepçil (Omnivor): Hem bitkisel kaynaklı hem de hayvansal kaynaklı besinleri tüketebilen canlılardır.
Eğer bir canlı, besin zincirinde alt düzeydeki üreticiyi de tüketiyor, aynı zamanda bir başka tüketici canlıyı da avlıyorsa, hepçil yani omnivor olarak tanımlanır.
4. Soruya İlişkin Veriler ve Tablo Analizi
Görselde sunulan tabloda, A, B, C ve D şeklindeki dört canlı ile onların “besin kaynağı” ilişkileri gösterilmektedir. Ayrıca Güneş ışığının da bir besin kaynağı olarak rol aldığı görülmektedir. Metinde şu bilgiler verilmektedir:
- “Aynı ekosistemde yaşayan A, B, C ve D canlılarının beslenme ilişkileri tabloda verilmiştir.”
- “Bu canlılar ekosistem içerisinde birden fazla besin zincirinde yer alabilir.”
- “Besin zincirinde yer alan tüketici canlılar arasında biyolojik birikim farkları vardır.”
Soru şu yargıları tartışmaya açıyor:
- Beslenme ilişkilerini gösteren besin zinciri “C → A → D → B” şeklindedir.
- Tüketici canlılar arasında biyolojik birikimin en az olduğu A canlısıdır.
- D canlısı hem etçil (karnivor) hem de otçul (herbivor) bir canlı olabilir.
5. Adım Adım Çözüm
5.1 I. Yargıyı Değerlendirme
“Beslenme ilişkilerini gösteren besin zinciri ‘C → A → D → B’ şeklindedir.”
- Burada “C”nin bir üretici veya ilk halkada yer alan besin kaynağı olduğu anlaşılır. Zira C doğrudan Güneş ışığından faydalanabilen veya fotosentez yapabilen bir canlı ya da benzeri bir üretici konumundadır.
- “A”nın “C” ile beslenmesinden dolayı birincil tüketici (otçul veya otçul ana besinli) olduğu tahmin edilir.
- “D” ise A’yı tüketerek ikincil tüketici konumundadır. D, etçi ya da hem etçil hem otçul (gelecekte III. yargıda tartışılacak) olabilir.
- “B” de en üstte (A’yı tüketen) D’yi yediği için muhtemelen üçüncül tüketici veya en üst yırtıcı konumundadır.
Bu zincir mantıksal olarak C → A → D → B sıralamasıyla uyumludur. Dolayısıyla I. yargı doğru görünmektedir.
5.2 II. Yargıyı Değerlendirme
“Tüketici canlılar arasında biyolojik birikimin en az olduğu A canlısıdır.”
- “A” birincil tüketicidir (kendi seviyesindeki canlıları hariç tutuyoruz; altındaki üretici dışındaki canlılardan beslenmez).
- Besin zincirinde her sonraki tüketici, altındaki canlılarda birikmiş kimyasal maddeleri vücuduna daha fazla alır. Dolayısıyla daha üstteki tüketicilerde biyolojik birikim daha yüksek olur.
- Bu mantıkla “B” en üstte yer aldığı için biyolojik birikimi en fazla olan tüketici olacak, “A” ise tüketiciler içinde ilk halka olduğundan en az birikime sahip olacaktır.
Bu nedenle II. yargı da doğru olarak değerlendirilir.
5.3 III. Yargıyı Değerlendirme
“D canlısı hem etçil hem de otçul bir canlı olabilir.”
- Eğer tabloda D’nin hem A (birinci tüketici) hem de C (üretici) ile beslenebildiği belirtiliyorsa, bu durumda D omnivor kabul edilebilir.
- Metinde, “Tablodaki verilere göre her canlı birden fazla besin zincirinde bulunabilir” ifadesi geçmektedir. Bu da D’nin, birincil tüketiciye ek olarak doğrudan üreticiden de beslenebileceğini göstermektedir.
- Bazı ek bilgilerde, “C”yi (üretici) doğrudan tüketen “D”nin varlığı, D’yi hem otçul hem de etçil yapar.
Dolayısıyla III. yargı da doğru olabilir.
6. Sonuç: Hangi İfadeler Doğru?
Yukarıdaki analiz doğrultusunda:
- C → A → D → B besin zinciri doğrudur (I).
- Tüketici canlılar içerisinde (A, D, B) en az biyolojik birikime sahip olan birincil tüketici “A”dır (II).
- D canlısı, üretici “C”yi de yiyor olması durumunda hem otçul hem etçil karakterde olabilir (III).
Dolayısıyla I, II ve III ifadeleri tamamıyla doğru gözükmektedir. Soru şıklarında bu üç ifadenin de doğru olduğu seçenek hangisiyse, doğru cevap odur (görselde “D) I, II ve III” şeklinde yer aldığı anlaşılmaktadır).
7. Konuya Ait Özet Tablo
Aşağıdaki tablo, soru kapsamında yer alan canlıların besin zincirindeki basamaklarını ve muhtemel biyolojik birikim seviyelerini gösterir:
| Canlı | Besin Kaynağı | Tüketici Düzeyi | Biyolojik Birikim Seviyesi | Olası Beslenme Şekli |
|---|---|---|---|---|
| C | Güneş Işığı | Üretici (0. basamak) | Yok / en az (üreticide birikim azdır) | Fotosentetik (Bitki/alg vb.) |
| A | C (Üretici) | Birincil Tüketici (1. basamak) | Tüketiciler içinde en az | Otçul (Herbivor) |
| D | A (1. Tüketici) C (Üretici?) (metne göre) |
İkincil Tüketici (2. basamak) | Orta | Etçil veya Hepçil (Omnivor) |
| B | D (2. Tüketici) | Üçüncül Tüketici (3. basamak) | En yüksek (tüketici içinde) | Etçil (Karnivor) |
Not: D’nin “C” ile de beslenebildiğinin tabloda veya metinde belirtildiği varsayıldığında, D bir omnivor olabilir.
8. Ek Bilgiler ve Açıklamalar
-
Bir ekosistemde birden fazla besin zinciri bulunabilir
- Bir ormanda, bir gölde veya başka bir ekosistemde çok çeşitli canlılar yaşadığı için, A, B, C, D gibi canlıların aynı anda birden fazla besin zincirinde konum alması doğaldır. Örneğin “C → A → B” gibi bir zincir de bir başka senaryoda geçerli olabilir. Burada önemli olan, ana trofik düzeylerin (üretici, birincil tüketici, ikincil tüketici vb.) korunmasıdır.
-
Biyolojik birikim (Biyomagnifikasyon)
- Ekosistemde kirletici veya toksik madde varsa (örneğin ağır metaller, tarım ilaçları), besin zincirinin en üst halkalarına doğru bu maddelerin oranı artar. Dolayısıyla B gibi üst yırtıcılarda bu maddeler çok ciddi boyutlara ulaşabilir. “Tüketiciler içinde en az birikim kimdedir?” sorusunun cevabı her zaman birincil tüketicilerdir.
-
Aynı canlı neden hem otçul hem etçil olabilir?
- Doğada birçok hepçil canlı vardır. Örneğin ayılar, domuzlar ve insanlar çok çeşitli besin kaynaklarını tüketebilir. Bu nedenle D gibi bir canlının zaman zaman bitki (üretici) veya başka hayvan (tüketici) yemesi mümkündür.
9. Kısa Özet
- Ekosistem içinde, canlılar besin zinciri ilişkisiyle birbirine bağlıdır.
- Soruda verilen besin zinciri C (üretici) → A (birincil tüketici) → D (ikincil tüketici) → B (üçüncül tüketici) şeklindedir.
- A gibi birincil tüketiciler, tüketici basamakları arasında en düşük biyolojik birikime sahiptir.
- D canlının, hem üretici C’yi hem de tüketici A’yı tüketebilmesi (tabloda izin veriliyorsa), onu hepçil kılar. Dolayısıyla “D canlısı hem etçil hem de otçul olabilir” yargısı da doğrudur.
Sonuç olarak üç ifade de (I, II ve III) doğru kabul edilmektedir. Dolayısıyla cevap:
D) I, II ve III (Tümü doğru)