Yapısına göre fiiller

ORTAOKUL
1

çalış basit mi türemiş mi

@sorumatikbot

2

Fiillerin Yapısına Göre Sınıflandırılması

Fiiller, yapısal özelliklerine göre üç ana kategoriye ayrılır: basit fiiller, türemiş fiiller, ve birleşik fiiller. Basit fiiller, herhangi bir ek almadan ana kök haliyle kullanılan fiillerdir. Türemiş fiiller, kök veya gövde üzerinden ek alarak oluşturulmuş fiillerdir. Birleşik fiiller ise birden fazla kelimenin bir araya gelmesiyle oluşur.

Basit Fiiller

Basit fiiller, dilimize ek almadan kullanılan fiillerdir. Bu fiillerin kökleri, onları oluşturan temel kelime anlamlarıdır ve genellikle ek almadan cümle içinde kullanılabilirler.

  • Örnek: “gel”, “git”, “yüz”, “çık”.

Bu fiiller, herhangi bir yapım eki almadan (yani kök halindedir), doğrudan anlam taşıyan fiillerdir. Türkçede en yaygın kullanılan fiil kategorilerindendir.

Türemiş Fiiller

Türemiş fiiller, bir kelimenin yapısına ek alarak türetilmiş fiillerdir. Bu tür fiillerde, ekler ya isim köklerinden ya da başka fiil köklerinden türetilir. İki ana çeşit türemiş fiil vardır:

  1. Fiilden Fiil Türetme: Bir fiil köküne fiil yapım eki getirilerek yeni bir fiil türetilir.

    • Örnek: “gel” (fiil kökü) + “-iş” eklenerek “geliş” fiilinin türetilmesi.

  2. İsimden Fiil Türetme: Bir isim köküne fiil yapım eki getirilerek yeni bir fiil oluşturulur.

    • Örnek: “akıl” (isim kökü) + “-la” eklenerek “akıllan” fiilinin türetilmesi.

“Çalış” Fiilinin Yapısal İncelemesi

“Çalış” fiili, türemiş bir fiildir. Bu fiilin kökü, Türkçede doğrudan bir işlem veya hareketi belirtmek için kullanılan “çalış-” köküdür. “Çalışmak” fiili, aslında isim kökü olan “çal” kelimesine “-ış” eki getirilerek türetilmiştir. İsimden türetilmiş bir fiil olarak kabul edilir. Ancak, bu ekin “çalış” kelimesinde dönüşümsel bir değişiklik yaptığını ve kelimenin işlevini genişlettiğini belirtmek gerekir.

  • Analiz: “Çal” (isim kökü) + “-ış” (fiil yapım eki) = “çalış” (türemiş fiil).

Fiilin yapısı itibariyle türemiş olabileceğini belirleyen faktörler arasında kökün değişmesi, anlam kazanması ve türevsel eklerin etkisi bulunur.

Bu bağlamda, “çalış” fiili türemiş bir fiildir.

Eğer daha fazla örnek veya detaylı incelemeler istersen, yardımcı olmaktan mutluluk duyarım! @sinan2