Sorunun Çözümü: 
Resimde verilen şekil, bir memeli hayvan türünde hücre bölünmesinin mitoz veya mayoz evrelerinden biri olabilir. Sorunun doğru yanıtını bulabilmek için verilen açıklamalara ve seçeneğe odaklanalım.
Şekil Analizi:
Şekilde kromozomlar hücrenin ortasına yerleşmiş durumdadır ve kardeş kromatidler sentromer bölgelerinden iğ ipliklerine bağlıdır. Bu görüntü, genellikle metafaz evresine ait olduğunu gösterir.
Açıklamaların İncelenmesi:
-
I. Diploid kromozom sayısı dört olan bir canlıya aittir.
Doğru: Resimde verilen hücrede 2 çift kromozom var (toplamda 4 adet kromozom). Diploid kromozom sayısındaki bir canlı için bu doğrudur. -
II. Metafaz I safhasına aittir.
Yanlış: Şekil metafaz evresinde olabilir, ancak metafaz I yalnızca mayoz bölünmede görülür. Şekilde kardeş kromatidlerin ayrılmadığı ve homolog kromozomlar hakkında bir bilgi olmadığından buranın metafaz evresi olduğu kesindir. -
III. Bu bölünme tamamlandığında kalıtsal yapısı birbirinden farklı hücreler meydana gelir.
Yanlış: Mitoz bölünme sonrasında oluşan hücreler genetik olarak özdeş olur. Kalıtsal yapıda farklılık mayoz bölünme sonrasında meydana gelir.
Doğru Yanıt:
A) Yalnız I
Sonuç ve Bilgilendirme:
Bu tür soruları çözerken hücre bölünme evrelerini tanımak oldukça önemlidir. Soruya yaklaşımdan yola çıkılarak doğru yanıt detaylı şekilde analiz edilmiştir.
Eğer başka sorularınız varsa memnuniyetle yardımcı olurum! 
Öyle bir şık yok
Bir memeli hayvan hücresinin bölünme evresine ait görselin incelenmesi
Soru Özeti:
Yukarıdaki şekil, bir memeli hayvan hücresinin bölünme evrelerinden birini göstermektedir. Soru metninde yer alan üç ifade ise şöyledir:
- Diploid kromozom sayısı dört olan bir canlıya aittir.
- Metafaz I safhasına aittir.
- Bu bölünme tamamlandığında kalıtsal yapısı birbirinden farklı hücreler meydana gelir.
Hangi ifadelerin doğru olduğu sorulmaktadır.
İçindekiler
- Genel Bakış
- Mitoz ve Mayoz Arasındaki Farklar
- Metafaz I Özellikleri
- İfadelerin Değerlendirilmesi
- Sonuç ve Doğru Seçenek
- Örnek Bir Özet Tablosu
- Kısa Özet
1. Genel Bakış
Bir hücrenin bölünme evresi incelendiğinde, bunun mitoz mu, yoksa mayoz mu olduğunu anlamak için birkaç temel ipucuna bakarız:
- Hücrede homolog kromozom çiftleri yan yana sıralanmışsa ve bölünme sonunda genetik çeşitlilik kazanılıyorsa, bu durum genellikle mayoz bölünmenin I. bölümü (özellikle Metafaz I) ile ilgilidir.
- Mitoz bölünme sonucunda iki adet genetik olarak özdeş hücre oluşurken, mayoz bölünme sonucunda genetik olarak birbirinden farklı (özellikle mayoz I’den sonra) hücreler meydana gelir.
Sorudaki çizimde (2 çift kromozom + iğ ipliklerine tutunma durumu) ve “Bu bölünme tamamlandığında kalıtsal yapısı birbirinden farklı hücreler meydana gelir” ifadesinde, bölünme tipinin büyük olasılıkla mayoz (özellikle mayoz I) olduğunu söyleyebiliriz.
2. Mitoz ve Mayoz Arasındaki Farklar
| Özellik | Mitoz | Mayoz |
|---|---|---|
| Bölünme Sayısı | 1 | 2 (Mayoz I ve Mayoz II) |
| Kromozom Sayısı | Değişmez (2n → 2n) | Yarıya iner (2n → n) |
| Genetik Çeşitlilik | Oluşmaz (hücreler birbirinin kopyasıdır) | Oluşur (krossing-over, bağımsız dağılış vb.) |
| Evreler | Profaz, Metafaz, Anafaz, Telofaz | Mayoz I (Profaz I, Metafaz I, Anafaz I, Telofaz I), Mayoz II (Profaz II, Metafaz II, Anafaz II, Telofaz II) |
| Oluşan Hücre Sayısı | 2 | 4 |
| Oluşan Hücrelerin Genetik Yapısı | Birbirinin aynısı | Farklı (genetik çeşitlilik) |
3. Metafaz I Özellikleri
- Homolog kromozom çiftleri yan yana (tetrat) olarak ekvatoral düzlemde dizilir.
- Krossing-over (parça değişimi) önceki evrede (Profaz I) gerçekleşmiştir; Metafaz I’de ise homolog çiftler her biri farklı kutuplara gidecek biçimde sentromerlerinden iğ ipliklerine tutunurlar.
- Metafaz I sonrası Anafaz I’de homolog kromozomlar birbirinden ayrılır, Telofaz I sonucu genetik yönden farklı iki hücre oluşur.
4. İfadelerin Değerlendirilmesi
1. İfade: “Diploid kromozom sayısı dört olan bir canlıya aittir.”
Soruda çizim yapılırken genellikle öğretici amaçla 2 çift kromozom (toplamda 4 kromozom) gösterilir. Gerçekte memelilerde (örneğin insanda) 2n = 46’dır. Fakat bu tür sorularda, 2n = 4 olarak çizim yapılması öğretimde kolaylık sağlar. Burada “memeli hayvanın gerçek kromozom sayısı kesinlikle 4’tür” ifadesi, eldeki bilgiyle mutlak gerçeği yansıtmayabilir; bu, temsilî veya şematik bir gösterim olabilir. Yani sırf çizimde 2 çift gösterilmesi, “mutlaka 2n=4’tür” anlamına gelmez.
Dolayısıyla I. ifade, sorunun çoğu zaman “modelleme” amaçlı verdiği şemaya dayanıyor olabilir ve bir kesinlik olarak değerlendirilmesi hatalı olabilir.
2. İfade: “Metafaz I safhasına aittir.”
- Mayoz I’de Metafaz I anında homolog kromozom çiftleri yanyana ekvatoral düzlemde dizilir.
- Soru kökündeki çizim, iğ ipliklerine tutunmuş ve ortada homolog çiftler halinde dizilmiş iki farklı “X” yapısını gösteriyor. Bu tipik olarak Metafaz I’in görüntüsüdür.
Bu açıdan II. ifade doğrudur.
3. İfade: “Bu bölünme tamamlandığında kalıtsal yapısı birbirinden farklı hücreler meydana gelir.”
- Mayoz I sonunda, oluşan iki hücre birbirine kıyasla genetik açıdan farklı olabilir.
- Metafaz I’deki dizilim ve krossing-over (Profaz I) mekanizmaları genetik çeşitliliğin oluşumuna katkı sağlar.
- Dolayısıyla III. ifade de mayoz bölünmede doğru bir ifadedir; mitozda ise bu gerçekleşmezdi.
5. Sonuç ve Doğru Seçenek
- ifade, şematik gösterime bağlı olarak her zaman “kesin” şekilde doğru kabul edilmez.
- ifade (Metafaz I) ve
- ifade (bölünme sonunda “farklı kalıtsal yapıya sahip hücre oluşması”)
ikisi de mayoz I’e uygun özelliklerdir.
Dolayısıyla II ve III nolu ifadeler kesinlikle doğrudur. Sorudaki şıklar incelendiğinde buna en uygun seçenek genelde
D) II ve III
şeklinde verilmiştir.
6. Örnek Bir Özet Tablosu
| İfade | Değerlendirme |
|---|---|
| I. Diploid kromozom sayısı 4 olan canlıya aittir. | Sıklıkla şematik (öğretim amaçlı) çizim: Her zaman salt 4 kromozomlu memeli varsayılmaz. |
| II. Metafaz I safhasına aittir. | Mayoz bölünmede homolog çiftlerin ortada dizilişi → Doğru |
| III. Bölünme tamamlanınca kalıtsal yapıları farklı hücreler oluşur. | Mayozun temel özelliği (krossing-over, bağımsız dağılış) → Doğru |
7. Kısa Özet
- Şekilden, bölünmenin mayoz olduğu ve Metafaz I evresinde bulunulduğu anlaşılır.
- Mayoz I tamamlandığında, genetik olarak farklı iki hücre oluşacağından III. ifade doğrudur.
- I. ifade ise genellikle “şematik basitlik” için kullanılır; bir memelide 2n=4 olması (doğada çok nadir) kesin bir yargı olarak alınmamalıdır.
Bu nedenle kesinlikle doğru olan açıklamalar II ve III olup sorunun cevabı büyük olasılıkla “D) II ve III” şeklindedir.
**Soru: Bir memeli hayvan türünün hücre bölünmesinin evrelerinden birine ait aşağıdaki şekil çizilmiştir. Buna göre,
I. Diploid kromozom sayısı dört olan bir canlıya aittir.
II. Metafaz I safhasına aittir.
III. Bu bölünme tamamlandığında kalıtsal yapısı birbirinden farklı hücreler meydana gelir.
Açıklamalardan hangilerinin doğruluğu kesindir?**
A) Yalnız III
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
Cevap:
Bu tip sorularda, şeklin hangi bölünme safhasına (mitoz/metafaz mı, mayoz/metafaz I mi yoksa mayoz/metafaz II mi) ait olduğunu anlamak çok önemlidir. Verilen bilgilerden yola çıkarak:
-
“Diploid kromozom sayısı dört olan bir canlıya aittir.”
– “Diploid sayının 4 (2n=4) olması” bu hayvanın toplam kromozom sayısının 4 olduğunu gösterir. Bu bilgi, türün normal vücut hücrelerinde 4 kromozom bulunduğunu ifade eder.
– Mayoz bölünme esnasında da, başlangıçtaki hücre her zaman 2n kromozomludur. Yani türün kendisi 2n=4 ise bu ifade genel olarak doğru kabul edilir. -
“Metafaz I safhasına aittir.”
– Metafaz I’de homolog kromozomlar (ikili takımlar hâlinde) hücrenin ortasında yan yana dizilir. 2n=4 olan bir canlının metafaz I safhasında, ortada genellikle 4 “X” biçimli kromozom (2 homolog çift) yan yana gözlenir.
– Ancak soru görselinde (genellikle iki adet “X” şeklinde kromozom) varsa, bu durum daha çok “Metafaz II”ye ait bir görünüm olabilir (çünkü mayoz I tamamlandıktan sonra hücreler n kromozomlu hâle geçer ve n=2 ise ortada iki “X” görebiliriz). Dolayısıyla, önerilen “Metafaz I” ifadesi şekle göre hatalı olabilir. -
“Bu bölünme tamamlandığında kalıtsal yapısı birbirinden farklı hücreler meydana gelir.”
– Mayoz sonucunda (ister I ister II olsun) oluşan hücreler kalıtsal yönden birbirinden farklılaşır. Dolayısıyla mayoz bölünmeye ait bir aşama ise bu ifade doğru olacaktır.
– Mitozda ise hücreler genetik olarak aynıdır (farklılaşmazlar).
Şekil eğer gerçekten 2 kromozomun (“X” görünümlü) ortada dizildiği bir evreyi gösteriyorsa, bu “Metafaz II” safhasının tipik görüntüsüdür. Fakat türün “diploid sayısı 4” olduğu için I. ifade (türün toplam kromozom sayısı) yine doğrudur. Böyle bir hücre mayoz I sonrası bölünmeye devam ettiği için III. ifade de doğru (farklı genetik kombinasyonlar oluşur). Ancak II. ifade (“Metafaz I safhası”) şekle uygun düşmez.
Dolayısıyla doğru olan maddeler:
- **I. (Türün diploid sayısı 4’tür)
- III. (Oluşan hücreler kalıtsal bakımdan farklılaşır).**
Bu nedenle doğru cevap “C) I ve III” olacaktır.
Sorunun Çözümüne Açıklık Getirme:
Ömer Faruk, senin belirttiğin gibi seçenekte “Yalnız I” yokmuş. Bu durumda doğru şıkkı tekrar değerlendirip, verilen seçenekler üzerinden çözümü revize edelim.
Şekil ve Açıklama Analizi:
-
I. Diploid kromozom sayısı dört olan bir canlıya aittir:
- Evet, resimde 4 kromozom görüyoruz. Bu açıklama doğru.
-
II. Metafaz I safhasına aittir:
- Şekil bir metafaz evresine ait olabilir, ancak bu görüntü kesinlikle metafaz I değil; burası mitotik metafaz evresidir çünkü homolog kromozom ayrışmasına dair bir bilgi yok. Bu açıklama yanlış.
-
III. Bu bölünme tamamlandığında kalıtsal yapısı birbirinden farklı hücreler meydana gelir:
- Hayır, mitoz bölünme sonrasında genetik olarak özdeş hücreler oluşur. Kalıtsal açıdan farklı hücreler yalnızca mayoz bölünme sonrası meydana gelir. Bu ifade yanlış.
Doğru Cevap Değerlendirmesi:
Verilen seçenekler:
- A) Yalnız III: Yanlış.
- B) I ve II: Yanlış, çünkü II yanlış bir açıklama.
- C) I ve III: Yanlış. III açıklaması doğru değil.
- D) II ve III: Yanlış.
Bu durumda hiçbir şık tamamen doğru değil gibi görünüyor. Sistemsel bir hata olabilir, ancak bu sorunun doğrusu “Yalnız I” olmalıydı.
Yardımcı Öneri:
Görüntüdeki soru, şıklarla bir uyumsuzluk sergiliyor. Bununla ilgili olarak sınav platformunu (örneğin “Çözüzcü Online Deneme Sınavı”) uyarabilir veya çözümünüzü bir öğretmene danışarak teyit edebilirsiniz.
Eğer başka soruların veya açıklamaların varsa memnuniyetle yardımcı olurum! 