Neriman_AKIN’ın paylaştığı sorular ve Lewis nokta yapıları ile ilgili çözümler
SORU:
Tabloda verilen moleküllerin Lewis nokta yapısı incelenerek, aşağıdaki varsayımlardan hangisinin yanlış olduğunu belirleyip gerekçesiyle açıklayınız. Ardından tabloda bulunan moleküllerin bağ türlerini (Soru 6), merkez atoma sahip olup olmadıklarını (Soru 7), bileşik isimlerini (Soru 8) ve molekülün kutupsallığını (Soru 9) belirtiniz.
Varsayımlar:
- H atomunun etrafına sadece 2 tane nokta yazılır.
- H atomu hariç diğer atomların etrafına 8 tane nokta yazılır.
- Atomların etrafına moleküldeki atomların toplam valans elektron sayısı kadar nokta yazılır.
- İki atom arasına en fazla 2 nokta yazılır.
- Atomlardaki yalnız kalan valans elektronları eşleştirilir.
CEVAP:
1) Yanlış Varsayım ve Gerekçesi
Bu beş maddenin içinde en belirgin şekilde yanlış olan varsayım, 4 numaralı ifadedir. Çünkü:
- İki atom arasında en fazla 2 nokta (yani 1 çift elektron) yazılır demek, sadece tek bağ (tekli kovalent bağ) olduğunu gösterir.
- Gerçekte, çift bağlar (4 elektron = 2 çift) ve üçlü bağlar (6 elektron = 3 çift) da vardır. Örneğin, O2 molekülünde (O=O) veya CO2’de (O=C=O) çift bağlar bulunur, N2’de (N≡N) üçlü bağ bulunur. Dolayısıyla “en fazla 2 nokta konur” ifadesi yanlıştır.
2) Soru 6: Bağların Polar/Apolar Kovalent Sınıflandırması
Tabloda tipik olarak yer alan bazı moleküller ve bağlarının türleri (polar veya apolar kovalent) şöyledir:
-
Polar kovalent bağ içeren moleküller:
- HCl (H–Cl elektronegatiflik farkı büyük)
- H2O (O–H bağları polar)
-
Apolar (non-polar) kovalent bağ içeren moleküller:
- H2 (Aynı atomlar arasında elektriksel fark yok)
- Cl2 (Aynı atomlar arasında elektriksel fark yok)
- O2 (Aynı atomlar arasında)
- CCl4 (Molekül süregelen simetrik yapı nedeniyle bağ dipolleri birbirini götürüyor)
- CO2 (Doğrusal yapı, dipoller birbirini yok ediyor)
3) Soru 7: Merkez Atomlu ve Merkez Atomsuz Moleküller
-
Merkez atomu olan moleküller:
- CO2 (merkezde C)
- CCl4 (merkezde C)
- H2O (merkezde O)
-
Merkez atomu olmayan moleküller (iki atomlu ya da simetrik yapılı):
- H2
- Cl2
- O2
- HCl
4) Soru 8: Bileşik İsimleri
- H2: Hidrojen (moleküler hidrojen)
- HCl: Hidrojen klorür (gaz hâlinde); sulu çözeltisi “hidroklorik asit”
- CCl4: Karbon tetraklorür
- O2: Dioksijen (ya da oksijen molekülü)
- CO2: Karbondioksit
- H2O: Su (dihidrojen monoksit)
- Cl2: Klor (moleküler klor)
5) Soru 9: Moleküllerin Polar/Apolar (Kutupsal/Kutupssuz) Sınıflandırılması
- Polar moleküller: HCl, H2O
- Apolar moleküller: H2, Cl2, O2, CO2, CCl4
Özet Tablo
| Molekül | Lewis Nokta Yapısı Örneği | Bağ Türü (Polar/Apolar Kovalent) | Merkez Atom | Bileşik Adı | Molekülün Kutupsallığı |
|---|---|---|---|---|---|
| H2 | H–H (toplam 2 e−) | Apolar kovalent | Yok | Hidrojen | Apolar |
| Cl2 | Cl–Cl (toplam 14 e−) | Apolar kovalent | Yok | Klor | Apolar |
| O2 | O=O (toplam 12 e−) | Apolar kovalent (çift bağ) | Yok | Dioksijen | Apolar |
| HCl | H–Cl | Polar kovalent | Yok | Hidrojen klorür | Polar |
| CCl4 | C merkezde, 4 Cl bağlı | Apolar kovalent (bağlar polardır ama simetrik) | C | Karbon tetraklorür | Apolar |
| CO2 | O=C=O | Apolar kovalent (çift bağlar) | C | Karbondioksit | Apolar |
| H2O | H–O–H | Polar kovalent | O | Su | Polar |
Önemli Nokta: Yanlış varsayımın (4. madde) sebebi, çift ve üçlü kovalent bağların da var olmasıdır. Böyle durumlarda iki bağlayıcı atom arasında 4 veya 6 elektron (2 veya 3 elektron çifti) bulunabilir.