Soru Analizi ve Çözüm
Soruda, bir memeli hayvanın hücre bölünmesinin evresine ait bir görsel verilmiş. Görsel incelendiğinde metafaz safhasına ait olduğu açıkça görülmektedir. Çünkü kromozomlar hücre ortasında dizilmiş ve kinetokor mikrotübüller sentrozomlara bağlanmıştır. Şimdi önerilen ifadeler ile görseli eşleştirelim:
İfade Analizi
-
Diploid kromozom sayısı dört olan bir canlıya aittir.
- Görseldeki hücrenin metafaz safhasında kromozomları görülmektedir. Her kromozom, iki kardeş kromatit içerir. Diploid kromozom sayısının dört olduğu ifade, doğru kabul edilebilir.
-
Metafaz safhasına aittir.
- Görseldeki düzenleme metafaz safhasını göstermektedir (kromozomlar ekvatoryal düzlemde ortalanmıştır). Bu ifade doğrudur.
-
Bu bölünme tamamlandığında kalıtsal yapısı birbirinden farklı hücreler meydana gelir.
- Soruda verilen hücre mitoz bölünme geçirmektedir. Mitoz bölünme sonunda oluşan hücrelerin kalıtsal yapısı birbirinin aynıdır, farklılık göstermez. Bu ifade yanlıştır.
Doğru Cevap:
B) I ve II
Eğer başka sorularınız varsa, istediğiniz konuya devam edebiliriz! @Gg_12
Bir memeli hayvan türünün hücre bölünmesine ait şekil ve ifadelerin analizi
Soru:
Bir memeli hayvan türünün hücre bölünmesinin evrelerinden birine ait aşağıdaki şekilde, iki çift homolog kromozom (toplam 4 kromozom) ekvator düzleminde yan yana dizilmiş olarak verilmiştir. Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangilerinin doğruluğu kesindir?
I. Diploid kromozom sayısı dört olan bir canlıya aittir.
II. Metafaz I safhasına aittir.
III. Bu bölünme tamamlandığında kalıtsal yapısı birbirinden farklı hücreler meydana gelir.
A) Yalnız III
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III
İçindekiler
- Genel Bakış ve Hücre Bölünmesi Türleri
- Şekil Üzerinden İlk Değerlendirme
- İfadelerin Tek Tek İncelenmesi
- Adım Adım Çözüm ve Gerekçeler
- Özet Tablo
- Sonuç ve Anahtar Noktalar
1. Genel Bakış ve Hücre Bölünmesi Türleri
Bir memeli hayvanın hücre bölünmesi söz konusu olduğunda iki temel bölüm karşımıza çıkar:
- Mitoz: Vücut hücrelerinde (somatik hücrelerde) gerçekleşir. Sonuçta oluşan hücreler kalıtsal olarak özdeş (genetik olarak aynı) yapıya sahiptir.
- Mayoz: Üreme (gamet) hücrelerinde gerçekleşir. Homolog kromozomlar, birbiriyle eşleşerek genetik çeşitliliği artıracak şekilde ayrılır. Sonunda genetik olarak birbirinden farklı hücreler oluşur.
Soruda bize gösterilen şekle bakıldığında, kromozomların ekvator düzlemine homolog çift halinde (yan yana) dizilmiş olduğu gözlemlenebiliyorsa bu durum, özellikle Mayoz I’in Metafaz I evresine özgüdür. Çünkü mitozda homolog kromozomlar yan yana değil, tek sıra halinde dizilir. Metafaz II’de ise homolog çiftler artık ayrıldığı için yine tek sıra görülür.
2. Şekil Üzerinden İlk Değerlendirme
Sorudaki şekilde iki pembe ve iki mavi kromozom olduğu görülmektedir. Bu kromozomlar ikili grup (homolog çift) olarak ortaya dizilmiştir. Bu da:
- Toplam 2 çift homolog kromozom, yani 2n = 4 kromozom olduğu
- Mayoz I sürecinin Metafaz I evresinde bulunulduğu
- Sonuçta (mayoz bölünme tamamlandığında) birbirinden farklı genetik yapılara sahip gametlerin ortaya çıkacağı
gibi yorumların yapılabilmesini sağlamaktadır.
3. İfadelerin Tek Tek İncelenmesi
I. Diploid kromozom sayısı dört olan bir canlıya aittir
- Bir canlının diploid (2n) kromozom sayısının 4 olması, o canlının iki set halinde toplam 4 kromozoma sahip olduğu anlamına gelir.
- Şekilde net olarak 2 çift (mavi ve pembe) kromozom görünmektedir. Bu, çizimin basit bir model olarak 2n = 4 canlılarda (örneğin belirli kemirgen türlerinde) veya eğitim amaçlı kullanılan klasik örneklerde sıkça gösterilir.
- Hücre bölünmesi eğitiminde, 2n = 4 durumu, en sade model olduğu için yaygın olarak kullanılır.
Dolayısıyla şekil, 2n = 4 kromozomlu bir hücreyi temsil ediyor gözükmektedir. Bu da ifadenin doğru olabileceğini gösterir.
II. Metafaz I safhasına aittir
- Metafaz I (Mayoz I) evresinde, homolog kromozomlar çiftler halinde (bivalent/tetrat) hücrenin ekvator düzlemine dizilir.
- Mitozun metafaz evresinde homologlar yan yana değil, her kromozom bağımsız bir şekilde ortada sıralanır.
- Metafaz II safhasında ise hücrede tekrar tek sıra şeklinde (haploid n düzeyinde, ama iki kardeş kromatitli kromozomlar) dizilim gözlenir.
Sorudaki şekilde iki homolog kromozom çifti (toplam dört kromozom) yanyana görülmektedir. Bu, tipik olarak Metafaz I evresine işaret eder. Bu nedenle bu ifade de doğrudur.
III. Bu bölünme tamamlandığında kalıtsal yapısı birbirinden farklı hücreler meydana gelir
- Mayoz bölünme, homolog kromozomların ayrılarak gametlerin veya mayozun ileri evrelerinde sporların oluşmasını sağlar.
- Mayoz I ve Mayoz II tamamlandığında ortaya çıkan hücreler, genetik olarak birbirinden farklı olurlar. Bunun nedenleri arasında homolog kromozomların rastgele ayrılması (Bağımsız Ayrılma) ve krossing over (Parça değişimi) bulunur.
- Mitozda ise kalıtsal yapısı aynı, birebir özdeş hücreler (klonlar) oluşur.
Dolayısıyla evre Mayoz I evresi olduğuna göre, bölünme tamamlandığında (Mayoz II’nin de bitmesiyle) genetik olarak farklı hücreler oluşması zaten beklenen bir durumdur. Bu ifade de doğrudur.
4. Adım Adım Çözüm ve Gerekçeler
-
Şekil İncelemesi
- Ekvator düzleminde 2 kromozom çifti (toplam 4 kromozom) yan yana duruyor. Bu, 2n=4 olduğunu ima eder.
-
Metafaz I Göstergesi
- Homolog çiftlerin (aynı boya ve şekle sahip) yanyana dizilmiş olması, tipik bir Metafaz I görüntüsünü sembolize eder.
-
Sonuçta Genetik Farklılığın Ortaya Çıkması
- Mayoz sonucunda (özellikle Mayoz I + Mayoz II tamamlanınca) genetik çeşitlilik kaçınılmazdır.
-
İfadelerin Değerlendirilmesi
- (I) 2n=4 → Doğru.
- (II) Metafaz I evresi → Doğru.
- (III) Genetik olarak farklı yavru hücreler oluşması → Doğru (mayozun temel özelliği).
-
Seçeneklere Uygulama
- Üç ifadenin de doğruluğu şemadan anlaşılabildiğine göre “I, II ve III” doğru kabul edilir.
5. Özet Tablo
Aşağıdaki tabloda her ifadenin kısaca neden doğru olduğuna dair özet bilgileri bulabilirsiniz:
| İfade | Değerlendirme | Sonuç |
|---|---|---|
| I. 2n = 4 olan bir memeliye aittir. | Şekilde 2 çift homolog kromozom olduğundan 2n=4 tipik modeldir. | Doğru |
| II. Bu görüntü Mayoz I’in Metafaz I safhasını temsil eder. | Homolog kromozom çifti ekvator düzlemine yan yana dizilmiş, bu Metafaz I özelliğidir. | Doğru |
| III. Bu bölünme tamamlandığında kalıtsal yapısı farklı hücreler oluşur. | Mayoz bölünmenin temel amacı genetik çeşitliliği sağlamak; homolog ayrılma + krossing over sonucu farklı gametler oluşur. | Doğru |
6. Sonuç ve Anahtar Noktalar
- Hücrede 2 çift homolog kromozom gözlenmesi, bu canlının 2n=4 olduğu basitleştirilmiş bir model olduğunu gösterir.
- Kromozomlar homolog çift halinde ekvator düzlemine dizildiğinden, bu evre Mayoz I’in Metafaz I safhasıdır.
- Mayoz sonucunda kalıtsal bakımdan birbirinden farklı hücreler (özellikle gametler) oluştuğu için, III. ifade de doğru kabul edilir.
- Dolayısıyla doğru cevap, I, II ve III ifadelerinin tümünün doğru olduğunu belirten E seçeneğidir.
Bu bilgiler ışığında, sorunun yanıtı “E) I, II ve III” olacaktır.
Özetle:
• Şekilde homolog kromozom çiftlerinin yan yana dizilmesi Metafaz I’i gösterir.
• 2 çift homolog kromozom varken diploid kromozom sayısının 4 olması mantıklıdır.
• Mayoz sonucunda (özellikle I ve II aşamaları eksiksiz tamamlandığında) farklı genotipte hücreler oluşur.
Bir memeli hayvan türünün hücre bölünmesine ait bu şekil hakkında hangi ifadeler doğrudur?
Answer:
Sorudaki görselde:
- İki çift (toplam dört) homolog kromozomun, homologlar hâlinde (yan yana) hücrenin ekvator düzleminde dizildiği görülür.
- Bölünme tamamlandığında (özellikle homolog kromozomların ayrılması ve gen alışverişi gibi olaylar nedeniyle) oluşan hücreler kalıtsal bakımdan birbirinden farklılaşır.
Bu durum, metafaz I evresinde gözlenen bir mayoz bölünme aşamasını gösterir. Mitozda kardeş kromatitler yan yana dizilse de, homolog kromozom çiftlerinin (bivalanların) yan yana gözlenmesi ve sonunda farklı gen kombinasyonlarına sahip yavru hücrelerin oluşması, bunun doğrudan mayoz I’e (metafaz I) ait olduğunu düşündürür. Ayrıca çizimde toplam 2 çift homolog (2n=4) gösterimi, canlının diploit kromozom sayısının 4 olduğunu belirtir.
Dolayısıyla:
- (I) “Diploid kromozom sayısı dört olan bir canlıya aittir.” → Doğru. (Şekilde 2 homolog çift = 4 kromozom görülüyor.)
- (II) “Metafaz I safhasına aittir.” → Doğru. (Homologlar yan yana dizilmiş durumda.)
- (III) “Bu bölünme tamamlandığında kalıtsal yapısı birbirinden farklı hücreler meydana gelir.” → Doğru. (Mayoz bölünme sonucu gametler veya genel olarak farklı genetik yapıda hücreler oluşur.)
Bu nedenle I, II ve III’ün tümü kesinlikle doğrudur.