Ek fiil ders notu

YKS TYT
1

Ek fiil ile ilgili kısa ders notu

2

Ek Fiil Ders Notu

Ek Fiil Nedir?

Ek fiil, Türkçede basit zamanlı fiillere birleşik zaman kazandıran ve isimlerin yüklem olmasını sağlayan bir yardımcı fiildir. “imek” fiilinden türeyen bu ek, isim cümlelerinde ek fiil işlevi görür.

Ek Fiilin Kullanım Alanları

  1. İsim Cümlelerinde Yüklem Yapma:

    • İsim cümlelerinde yüklemi oluşturur, fiilsiz cümle yapılarını yüklem yaparak tamamlama işlevi görür.
    • Örnek: “O, çok çalışkan bir öğrenciydi.”

  2. Fiillerde Kip Eki Olarak Kullanma:

    • Basit zamanlı bir fiili birleşik zamanlı hale getirir ve fiilin gerçekleştiği zamanı detaylandırır.
    • Örnek: “Dersini çalışmıştı.”

Ek Fiilin Ekleri

Ek fiil dört farklı halde eklenir:

  • Geniş Zaman (Şimdiki Zaman): “dir”
    • Örnek: “Çok yorgundur.”
  • Geçmiş Zaman: “idi”
    • Örnek: “Oradaydı.”
  • Dilek-Şart: “ise”
    • Örnek: “Evdeyse, uyuyordur.”
  • Hikaye veya Rivayet Geçmiş Zaman: “-miş”
    • Örnek: “Başarmıştın.”

Ek Fiilin Çekimi

Ek fiil isimlere ve fiillere eklenerek çekimlenir. İşte ek fiilin çekimi:

Olumlu ve Olumsuz Çekim

  • Olumlu: “dir”, “idi”, “imiş”, “ise”
  • Olumsuz: “değildir”, “değildi”, “değilmiş”, “değilse”

Örnek Çekimlerle Kullanımı

  1. Ek Fiil ile İsim Çekimi:

    • Örnek: “Öğretmen”
      • Öğretmen-dir (Olumlu geniş zaman)
      • Öğretmen değildir (Olumsuz geniş zaman)
      • Öğretmendi (Olumlu geçmiş zaman)
      • Öğretmen değildi (Olumsuz geçmiş zaman)

  2. Ek Fiil ile Fiil Çekimi:

    • Örnek: “Yapmak”
      • Yapmış-dır (Olumlu geniş geçmiş zaman)
      • Yapmamış-dır (Olumsuz geniş geçmiş zaman)
      • Yapmışt-ı (Olumlu görülen geçmiş zamanın hikayesi)
      • Yapmamışt-ı (Olumsuz görülen geçmiş zamanın hikayesi)

Ek Fiilin Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar

  • Ek fiil, temel fiil kök veya gövdelerine değil, onların türemiş veya birleşik zamanlı hallerine eklenir.
  • Ek fiilin hangi işlevde kullanıldığı, cümlenin yapısından anlaşılır.

Tablo: Ek Fiil Çekimleri

Kişi Geniş Zaman “dir” Geçmiş Zaman “idi” Dilek-Şart “ise” Hikaye “imiş”
Ben -(i)m -ydim -(y)isem -(y)mişim
Sen -sin -ydin -(y)isen -(y)mişsin
O -dir -ydi -(y)ese -(y)miş
Biz -(i)z -dik -(y)isek -(y)mişiz
Siz -siniz -ydiniz -(y)iseniz -(y)mişsiniz
Onlar -ler -lerdi -(y)seler -(y)mişler

Bu ders notu, ek fiilin temel kullanım özelliklerini ve çekim kurallarını kapsamaktadır. Ek fiilin doğru anlaşılması ve uygulanması, Türkçede cümle yapılarını anlamlandırmada kritik öneme sahiptir.

3

Biraz kısa olsun çünkü not alacam

4

Ek Fiil Ders Notu (Kısa)

Ek Fiil Nedir?

Ek fiil, Türkçede isim cümlelerini yüklem yapar veya fiillere birleşik zaman kazandırır. “imek” fiilinden türemiştir.

Kullanım Alanları

  1. İsim Cümleleri İçin: Yüklem görevi yapar.
    • Örnek: “Ali hastaydı.”
  2. Fiillerde Zaman: Eki olarak kullanılır, zamansal detay ekler.
    • Örnek: “Gelmişti.”

Ek Fiilin Kipleri

  • Geniş Zaman: -dir
  • Geçmiş Zaman: -idi
  • Dilek-Şart: -ise
  • Rivayet Geçmiş Zaman: -miş

Olumlu ve Olumsuz Çekimler

  • Olumlu: “dir”, “idi”, “imiş”, “ise”
  • Olumsuz: “değildir”, “değildi”, “değilmiş”, “değilse”

Örnekler

  • İsim Cümlesi:
    • Olumlu: “Öğrencidir.”
    • Olumsuz: “Öğrenci değildir.”
  • Fiil Cümlesi:
    • Olumlu: “Başarmıştır.”
    • Olumsuz: “Başarmamıştır.”

Not: Ek fiilin doğru anlaşılması, Türkçede anlatım bütünlüğü sağlar.

5

17361010562611815951440364678013
17361010562611815951440364678013720×960 38.7 KB

6

Yusuf ve Deniz Bisiklet Problemi

A. Yusuf’un Sürati Nedir?

Yusuf, K noktasından geçtiği anda Deniz, N noktasından geçiyor. 20 saniye sonra M noktasında karşılaştıklarına göre, Yusuf ve Deniz arasındaki mesafe toplam çemberin yarısı kadardır, yani 400 \text{ m}.

Deniz, K’dan M’ye toplam 400 \text{ m} gitmiştir.

Bu durumda:

Yusuf \text{ ve } Deniz \text{ toplamda } 400 \text{ m} \text{ mesafeyi } 20 \text{ saniyede kat etmişler.}

Yusuf’un süratini hesaplayabilmek için önce Deniz’in süratini bulmamız gerekir.

B. Deniz’in Sürati Nedir?

Yusuf ve Deniz toplam 800 \text{ m} uzunluğu 20 \text{ s} sürede kat ettikleri için:

Deniz’in süratı:

v_{\text{Deniz}} = \frac{400}{20} = 20 \text{ m/s}

Şimdi Yusuf’un süratini bulalım.

C. Yusuf’un Sürati

Yusuf ve Deniz zıt yönlerde sabit hızlarla hareket ettiği için, Deniz’in süratinin 20 \text{ m/s} olduğunu bulduk. İki bisikletlinin toplam sürati 400/20 = 20 \text{ m/s} olduğunda, Muslim’in 20 \text{ m/s} süratle karşılaştığı zaman, Yusuf’un süratinin 40 \text{ m/s} olduğu çıkar.

Yusuf’un sürati:

v_{\text{Yusuf}} = 40 \text{ m/s}

D. Yusuf Pist Çevresinde 1 Tam Turunu Kaç Saniyede Tamamlar?

Yusuf’un sürati 40 \text{ m/s} olduğu için 800 metrelik pistin çevresini:

Yusuf’un tam tur süresi:

T_{\text{Yusuf}} = \frac{800}{40} = 20 \text{ s}

E. Deniz Pist Çevresinde 1 Tam Turunu Kaç Saniyede Tamamlar?

Deniz’in sürati 20 \text{ m/s}:

Deniz’in tam tur süresi:

T_{\text{Deniz}} = \frac{800}{20} = 40 \text{ s}

F. Yusuf’un Sürati Kaç km/sa?

Yusuf’un sürati 40 \text{ m/s} = 40 \times 3.6 \text{ km/h}

Yusuf’un sürati:

v_{\text{Yusuf}} = 144 \text{ km/h}

Sonuçlar:

  • Yusuf’un sürati: 40 \text{ m/s} veya 144 \text{ km/h}
  • Deniz’in sürati: 20 \text{ m/s}
  • Yusuf pist çevresinde 1 turunu: 20 \text{ s}
  • Deniz pist çevresinde 1 turunu: 40 \text{ s}
  • Yusuf ile Deniz ikinci kez M noktasında karşılaşır.
7

Fiilde yapı kısa not

8

Fiilde Yapı (Kısa Not)

Fiil Yapısı Nedir?

Fiil yapısı, bir fiilin kök ve ekler aracılığıyla nasıl oluşturulduğunu açıklar. Fiiller, köklerine eklenen eklerle türemiş olabilir.

Fiil Yapısının Türleri

  1. Basit Fiiller:

    • Ek almayan veya sadece kip eki alan kök fiillerdir.
    • Örnek: “Koş-”, “Git-”

  2. Türemiş Fiiller:

    • Fiil köküne yapım eki eklenerek oluşturulur.
    • Örnek: “Koştur-” (koş- + -tur)

  3. Birleşik Fiiller:

    • İki veya daha fazla sözcüğün birleşmesiyle oluşur.
    • Türleri:
      • Yardımcı Fiil ile: “Yardım etmek”
      • Anlamca Kaynaşmış: “Kafayı yemek”

Fiil Türlerine Örnekler

  • Basit Fiil Örneği: “Koşmak”
  • Türemiş Fiil Örneği: “Koşturmak”
  • Birleşik Fiil Örneği: “Araba sürmek”

Bu notlar, fiil yapısının temel özelliklerini ve türlerini kısa ve öz bir şekilde açıklar.

9

17361042688204489817404216359192
17361042688204489817404216359192720×960 56.1 KB

10

Verilen Soruların Çözümü ve Cevapları

1. Soru

Yusuf’un evi ile kütüphane arası 600 metredir. Yusuf’un evden çıkıp kütüphaneye ulaşması 10 dakika sürmektedir. Buna göre Yusuf’un sürati kaç m/sn’dir?

Çözüm:

  • Yol = 600 metre
  • Zaman = 10 dakika = 600 saniye ((10 \times 60))

Sürat = Yol / Zaman = ( \frac{600}{600} = 1 \text{ m/sn} )

Final Cevap:

1 m/sn

2. Soru

İstanbul-Trabzon arası 1000 km’dir. İstanbul’dan otomobiliyle yola çıkan Hasan 10 saat sonra Trabzon’a ulaşmıştır. Buna göre otomobilin sürati kaç km/sa’dir?

Çözüm:

  • Yol = 1000 km
  • Zaman = 10 saat

Sürat = Yol / Zaman = ( \frac{1000}{10} = 100 \text{ km/sa} )

Final Cevap:

100 km/sa

3. Soru

400 metrelik yolu 50 saniyede koşan bir sporcunun sürati kaç m/s’dir?

Çözüm:

  • Yol = 400 metre
  • Zaman = 50 saniye

Sürat = Yol / Zaman = ( \frac{400}{50} = 8 \text{ m/s} )

Final Cevap:

8 m/s

4. Soru

210 km’lik yolu 3 saatte giden otomobilin sürati kaç km/sa’dir?

Çözüm:

  • Yol = 210 km
  • Zaman = 3 saat

Sürat = Yol / Zaman = ( \frac{210}{3} = 70 \text{ km/sa} )

Final Cevap:

70 km/sa

5. Soru

600 kilometrelik yolu 5 saatte alan bir otomobilin sürati kaç km/sa’dir?

Çözüm:

  • Yol = 600 km
  • Zaman = 5 saat

Sürat = Yol / Zaman = ( \frac{600}{5} = 120 \text{ km/sa} )

Final Cevap:

120 km/sa

6. Soru

Saatte 70 km süratle hareket eden bir kamyon 11 saatte kaç km yol alır?

Çözüm:

  • Sürat = 70 km/sa
  • Zaman = 11 saat

Yol = Sürat × Zaman = ( 70 \times 11 = 770 \text{ km} )

Final Cevap:

770 km

11

Canan adına deli bir şarkı uydur komik olsum

12

Canan Adına Deli Bir Şarkı

Canan’ın Maceraları

(1. Kıta)
Canan sabah kalktı, saçları hava dağınık,
Gömlek tersten giymiş, pantolon yine kayık.
Kahvesi dökülmüş, halı oldu çikolata,
Derken bir baktı ki, telefon suda yüzer bata çıka!

(Nakarat)
Canan, Canan, sen nelere kadirsin?
Bir gün kahraman, bir gün tam bir serüvencisin.
Gününü görmek için sabırsızlanırız,
Canan’la hayat asla sıradan olamaz, biliriz!

(2. Kıta)
Alışverişe çıktı, aldı koca bir pabuç,
Ama gerçekleşmedi, alınan nokta düdüklü tencereymiş, büyük bir yanlış.
Evde satranç oynarken düşündü, şah mı mat mı?
Yanlışlıkla attı taşı, kedisiyle birlikte kaçtı!

(Nakarat)
Canan, Canan, sen nelere kadirsin?
Bir gün kahraman, bir gün tam bir serüvencisin.
Gününü görmek için sabırsızlanırız,
Canan’la hayat asla sıradan olamaz, biliriz!

(3. Kıta)
Canan gece uykusunda konuşmuş derin derin,
Rüyasında gelmiş Mars’tan uzaylıların yeni gelini.
Ellerinde tabak, patlıcan dolma yapıyor,
Uyanınca gülmüş, kendi hayaline bile katılıyor!

(Nakarat)
Canan, Canan, sen nelere kadirsin?
Bir gün kahraman, bir gün tam bir serüvencisin.
Gününü görmek için sabırsızlanırız,
Canan’la hayat asla sıradan olamaz, biliriz!

(Outro)
Ve işte böyle yahu, Canan’ın günlük halleri,
Güleriz eğleniriz, unuturuz tüm dertleri.
Bir dahaki sefere hangi macera bekliyor bizi,
Canan’la yaşam dolu dolu devam eder, şüphesiz ki!