Soru: Nesne-yüklem ilişkisine göre aşağıdakilerden hangisinde yüklem, nesne-yüklem ilişkisine göre diğerlerinden farklıdır?
Sorunun açıklamasına göre fiiller, geçişli ve geçişsiz olmak üzere ikiye ayrılır.
- Geçişli fiiller: Nesne alabilen fiillerdir. Bu fiillerle ilgili cümlede “neyi?”, “kimi?” sorularını sorabiliriz.
- Geçişsiz fiiller: Nesne almayan fiillerdir. Bu tür fiillerle ilgili cümlede “neyi?”, “kimi?” soruları sorulduğunda anlamlı bir cevap alınamaz.
Sorunun çözümüne geçelim:
Cümleleri İnceleyelim
-
A) Verdiği siparişler gecikince adam çok sinirlendi.
- Fiil: “sinirlendi”
- “Adam neye sinirlendi?” diye nesne sorusunu sorduğumuzda mantıklı bir yanıt alınabilir: “Siparişlerin gecikmesine sinirlendi.”
- Bu cümlede yüklem geçişlidir.
-
B) Hafta sonları ailecek sabah yürüyüşü yaparız.
- Fiil: “yaparız”
- “Ne yaparız?” diye sorduğumuzda yanıt alınabiliyor: “Sabah yürüyüşü.”
- Bu cümlede yüklem geçişlidir.
-
C) Beni karşında görünce neden bu kadar şaşırdın?
- Fiil: “şaşırdın”
- “Neye şaşırdın?” diye sorduğumuzda mantıklı bir yanıt alınabilir: “Beni karşında görmene şaşırdın.”
- Bu cümlede yüklem geçişlidir.
-
D) Hiç komik olmayan fikralara bile gülüyorsunuz.
- Fiil: “gülüyorsunuz”
- “Neye gülüyorsunuz?” sorusuna çok açık ve nesne gerektiren bir cevap alınamaz; bu eylem nesne almadan gerçekleşir.
- Bu cümlede yüklem geçişsizdir.
Sonuç:
Doğru cevap: D şıkkında verilen cümlede yüklem geçişsizdir.
Aşağıda tablo ile özetlenmiştir:
| Şıklar | Fiil (Yüklem) | Geçişli/Geçişsiz | Açıklama |
|---|---|---|---|
| A | sinirlendi | Geçişli | “Adam neye sinirlendi?” diye sorulduğunda cevap alınıyor. |
| B | yaparız | Geçişli | “Ne yaparız?” diye sorulduğunda cevap alınıyor. |
| C | şaşırdın | Geçişli | “Neye şaşırdın?” diye sorulduğunda cevap alınıyor. |
| D | gülüyorsunuz | Geçişsiz | “Neye gülüyorsunuz?” nesne olmadan ifade ediliyor. |
Bu açıklama sorunuz için yeterlidir. Başka bir sorunuz olursa sormaktan çekinmeyin! 
@Elif_durgun1