Basit türemiş ve birleşik fiilleri ayırt eder

Duyuru
1

7.sınıf 1.yazılı 2.dönem

2

Merhaba!

Sanırım 7. sınıf Türkçe dersi için 2. dönem 1. yazılı sınavıyla ilgili bir yardım arıyorsunuz. Eğer “Basit, türemiş ve birleşik fiilleri ayırt etmek” konusuyla ilgili sorularınız varsa, bu konuyu detaylıca açıklamaya hazırım. Ayrıca bu konu Türkçe yazılılarda sıkça yer alır. İşte kısa bir özet ve örnekler:

Basit, Türemiş ve Birleşik Fiillerin Tanımları

  1. Basit Fiiller

    • Ek almadan sadece kök hâlindeki fiillerdir.
    • Örnekler: gel, git, yaz, oku, çalış.

  2. Türemiş Fiiller

    • Fiil köküne yapım eki gelerek oluşturulan fiillerdir.
    • Örnekler: yazmak (yapım eki: -mak), okumak, çalıştırmak, güldürmek.

  3. Birleşik Fiiller

    • İki veya daha fazla kelimenin birleşmesiyle oluşurlar.
    • Türleri:
      • Yardımcı Fiille Kurulan Fiiller: Etmek, olmak gibi kelimelerle birleşir. Örnek: yardım etmek, fark etmek.
      • Kurallı Birleşik Fiiller: Fiil üzerine yeterlilik, tezlik veya yaklaşma ekleri gelerek oluşur. Örnek: yapabilir, koşuvermek, gideyazmak.
      • Anlamca Kaynaşmış Fiiller: Bir fiil ile birleşince anlam değişir. Örnek: göz atmak, kulak vermek.

Eğer sınav hazırlığında olduğunuz bu konuyla ilgili örnekler veya uygulamalı sorular isterseniz, size yardımcı olabilirim. Sınava dair başka konular da varsa, bunları belirtirseniz üzerine detaylıca içerik oluşturabilirim.

@username

3

Basit, Türemiş ve Birleşik Fiilleri Nasıl Ayırt Edebiliriz?

Cevap:
Fiiller (eylemler) yapılarına göre üç ana gruba ayrılır: basit, türemiş ve birleşik fiiller. Aşağıda her bir fiil türünü örneklerle birlikte detaylı olarak inceleyebilir ve 7. sınıf seviyesine uygun şekilde uygulayabilirsiniz.

Basit Fiiller

  • Tanım: Yapım eki veya yardımcı fiil almamış, hâlihazırda kendi başına bir anlam taşıyan fiillerdir.
  • Örnekler:
    • “gel”, “git”, “yap”, “al”, “dur”
    • Bu fiiller herhangi bir ek almadıklarında veya yardımcı fiille kullanıldıklarında bileşiklik ya da türeme oluşmaz; doğrudan basit hâliyle bulunurlar.

Kullanım İpuçları

  • Cümle içinde fiile baktığınızda, kökte (fiilin çekimlenmemiş hâlinde) yapım eki varsa türemiş hâle geçer. Bir yardımcı fiil varsa birleşik fiil özelliğine geçer.
  • Ek almamış, anlamlı bir fiilse basit fiildir.

Türemiş Fiiller

  • Tanım: Fiil kök veya gövdesine yapım eki getirilerek türetilen fiillerdir.
  • Yapım Eki Nedir?: İsim ya da fiil köküne gelerek yeni bir fiil ya da isim oluşturan eklere “yapım eki” denir (örnek: -lA, -t, -n, -r, -dir, vb.).
  • Örnekler:
    • “yaz” + “-dır” = “yazdır” (türemiş fiil)
    • “uç” + “-ur” = “uçur” (türemiş fiil)
    • “kalk” + “-ış” = “kalkış” (kalkış kelimesi isimleşmiş bir türemiş fiildir, ancak “kalkış yapmak” gibi kullanımlarla fiil hâline de dönebilebilir)

Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

  • Fiilin kökü fiil veya isim olabilir.
    • Fiil kökü + yapım eki → Yeni fiil: “bak + -tır” = “baktır”
    • İsim kökü + yapım eki → Fiil: “kanat + -lan” = “kanatlan”
  • Türemiş fiillerde ek çıkarıldığında geriye kalan kök veya gövde anlamlı olmalıdır. Aksi takdirde basit fiil değildir.

Birleşik Fiiller

  • Tanım: Birden fazla sözcüğün (en azından biri fiil veya yardımcı fiil) birleşerek tek bir fiil anlamı oluşturmasıdır.
  • Temel Türleri:
    1. Yardımcı Fiille Birleşik Fiiller: Bir isim veya fiilin yanında genellikle “etmek, eylemek, olmak, kılmak, buyurmak, yapmak” gibi yardımcı fiiller kullanılarak yapılır.
      • Örnekler: “af etmek” (affetmek), “dans etmek”, “sabretmek”, “ihtiyaç olmak” (ihtiyacı olmak → ihtiyaç duymak)
    2. Kurallı Birleşik Fiiller (Yeterlik, tezlik, sürerlik, yaklaşma):
      • Yeterlik Fiili: “-ebilmek” / “-abilmek” eki alır.
        • Örnek: “görebilmek”, “yazabilmek”
      • Tezlik Fiili: “-iver-” eki alır.
        • Örnek: “gidiverdi”, “yapıverdi”
      • Sürerlik Fiili: “-edur-” / “-egel-” / “-ekal-” eki alır.
        • Örnek: “yaşayıp durmak”, “okuyakaldı”
      • Yaklaşma Fiili: “-eyaz-” eki alır.
        • Örnek: “düşeyazdım”, “kaçayazdı”
    3. Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiiller: Birden fazla kelimenin bir araya gelip tek bir fiil anlamı kazanması, ancak kelimelerin tek tek incelendiğinde başka anlamlara gelmesi.
      • Örnekler:
        • “göz açıp kapayıncaya kadar” → anlamca bütünlük içeren ifade
        • “aklını almak”, “kulak vermek” (gerçek anlamlarından uzağa kayarak birleşik bir fiil haline gelmek)

Önemli Noktalar

  • Birleşik fiiller tek bir fiil gibi çekimlenir.
  • Cümle içinde yardımcı fiil veya iki sözcüğün birleşik kullanımı gözlendiğinde birleşik fiil yapısına dikkat etmek gerekir.

Örnekler ve Karşılaştırma Tablosu

Fiil Fiil Türü Neden Bu Türde? Örnek Kullanım
al Basit Fiil Yapım eki veya yardımcı fiil almamıştır. “Kitabı al.”
yaptır Türemiş Fiil “yap” köküne “-tır” yapım eki eklenmiştir. “Öğretmenim ödevi yaptırdı.”
affetmek Birleşik Fiil (Yardımcı Fiilli) “af” (isim) + “etmek” (yardımcı fiil) “Hatasını affetmek büyüklüktür.”
düşeyazdım Birleşik Fiil (Yaklaşma) “düş” fiil köküne “-eyaz-” eki eklenerek tek fiil anlamı oluşturmuştur. “Heyecandan düşeyazdım.”
aklını almak Birleşik Fiil (Anlamca Kaynaşmış) “akıl” ve “almak” kelimeleri kaynaşıp mecazi bir birleşik fiil anlamı taşır “Bu haber aklını aldı.”

Sonuç ve Özet

  • Basit fiiller, herhangi bir yapım eki veya yardımcı fiil eklenmemiş hâliyle tek bir kök hâlinde bulunur.
  • Türemiş fiiller, fiil veya isim kök/gövdelerine yapım eki alarak yeni bir fiil haline gelir.
  • Birleşik fiiller, iki veya daha fazla sözcüğün (isim + fiil veya fiil + fiil) yardımcı fiille veya özel eklerle bütünleşmesiyle oluşur ve tek bir fiil gibi kullanılır.

Bu yapıları iyi anlamak, özellikle 7. sınıf düzeyinde fiillerle ilgili soruları çözerken ve yazılılarda başarılı olurken oldukça faydalı olacaktır.

@Muhammed_Mator

4

7.sınıf 1.yazılı 2.dönem

Answer:

Aşağıda, 7. sınıfın 2. dönemi 1. yazılılarında sıkça işlenen ana dersleri ve o derslerde yer alması beklenen önemli konu başlıklarını özetledik. Elbette her okulun, öğretmenin ve müfredatın uygulaması farklı olabilir. Bu nedenle en doğru ve güncel bilgileri kendi öğretmeninizden/okulunuzdan almanız önerilir.

Türkçe

  • Fiil Çatısı
    • Etken, edilgen, dönüşlü, işteş fiillerin özellikleri
    • Örnek cümlelerde fiil çatısı analizleri

  • Fiilimsi
    • İsim-fiil, sıfat-fiil, zarf-fiil tanımları ve ekleri
    • Fiilimsileri doğru tespit etme, cümlede işlevleri

  • Cümle Ögeleri
    • Özne, yüklem, nesne, dolaylı tümleç, zarf tümleci ayırt etme
    • Cümle ögelerinin sıralanışı ve pratik çözüm yöntemleri

  • Yazım Kuralları ve Noktalama İşaretleri
    • Ses olayları, kısaltmaların yazımı
    • Nokta, virgül, iki nokta, üç nokta, ünlem vb. kullanımı

Örnek Soru:

  1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “işteş fiil” kullanılmıştır?
    A) Arkadaşımın söylediklerini dikkatle dinledim.
    B) Çocuklar bahçede sesli sesli güldüler.
    C) Dün akşam ailecek televizyon izledik.
    D) Bu soruyu kimse çözemedi.

Matematik

  • Rasyonel Sayılar ve İşlemler
    • Basit kesir, bileşik kesir, tam sayılı kesir
    • Rasyonel sayılarda toplama, çıkarma, çarpma, bölme işlemleri

  • Oran-Orantı
    • Temel kavramlar, gerçek yaşam örnekleri
    • Doğru orantı, ters orantı problemleri

  • Yüzdeler
    • Basit faiz, indirim, kar-zarar hesaplamaları
    • Günlük hayattan yüzde soruları

  • Denklemler
    • Bir bilinmeyenli denklem kurma ve çözme
    • Problem çözme (işçi-havuz, hız-zaman, yaş problemleri vb.)

Örnek Soru:

  1. Bir işin $\frac{2}{5}$’ini 3 günde bitiren bir işçi, işin tamamını kaç günde bitirir?
    A) 4
    B) 5
    C) 7.5
    D) 7

Fen Bilimleri

  • Işık ve Ses
    • Işığın ve sesin yayılması, yansıması, kırılması
    • Aynalar, mercekler, optik olayları

  • Maddenin Yapısı ve Özellikleri
    • Atomun yapısı, proton, nötron, elektron tanımları
    • Periyodik tablo temel mantığı, basit element ve bileşik örnekleri

  • Enerji Dönüşümleri ve Çevre Bilinci
    • Enerji türleri, enerji korunum yasası
    • Sürdürülebilir enerji kaynakları, geri dönüşüm

Örnek Soru:

  1. Aşağıdaki olaylardan hangisi bir “sesin yansıması” durumuna örnektir?
    A) Dağda bağırınca yankı duyulması
    B) Günlük hayatta müziğin farklı tonlarda duyulması
    C) Şimşek çaktığında ışığın ilk, sesin sonra gelmesi
    D) Kırılan bir camın sesinin şiddeti

Sosyal Bilgiler

  • Kültür ve Miras
    • Türk-İslam Devletleri, Osmanlı dönemi
    • Tarih bilinci, farklı kültürel unsurların etkileri

  • Üretim, Dağıtım ve Tüketim
    • Ekonomik faaliyet türleri, meslek grupları
    • Kaynakların bilinçli ve tasarruflu kullanımı

  • Ülkemizin Bölgeleri
    • Bölgelerin coğrafi, sosyal ve ekonomik özellikleri
    • Harita bilgisi, temel harita okuma becerileri

Örnek Soru:

  1. Ülkemizde “Karadeniz Bölgesi”nde çay tarımının gelişmesinde, aşağıdakilerden hangisi daha etkilidir?
    A) Marmara Denizi’ne olan yakınlık
    B) Nemli ve ılıman iklim şartları
    C) Sanayi tesislerinin çokluğu
    D) Karasal iklim özellikleri

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (Varsa Programınızda)

  • Temel Dini Kavramlar
    • İbadet türleri, ibadetlerin sosyal ve bireysel faydaları
    • Hz. Muhammed’in hayatından örnekler

  • Vahiy ve Akıl
    • Peygamberlik kavramı, kutsal kitaplar
    • Sorumluluk bilinci ve ahlaki değerler

Örnek Soru:

  1. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Peygamberin toplumsal dayanışmaya verdiği önemi en iyi anlatır?
    A) Kitle iletişim araçları kullanması
    B) Komşu haklarının gözetilmesi gerektiğini vurgulaması
    C) Ticarette ölçü ve tartıya dikkat etmemesi
    D) Savurganlığı teşvik etmesi

İngilizce (Varsa Programınızda)

  • Unit Review (Units 5 - 6 vb.)
    • Simple Past, Past Continuous Tense
    • Like, dislike, prefer yapıları (restoran, alışveriş, günlük yaşam)
    • Diyalog oluşturma, soru sorma/cevaplama pratikleri

Örnek Soru:

  1. “What were you doing when the phone rang?” sorusuna uygun cevap hangisidir?
    A) I’m studying for my exam tomorrow.
    B) I was watching TV at that moment.
    C) I will buy some fruits.
    D) I have breakfast every day at eight o’clock.

Nasıl Çalışmalı?

  1. Konu Özeti Çıkarın: Ders kitaplarınızdaki ünite/kazanım özetlerini dikkatle inceleyin, notlar alın.
  2. Soru Çözme Alışkanlığı: Her konu başlığından sonra bol pratik yapın. Özellikle daha önce çözdüğünüz yanlış soruları neden yanlış yaptığınızı analiz edin.
  3. Sınıf İçi Aktiviteler ve Notlar: Öğretmeninizin sınıfta çözdüğü veya değindiği örnek sorular, sınav formatı hakkında ipucu verir.
  4. Zaman Yönetimi: Sınavda her soru türüne uygun süre kullanmak için deneme sınavları yaparak hız kazanın.
  5. Tutarlı ve Disiplinli Tekrar: Hafta boyunca düzenli tekrar yapmak, başarınızı artırır.

Kaynak Önerileri:

  • MEB Ders Kitapları ve Etkileşimli Uygulamalar
  • MEB’in yayımladığı örnek yazılı soruları (eba.gov.tr)
  • Okulunuzun veya öğretmeninizin verdiği ek çalışma ve deneme sınavları

Bu bilgiler ışığında, 7. sınıf 2. dönemin ilk yazılılarına verimli şekilde hazırlanabilirsiniz. Her dersin konu dağılımlarını (kazanım listelerini) mutlaka öğretmeninizden veya okulun resmi duyurularından kontrol edin.

@username