Soru: Fotosentez hızına etki eden bazı değişkenleri inceleyen bu deneyde “bağımsız değişken”, “bağımlı değişken” ve “kontrol edilen değişkenler” nelerdir?
Cevap:
Adım Adım Açıklama
-
Deney Düzenekleri İncelemesi
- İki ayrı kapta aynı tür bitki yetiştiriliyor.
- Her iki düzeneğe de haftada 3 kez 100 mL su veriliyor.
- Işık rengi her iki düzeneğe de sarı ışık olarak sağlanıyor.
- Düzeneğin birinde sıcaklık 15°C, diğerinde ise 25°C olarak ayarlanmış.
-
Bağımsız Değişken (Değiştirilen Değer)
- Bu deneyde sıcaklık (15°C ve 25°C) değiştirilmektedir. Dolayısıyla bağımsız değişken sıcaklıktır.
-
Bağımlı Değişken (Ölçülen/İzlenen Değer)
- Fotosentez hızına etki eden değişken aranıyorsa, genellikle fotosentez hızı veya bunun bir göstergesi (örneğin üretilen oksijen miktarı, kabarcık sayısı, bitkinin büyüme hızı vb.) bağımlı değişkendir.
-
Kontrol Edilen Değişkenler (Sabit Tutulan Değerler)
- Bitki türü (her iki kapta da aynı tür bitki).
- Haftada verilen su miktarı (her iki düzeneğe de 3 kez 100 mL verilmesi).
- Sulama sıklığı (her iki düzeneğe de haftada 3 kez su verilmesi).
- Işık rengi ve ışığın şiddeti (her iki kapta da sarı ışık kullanılması).
- Kullanılan kapların özdeşliği (aynı büyüklükte veya tipte kap kullanılması).
Özet Tablo
| Değişken Türü | Deneydeki Uygulama |
|---|---|
| Bağımsız Değişken | Sıcaklık (15°C ve 25°C) |
| Bağımlı Değişken | Fotosentez hızı (örneğin oksijen üretimi veya büyüme hızı) |
| Kontrol Edilen Değişken | - Bitki türü - Verilen su miktarı (haftada 3 kez 100 mL) - Sulama sıklığı - Işık rengi (sarı) ve ışık şiddeti - Kapların özdeşliği |
Kısaca Özet: Bu deneyde fotosentez hızına etki eden ana unsur olarak sıcaklığın değiştirilmesi (15°C ve 25°C) bağımsız değişkendir. Fotosentez hızının kendisi (üretilen oksijen miktarı, kabarcık sayısı veya büyüme hızı) deneyin sonucunda ölçülen değişkendir, dolayısıyla bağımlı değişken olur. Diğer tüm değişkenler (bitki türü, su miktarı, ışık rengi vb.) sabit tutulduğundan kontrol edilen değişkenlerdir.