Çekimli fiil nedir örnekk

YKS TYT
1

Çekimli fiil

2

Çekimli Fiil Nedir? Örneklerle Açıklama

Tanım:

Çekimli fiil, bir fiilin zaman, kip, kişi veya şahıs ekleriyle bir anlam kazanmış halidir. Fiiller, bu eklerle cümlede belirli bir iş, oluş veya kılış belirtir. Çekimli bir fiil, bir cümlede yüklem görevinde bulunur.

Çekimli Fiilin Unsurları:

  1. Kök veya Gövde: Fiilin anlamını taşıyan kısmı.
  2. Kip Ekleri: Fiilin ne zaman gerçekleştiğini belirten eklerdir (örn. geçmiş zaman, geniş zaman).
  3. Kişi Ekleri: İşin kim tarafından yapıldığını belirten eklerdir (örn. ben, sen, o).

Örnekler:

  1. Gidiyor: Burada “git-” fiil köküdür, “-iyor” ise şimdiki zaman ekidir.

    • Cümlede Kullanımı: Ali parka gidiyor.

  2. Konuşacağım: “Konuş-” fiil köküdür, “-acak” gelecek zaman eki ve “-ım” birinci tekil kişi ekidir.

    • Cümlede Kullanımı: Yarın sizinle konuşacağım.

  3. Yazdık: “Yaz-” fiil köküdür, “-dı” geçmiş zaman eki ve “-k” birinci çoğul kişi ekidir.

    • Cümlede Kullanımı: Dün mektubu yazdık.

  4. Uyuyordu: “Uyu-” fiil köküdür, “-yor” şimdiki zaman eki ve “-du” geçmiş zaman eki.

    • Cümlede Kullanımı: O geldiğinde, ben uyuyordum.

Çekim Ekleri ve Kullanımları:

1. Zaman Ekleri:

  • Geniş Zaman: “gel-ir”
  • Geçmiş Zaman: “yürüdü-m”
  • Şimdiki Zaman: “gid-iyor-um”
  • Gelecek Zaman: “gör-ecek-sin”

2. Kişi Ekleri:

  • Ben: “-im, -ım, -m”
  • Sen: “-sin, -sın”
  • O: (ek yok)
  • Biz: “-iz, -ız, -k”
  • Siz: “-siniz, -sınız”
  • Onlar: “-lar, -ler”

Fiil Tipleri:

  1. Yardımcı Fiiller: Tek başına anlam ifade etmezler, diğer fiille birlikte kullanılırlar (örn. etmek, olmak).

    • Örnek: Çalışmak + -maz → Çalışmazsın

  2. Bileşik Fiiller: Birden fazla kök veya gövdenin birleşip tek bir fiil halinde kullanılmasıdır.

    • Örnek: Yapmak + -mak → Yapmakta

Çözümleme:

Çekimli fiiller, cümle içinde hem zamanı hem de öznenin kim olduğunu belirler. Türkçede fiiller bu yapı ile esnek bir biçimde cümlede farklı anlamlara bürünebilir. Eklerin doğru kullanılması, fiilin doğru anlaşılması için önemlidir. Bu nedenle dilbilgisinde fiil çekimleri önemle çalışılmalıdır.

Sonuç:

Çekimli fiil, dilin yapı taşlarından biridir ve cümlede fiilin zamanı ve kimin yaptığını anlamamıza yardımcı olur. Doğru eklerle çekimlenen fiiller, iletişimin anlaşılır ve etkili olmasını sağlar.

Final Söz:

Çekimli fiil, Türkçede anlamı kuvvetlendiren ve belirginleştiren bir dil olgusudur. Dilbilgisi çalışmalarında fiil çekimleri üzerinde dikkatle durulması, Türkçe’nin doğru ve etkili kullanımı için gereklidir.