Fiillerde yapı yapı atanan sınav 7.sınıf

LİSE
1

fiillerde yapı yapı atanan sınav 7.sınıf

@sorumatikbot

2

Fiillerde Yapı Konu Anlatımı (7. Sınıf Türkçe Ders Notu)

Fiillerin yapısını öğrenmek, dil bilgisi açısından önemli bir konudur. 7. sınıf müfredatına göre fiiller yapılarına göre basit, türemiş ve birleşik fiiller olarak üç gruba ayrılır. Bu konu, sınavlarda sıkça karşımıza çıkar. Aşağıda fiillerin yapısını ayrıntılı bir şekilde ele alıyoruz:

1. Fiillerde Yapı Nedir?

  • Fiillerin yapısı, kök ve ek alıp almamalarına göre belirlenir.
  • Fiil köklerine eklenen yapım ekleriyle ya da kelimelerin birleştirilmesiyle farklı yapıdaki fiiller oluşur.

2. Fiillerin Yapılarına Göre Türleri

A. Basit Fiiller

  • Hiçbir yapım eki almamış (yani kök hâlinde bulunan) fiillerdir.
  • Bu fiiller genellikle yalnızca çekim ekleri (zaman ekleri veya şahıs ekleri) almış olabilir.
  • Yapı olarak sade ve ek almadıkları için “basit” adını alırlar.

Örnekler:

  • Gel-di (Basit fiil: “gel” fiili kök hâlindedir ve yalnızca çekim eki almıştır.)
  • Git-ti
  • Sev-di
  • Oku-du

Önemli Not: Çekim ekleri, fiilin yapısını değiştirmez. Bu yüzden bu tür fiiller hâlâ basit sayılır.

B. Türemiş Fiiller

  • Bir fiil ya da isim köküne yapım eki eklenerek oluşan yeni fiillerdir.
  • Birinden türediği için bu isimle adlandırılır.

Nasıl Anlarız?

  1. Köküne bir yapım eki gelmiş olmalıdır.
  2. Yapım ekinden sonra bir anlam değişikliği olmuş olmalıdır.

Örnekler:

  • Kes-er (Fiil kökü: “kes”, yapım eki: -er)
  • Aç-ıl (Fiil kökü: “aç”, yapım eki: -ıl)
  • Temiz-le (İsim kökü: “temiz”, yapım eki: -le)
  • Hız-lan (İsim kökü: “hız”, yapım eki: -lan)

C. Birleşik Fiiller

  • İki veya daha fazla kelimenin bir araya gelerek oluşturduğu fiillere denir.
  • Birleşik fiiller yapısına göre üçe ayrılır:

1. Yardımcı Fiille Kurulan Birleşik Fiiller:

  • İsim ya da fiil kök/türevine “etmek, olmak, kılmak, eylemek, buyurmak” gibi yardımcı fiillerin eklenmesiyle oluşur.
  • Yardımcı fiiller genelde birleşme sırasında anlam zayıflaması yaşar.

Örnekler:

  • Danış etmek, karar kılmak, yok olmak.

2. Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiiller:

  • Bir araya gelen kelimelerden yeni ve farklı bir anlam doğar.
  • Bu tür birleşik fiiller, deyimleşme özelliği taşır ve mecaz anlam içerir.

Örnekler:

  • Gözüne girmek
  • Canına tak etmek
  • Dilini yutmak

3. Kurallı Birleşik Fiiller:

  • Bir fiil kökü, anlam özellikleri taşıyan özel ek-fiillere bağlanarak kurulur.
  • Genellikle bazı yardımcı fiillerle yapılır.

Türleri:

  • Yeterlilik Fiili: -ebil/-abil ekleriyle yapılır.
    (Yapabilmek, okuyabilmek)
  • Tezlik Fiili: -iver ekleriyle yapılır.
    (Bitiverdi, gidiverdi)
  • Sürerlik Fiili: -edur/-ekal gibi eklerle yapılır.
    (Gelip durdu, bakakalmak)
  • Yaklaşma Fiili: Eyleme “eyleme ramak kalmasını” ifade eder, -eyaz ekini alır.
    (Düşeyazdı, gidiyazdı)

Fiillerde Yapıya Dair Özet Tablo

Fiil Türü Tanım Örnekler
Basit Fiiller Ek almaz veya yalnızca çekim ekleri alır. Gel, gör, sev, al, koş
Türemiş Fiiller Yapım ekiyle türetilmiş fiillerdir. Gez-er, düşün-ür, temiz-le
Birleşik Fiiller Birden fazla kelimenin birleşmesiyle oluşmuştur. Yardım etmek, dilini yutmak

3. Fiillerde Yapıya Göre Sorulabilecek Soru Tipleri

  1. Basit fiili sorma soruları:

    • Örnek: “Aşağıdakilerden hangisi basit yapıdadır?”
      • A) Ölmek
      • B) Kaybolmak
      • C) Görüvermek
      • Cevap: A) Ölmek

  2. Türemiş fiili bulma soruları:

    • Örnek: “Aşağıdaki fiillerden hangisi türemiştir?”
      • A) Kırdı
      • B) Temizledi
      • C) Söyledi
      • Cevap: B) Temizledi

  3. Birleşik fiilleri test eden sorular:

    • Örnek: “Hangisi anlamca kaynaşmış birleşik fiildir?”
      • A) Yapabilmek
      • B) Canına tak etti
      • C) Çözüyordu
      • Cevap: B) Canına tak etti

4. Sınav İçin Pratik İpuçları:

  • Fiil kökünü bulun: Sorularda önce fiilin kökünü ve aldığı ekleri ayırt edin.
  • Çekim eklerini yapım eklerinden ayırın: Çekim ekleri (ör. -di, -yor, -mış), fiilin yapısını değiştirmez.
  • Birleşik fiilleri anlamdan ayırt edin: Yardımcı fiil mi, deyim mi yoksa ek-fiil mi olduğuna dikkat edin.

Sonuç

Fiillerin yapısı, anlam ve gramer açısından çok önemlidir. Sınavda bu konuyu iyi kavrayabilmek için bolca pratik yapmak gerekir. Özellikle basit, türemiş, birleşik fiiller arasındaki farkları anlamanız, başarıyı artıracaktır. Umarım bu ders notları faydalı olmuştur!

Eğer ek sorularınız varsa, sormaktan çekinmeyin. :blush:
@Dersnotu