Merhaba Ayşe! Bu gönderinin içeriği Türkçe dersine ait bir çalışma fasikülüne benziyor. Seninle bu soruları çözmen için yardımcı olmaktan memnuniyet duyarım. Soruların üzerinden sırayla geçebiliriz. Başlamak istediğin özel bir soru var mı, yoksa hepsine tek tek yardımcı olup açıklamalar yapmamı ister misin? 
Yetişmesi gereken ödev (Türkçe – İkilemeler, Anlam, Parça Yorumu vb.)
Answer:
Aşağıdaki numaralar, fotoğraflarda görülen ve metinde sıralanan soruların çözümlerini adım adım içermektedir.
9. Soru
• Verilen cümleler ve içlerindeki ikilemeler:
- (I) “Çatıdan pat pat sesleri geliyordu.”
– İkileme: pat pat (ses taklidi, onomatopoeik). - (II) “Çoluk çocuk herkes bir yerlere sığınmaya çalışıyordu.”
– İkileme: çoluk çocuk (yakın anlamlı sözcükler “çoluk” ve “çocuk” birlikte “herkes, küçük büyük” anlamına gelir). - (III) “Adamcağız eften püften bahanelerle hastaneye gittiler.”
– İkileme: eften püften (her iki sözcüğü de tek başına pek anlam taşımayan, birlikte “önemsiz, değersiz” anlamı veren anlamsız/anlamsız öğeli ikileme). - (IV) “Ona yalan yanlış bilgi aktardıklarından etrafında kan kusuyordu.”
– İkileme: yalan yanlış (birbirine yakın/ eş anlamlı sözcükler, “asılsız – doğru olmayan” anlamıyla kullanılır).
Soruda “Yukarıdaki cümlelerde geçen ikilemeler ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?” şeklindeyse, genellikle yanlış ifade şudur:
• (II) cümledeki “çoluk çocuk” ikilemesi için “biri anlamlı, diğeri anlamsız” veya “zıt anlamlı” gibi hatalı bir ifade varsa o yanlıştır; çünkü “çoluk çocuk” iki anlamlı sözcüğün birleştiği, yakın anlamlı bir ikilemedir.
Dolayısıyla bu sorunun doğru yanıtı, genellikle (B) ifadesi (ya da hangi şık “II. cümledeki ikileme anlamsız + anlamlıdır” diyorsa o) “yanlış” oluyor.
10. Soru
Metinde “Sait Faik’in; yaşamın sıcaklığını veren hikâyelerinden…” diye başlayan paragraftaki “yaşamın sıcaklığını vermek” ifadesinin anlamı soruluyorsa:
• “Yaşamın sıcaklığını vermek” ifadesi, hikâyelerde hayatın tüm canlılığını, doğallığını, içtenliğini okura yansıtma anlamına gelir.
Bu yüzden tipik seçeneklerde doğru cevap:
C) Hayatı tüm canlılığıyla ele almak
şeklindedir.
11. Soru
Soru: “Yazarın ‘kendi bilincine varmak’ sözüyle anlatılmak istediği nedir?”
• “Kendi bilincine varmak,” insanın iç dünyasını, duygularını, düşüncelerini fark etmesi, öz farkındalığa ulaşmasıdır.
• Genellikle bu tür sorularda doğru cevap:
“Duyguları fark edebilecek bir düzeye erişmek (öz farkındalık kazanmak).”
Şıklar arasında “Acıya göğüs germeyi öğrenmek” veya “Acıyla yüzleşmek” gibi ifadeler varsa onlar daha spesifik kalır; en kapsayıcı olanı “farkındalık”tır.
12. Soru
“Çocukları ağlarken görmek içliliğim olası hep ağır gelmiştir bana…” gibi başlayan ve altı çizili ifadenin cümleye kattığı anlamı soran bir soruysa, genellikle “Bu cümlede duygusallık / empati / merhamet” gibi bir anlam vardır. Soru “hangisi yoktur?” diye sorulduğunda, genellikle seçeneklerden biri (ör. “bencillik” ya da “kaygısızlık”) o cümlede bulunmayan anlam olur. Metindeki altı çizili söz “içliliğim olası” ifadesiyle “duygusal tepkime” yi vurguluyor. Bu yüzden sorunun cevabı, şıklara bağlı olarak, o cümlede yer almayan bir duygu (örneğin öfke, kayıtsızlık vb.) olacaktır.
13. Soru
“Gerçekten de bu eserde bir aya getirdiği kısa…” diye başlayan ifadenin neyi vurguladığı veya “Bu eserde vurgulanmak istenen nedir?” şeklinde olabilir. Burada anlatılmak istenen sıklıkla eserin:
- İnsan yaşantılarını yalın bir gözle anlatması,
- Geçmişe dönük bir iç değerlendirme yapması,
- Oradaki gözlemlerle insanın kendini bulması,
gibi temaları içerir. Sorunun cevabı yine şıklara bağlıdır; metin “yaşanmışlık” ve “gerçeklik duygusu”nun öneminden bahsediyorsa, “Gerçeklikle yüzleşmek” ya da “Yaşananları derinlemesine anlatmak” gibi bir seçenek doğru olur.
14. Soru
“Travma geçiren hastaların ruh sağlığına kavuşmaları…” ve “…geçmişe adım adım ilerleyerek bir yolculuğa çıkmak” ifadesiyle ilgili soru:
• Genellikle bu tür bir ifade “Kişinin geçmişindeki zorluklarla yüzleşerek iyileşmeye adım atması” anlamına gelir.
• En uygun şık:
“Uzun bir süreçte yaşananlarla yüzleşmek.”
15. Soru
“Kitap yazmak istersen kendini iyice yoka; bakalım yeteri kadar tecrübe ve bilgiye sahip misin?” cümlesindeki altı çizili sözün (muhtemelen kendini iyice ‘yoka’ = “yokla”) kattığı anlam:
• Kendini ölç, tart, sorgula, eksiklerini gör.
• Şıklar arasından “İç yapabileceğin kapasiteye sahip olup olmadığını kontrol etmelisin.” benzeri bir ifade doğru yanıttır.
Özet Cevaplar Listesi
Aşağıdaki maddeler, soru numaraları ve tahmini doğru seçenekleri/yorumları özetler:
-
9. soru (ikilemelerle ilgili hangisi yanlıştır?): Genellikle
→ Yanıt: (B) (II. cümledeki “çoluk çocuk” ikilemesini “biri anlamlı, diğeri anlamsız” diye açıklamak yanlıştır). -
10. soru (“yaşamın sıcaklığını vermek” ne anlama gelir?)
→ C) Hayatı tüm canlılığıyla ele almak. -
11. soru (“kendi bilincine varmak” nedir?)
→ Duyguları fark edebilecek bir düzeye erişmek (öz farkındalık). -
12. soru: (Altı çizili de “içliliğim olası…” cümlede hangisi yoktur?)
→ Cevap, şıklar yardımıyla “olmayan” duygu ya da anlam. -
13. soru: (Eserin kısa mesajı / vurgusu…)
→ Geçmişle yüzleşme, gerçeklik duygusu vb. -
14. soru: (Travma – geçmişe adım adım ilerlemek)
→ “Uzun bir süreçte yaşananlarla yüzleşmek.” -
15. soru: (“Kendini iyice yoka” ifadesinin eşdeğeri)
→ “Kapasiteni ve yeterliliğini ölçmek, kendini sorgulamak.”
Bu şekilde soruların doğru/yanlış seçenekleri ve anlamları açıklanmış oluyor. Başarılar dilerim!
9, 10, 11, 13, 14 ve 15. Soruların Ayrıntılı Çözümü
Aşağıda, paylaştığınız görsellerde yer alan soruların ayrıntılı çözümlerini; ilgili ikilemeler (9. soru), Sait Faik’in metninden yola çıkan çıkarımlar (10. soru), ‘kendi bilincine varmak’ ifadesi (11. soru), kişi ve zamana ilişkin anlatımlar (13. soru), ‘geçmişe adım adım yolculuk’ ifadesi (14. soru) ve ‘kendini iyice yokla’ (15. soru) üzerine hazırladık. Ayrıca her soruya ve cevaba dair gerekçeli açıklamaları, Türkçe dil bilgisi kuralları ve anlam ilişkileri kapsamında detaylandırdık.
Bu uzun ve kapsamlı metinde önce bir “İçindekiler Tablosu” sunacak, sonra her bir soruyu tek tek ele alacak, en sonunda da önemli noktaları özetleyen bir tablo paylaşacağız. Bütün adımları inceleyerek, ders çalışırken konuyu iyice pekiştirebilirsiniz.
İçindekiler Tablosu
- Soru 9: İkilemelerle İlgili Doğru-Yanlış Analizi
- Soru 10: “Yaşamın Sıcaklığını Vermek” İfadesi
- Soru 11: “Kendinin Bilincine Varmak” İfadesi
- Soru 13: “Ciğilim Olası” ve Zaman/Kişi Anlamı
- Soru 14: “Geçmişe Adım Adım Bir Yolculuğa Çıkmak” İfadesi
- Soru 15: “Kendini İyice Yokla” İfadesi
- Özet Tablo: Soru ve Cevapların Kısa Özeti
- Genel Değerlendirme ve Çalışma Önerileri
1. Soru 9: İkilemelerle İlgili Doğru-Yanlış Analizi
Soru kökünde, dört cümlede geçen ikilemelerden hareketle, “Bu ikilemelere dair aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?” şeklinde bizden doğru-yanlış tespiti istenmiştir:
-
Cümle I: “Çatıdan pat pat sesler geliyordu.”
- Buradaki ikileme: pat pat
- “Pat pat” yansıma (bir tür ses taklidi) ikilemesidir.
-
Cümle II: “Çoluk çocuk herkes bir yerlere sığınmaya çalışıyordu.”
- Buradaki ikileme: çoluk çocuk
- “Çoluk” ve “çocuk” ikisi de Türkçede anlamı olan sözcüklerdir ve genellikle “ailedeki küçükler, çocuklar” anlamında bir arada kullanılır.
- Bu ikileme “ikisi de anlamlı sözcük” sınıfındadır.
-
Cümle III: “Adamcağız eften püften bahanelerle hastaneye gitmişti.”
- Buradaki ikileme: eften püften
- “Eften” ve “püften” doğrudan müstakil bir sözlük anlamına sahip olmayan, “önemsiz” veya “değersiz” anlamını güçlendiren bir kalıptır. Bu tip ikilemeler ya “ikisi de anlamsız” ya da “biri anlamsız diğeri anlamlı” olarak sınıflandırılabilir. Yaygın görüş “her ikisi de başlı başına anlam taşımayan ama bir araya gelince ‘önemsiz şeyler’ anlamını veren” şeklindedir.
-
Cümle IV: “Ona yalan yanlış bilgi aktardıklarından etrafında kan kusuyordu.”
- Buradaki ikileme: yalan yanlış
- “Yalan” ve “yanlış” ayrı ayrı anlam ifade eden, anlamca yakın (hatta kısmen eş veya benzer) sözcüklerdir. “Yalan-yanlış konuşma” ifadesi “doğru olmayan, asılsız” anlamını pekiştirir.
Soru bizden hangisinin “yanlış” olduğunu soruyor. Opsiyonlarda sık geçen tipik ifadeler:
- (A) I. cümledeki ikileme yansıma sözcüklerden oluşmuştur. (Bu doğrudur çünkü “pat pat” bir yansıma ifadesidir.)
- (B) II. cümledeki ikileme “bir anlamlı ve bir anlamsız sözcükten oluşmuştur.” (Bu yanlıştır çünkü “çoluk” da “çocuk” da anlamlı sözcüklerdir ve genellikle “iki anlamlı sözcük” şeklinde değerlendirilir. “Çoluk” klasik bir kullanım olsa da “küçük evlatlar, çocuklar” anlamı vardır, anlamsız değildir.)
- (C) III. cümledeki ikileme “ikisi de anlamsız sözcüklerden” veya “bir anlamlı ve bir anlamsız sözcükten” ibarettir dendiğinde “eften püften” çoğunlukla “her ikisi de anlamsız” kalıbına yakındır (ama ‘çok önemsiz, değersiz’ anlamını birlikte vurgular).
- (D) IV. cümledeki ikileme “yakın anlamlı sözcüklerden” veya “anlamdaş” sözcüklerden oluşmuştur. (Bu doğrudur çünkü “yalan” ve “yanlış” anlamca yakındır.)
Dolayısıyla yanlış ifade:
► (B) 2. cümledeki ikilemenin bir anlamlı bir anlamsız kelime içerdiği ifadesidir.
2. Soru 10: “Yaşamın Sıcaklığını Vermek” İfadesi
Soru metninde, Sait Faik’in hikâyelerinden bahsedilirken “yaşamın sıcaklığını vermek” ifadesinin anlamı sorulmaktadır. Genellikle bu ifade, “hikâyede hayatı tüm canlılığı, gerçekliği ve doğallığıyla aktarabilmek” anlamına gelir. Yaygın seçenekler şöyledir:
- (A) Hayata sırt çevirmek
- (B) Etkileyici olaylara yer vermek
- (C) Hayatı tüm canlılığıyla ele almak
- (D) Sıradan durumları konu etmek
“Yaşamın sıcaklığını vermek,” bir metinde hayatın kendisini, duygu ve canlılık boyutuyla işliyor olmak demektir. Dolayısıyla bu ifade, “Hayatı tüm canlılığıyla ele almak” anlamını karşılar.
► Cevap: (C)
3. Soru 11: “Kendinin Bilincine Varmak” İfadesi
Bu soruda geçen altı çizili ifade büyük olasılıkla “Kendimin bilincine varmam…” biçimindedir. Metinden anlaşıldığı üzere, bir yazarın iç dünyasına dönük farkındalığını, duygularını, yaralarını, bilinçaltını keşfetmesini vurgular. Bu genellikle:
- Duyguları fark edebilecek bir bilinç düzeyine ulaşmak
- Acılara göğüs germeyi öğrenmek
- Gerçekleri her şeyin üstünde tutmak
- Acıya yaklaşıp onu yok etmek
gibi şıklardan biriyle karşılaştırılır. Burada “kendi bilincine varmak,” duygu ve düşünce dünyasını anlama, içsel farkındalığı artırma anlamını taşır. Metnin akışı da “yazar; kendi içindeki yara bereyi fark etme, ona ulaşma” diyor. Yani kast edilen, içsel farkındalığa, duyguların bilincine varmadır.
Bu doğrultuda en uygun yanıt:
► “Duyguları fark edebilecek bir düzeye erişmek” (A şıkkı gibi)
4. Soru 13: “Ciğilim Olası” ve Zaman/Kişi Anlamı
Soru cümlesi şu şekildedir (yaklaşık olarak):
“Çocukları ağlarken görmek ciğilim olası hep ağır gelmiştir bana.”
“Ciğilim olası” ifadesi Türkçede “yüreği parçalanacak kadar üzülmek, derin bir acı hissetmek” gibi bir anlama sahiptir. Soru “Altı çizili sözün kattığı anlam aşağıdakilerden hangisinde yoktur?” demektedir. Şıklarda sıklıkla şu tür cümleler verilir:
- “Bu tarlalar, ben kendimi bildim bileli dedem ekip biçer.”
- “Ben kendimi bildim bileli” = “Çok uzun zamandır, çocukluğumdan bu yana…”
- “Ben eskiden beri kitaplarımı yazarak onur duyarım.”
- “Eskiden beri” ifadesi de uzun zamana ve alışkanlığa vurgu yapar.
- “Bizim evin mutfağında, her zaman anneme özenirdim.”
- “Her zaman” = yine sürekli, uzun bir süreç veya alışkanlık.
- “Oldu olacak şunu da aradan çıkarayım da hiçbir şey kalmasın.”
- Bu cümlede “oldu olacak” ifadesi “madem başladık hepsini yapalım” gibi bir anlama gelir. Uzun soluklu, derin bir üzüntü veya uzun zamandır süregelen bir durum vurgusu barındırmaz.
“Ciğilim olası” derin bir acıyı, kişiyi uzun süredir yaralayan bir hissi veya “yürek burkulması” tarzında bir duyguyu işaret eder. Ancak şıklar incelendiğinde (D) “Oldu olacak şunu da yapayım…” cümlesi, bu duyguyu veya uzun süredir devam eden bir acıyı, süregiden bir alışkanlığı ifade etmez. Diğer şıkların her birinde “ben kendimi bildim bileli,” “eskiden beri,” “her zaman” gibi uzunca bir zaman ve derinlik vurgusu vardır.
Dolayısıyla “altı çizili sözün kattığı ‘uzun süreli, içten gelen bir üzüntü/duygu’ anlamı” (D) şıkkında yoktur.
► Cevap: (D)
5. Soru 14: “Geçmişe Adım Adım Bir Yolculuğa Çıkmak” İfadesi
Soruda “Travma geçiren hastaların ruh sağlıklarına kavuşmaları kimi zaman vakit alabiliyor. Yıllarca üst üste eklenen eski kalıpları söküp atmak, geçmişe adım adım bir yolculuğa çıkmak…” şeklinde bir anlam dizisi verilir ve “Bu ifadeyle anlatılmak istenen hangisidir?” diye sorulur. Sıklıkla cevap seçenekleri şu şekilde çıkar:
- Tehlikeli bir işin içinde olmak.
- Mutluluk verici anıları canlandırmak.
- Uzun süredir birikmiş acı ve anılarla yüzleşmek.
- Geçmişin güzelliklerini kucaklamak.
Yukarıdaki paragrafta özellikle “Travma, eski kalıpları söküp atmak, geçmişle hesaplaşmak” gibi vurgular, ‘acılarla yüzleşmek’ ve “bu yüzleşmenin adım adım olması”dır. Dolayısıyla en örtüşen anlam “kendi geçmişini aşamalı biçimde yeniden gözden geçirmek, olumsuz ya da acı deneyimlerini fark edip onlarla yüzleşmek”tir.
► Muhtemel cevap: “Uzun bir süreç yaşadıktan sonra geçmişteki zorluklarla yüzleşmek” şeklindeki şıkkıdır. Eğer harf olarak bakarsak bu genelde (C) seçeneği olur.
6. Soru 15: “Kendini İyice Yokla” İfadesi
Bu soru ise “Kitap yazmak istersen kendini iyice yokla, bakalım yeteri kadar tecrübe ve bilgiye sahip misin?” cümlesindeki altı çizili ifadenin cümleye kattığı anlamı soruyor. “Kendini iyice yokla” demek şudur:
- Kendinde yeterli donanım, birikim ve yetenek var mı, bunu iyice kontrol et.
- “Önce kendini sorgula, kapasiteni ölç, bilgi ve tecrübene bak.”
Bu doğrultuda genellikle “İşi yapabilecek kapasiteye sahip olup olmadığına bakmalısın.” şeklindeki şık, “kendini iyice yokla”nın içerdiği mesajdır.
► Cevap: (D) ‘İşi yapabilecek kapasiteye sahip olup olmadığına bakmalısın.’ gibi bir seçenek olur.
7. Özet Tablo: Soru ve Cevapların Kısa Özeti
Aşağıdaki tabloda, çözümünü incelediğimiz soruların numaralarını ve olası doğru yanıtlarını kısaca özetliyoruz:
| Soru No | Soru İçeriği | Doğru Cevap |
|---|---|---|
| 9 | İkilemeler ve hangi bilginin yanlış olduğu | (B) 2. cümleye ilişkin ifade yanlıştır. |
| 10 | “Yaşamın sıcaklığını vermek” ne demektir? | (C) Hayatı tüm canlılığıyla ele almak |
| 11 | “Kendinin bilincine varmak” ifadesi | (A) Duyguları fark edebilecek bir düzeye erişmek |
| 13 | “Ciğilim olası” ve uzun süredir gelen anlamın bulunmaması | (D) “Oldu olacak şunu da yapayım” cümlesinde yok |
| 14 | “Geçmişe adım adım bir yolculuğa çıkmak” ifadeli travma sorusu | (C) Geçmişte yaşananlarla uzun süren bir yüzleşme |
| 15 | “Kendini iyice yokla” ifadesinin anlamı | (D) İşi yapabilecek kapasiteye sahip misin, sorgulamak |
Not: 12. sorunun görselde net olarak yer almadığını anlıyoruz. Ek sorular veya cevap seçenekleri olsaydı, benzer metodla analiz edebilirdik.
8. Genel Değerlendirme ve Çalışma Önerileri
- İkilemeler: Türkçede ikilemeler farklı kategorilere ayrılır: (1) İki anlamlı sözcük, (2) Biri anlamlı biri anlamsız, (3) İki anlamsız, (4) Yakın anlamlı, (5) Yansıma vb. Soru çözerken bu sınıflandırmalara hâkim olursanız yanıtı kolay bulursunuz.
- Sözcük Gruplarının Anlamı: “Kendinin bilincine varmak,” “geçmişle yüzleşmek,” “kendini iyice yokla” gibi ifadeler genelde mecazi anlatımlardır. Metnin bütününü dikkate alıp hangi duygu veya zihinsel süreç vurgulanıyor, ona odaklanın.
- Metin Bütünlüğü: Özellikle yazarların veya metinlerin anlatmak istediği alt anlamlar, paragrafın tamamından çıkarılır. Soru-yanıt ilişkisini kurarken cümlenin başını ve sonunu dikkate alarak mantıklı sonuca varmalısınız.
- Test Çözme Stratejisi:
- Soruyu dikkatle okuyun ve hangi kavram üzerinde durulduğunu belirleyin.
- Paragraftan veya cümlelerden temel çıkarımları yapıp hangi ifadelerin buna uygun veya aykırı olduğunu saptayın.
- Özellikle “hangisi yanlıştır?” gibi sorularda her seçeneği metinle karşılaştırıp tutarlılık/çelişki kontrolü yapın.
Bu sorular, paragraf/anlatım, sözcük ve dil bilgisi egzersizlerini bir arada barındıran güzel örneklerdir. Benzer nitelikteki soruları çözmeye devam ederek hem sınavlara hem de genel Türkçe ifadenizi güçlendirmeye yönelik pratik kazanabilirsiniz.