Soru 5:
Tabloda verilen moleküllerin Lewis nokta yapısına ilişkin şu varsayımlar yapılmıştır:
- H atomunun etrafına sadece 2 tane nokta yazılır.
- H atomu hariç diğer atomların etrafına 8 tane nokta yazılır.
- Atomların etrafına, moleküldeki atomların toplam valans elektron sayısı kadar nokta yazılır.
- İki atom arasında en fazla 2 nokta yazılır.
- Atomlardaki yalnız kalan valans elektronları eşleştirilir.
Öğrenci yaptığı bu varsayımlardan hangisinin yanlış olduğunu gerekçeleriyle açıklayınız.
Cevap (Soru 5):
- (1) H atomunun etrafına sadece 2 tane nokta yazılır: Doğrudur. Hidrojenin alabileceği maksimum 2 elektron (1 çift) vardır.
- (2) H atomu hariç diğer atomların etrafına 8 tane nokta yazılır: Genellikle oktet kuralı gereği doğrudur (istisnalar dışında).
- (3) Atomların etrafına, moleküldeki atomların toplam valans elektron sayısı kadar nokta yazılır: Lewis yapıları çizilirken toplam valans elektron sayısı hesaplanıp atomlar arasında dağıtılır. Bu ifade özünde doğrudur.
- (4) İki atom arasında en fazla 2 nokta yazılır: Yanlıştır. Çünkü iki atom arasında elektron çiftlerini paylaşan tekli bağ (2 elektron), ikili bağ (4 elektron) ve üçlü bağ (6 elektron) oluşabilir. Örneğin O₂ molekülünde çift bağ vardır ve iki atom arasında 4 elektron (2 çift) paylaşılır.
- (5) Atomlardaki yalnız kalan valans elektronları eşleştirilir: Çiftleşmemiş elektronların (lone pair) gösterilmesi için doğru bir yaklaşım olup Lewis noktalarında eşleştirilmemiş elektronlar vurgulanır.
Dolayısıyla dördüncü varsayım (İki atom arasında en fazla 2 nokta yazılır) yanlıştır.
Soru 6:
Tabloda yer alan moleküllerdeki bağları polar kovalent ve apolar kovalent olarak sınıflandırınız.
Aşağıdaki tabloda yaygın örnek olarak verilen Lewis yapılı moleküllerin (H₂, HCl, Cl₂, O₂, H₂O, H₃O⁺) kutupluluk durumları özetlenmiştir:
| Molekül | Lewis Nokta Yapısı (Özet) | Bağ Tipi | Molekülün Kutupluluğu |
|---|---|---|---|
| H₂ | H–H | Apolar kovalent bağ | Apolar molekül |
| HCl | H–Cl | Polar kovalent bağ | Polar molekül |
| Cl₂ | Cl–Cl | Apolar kovalent bağ | Apolar molekül |
| O₂ | O=O (Çift Bağ) | Apolar kovalent bağ | Apolar molekül |
| H₂O | H–O–H (O üzerinde 2 çift) | Polar kovalent bağ | Polar molekül |
| H₃O⁺ | Üç H ile O (O üzerinde 1 çift) ve + yük | Polar kovalent bağ | Polar molekül |
- Polar kovalent bağ içeren moleküller: HCl, H₂O, H₃O⁺
- Apolar (nonpolar) kovalent bağ içeren moleküller: H₂, Cl₂, O₂
Soru 7:
Tabloda verilen moleküllerdeki merkez atomu olan ve merkez atomu olmayan moleküller şeklinde sınıflandırınız.
İki atomlu moleküllerde (H₂, HCl, Cl₂, O₂) bir “merkez atomu” bulunmaz çünkü yalnızca iki atom vardır ve birbirine bağlanır. Üç veya daha fazla atom içeren moleküllerde genellikle elektron bağ kapasitesi yüksek olan atom “merkez” olur.
| Molekül | Merkez Atomu Var mı? | Merkez Atomu (Varsa) |
|---|---|---|
| H₂ | Hayır | – |
| HCl | Hayır | – |
| Cl₂ | Hayır | – |
| O₂ | Hayır | – |
| H₂O | Evet | O |
| H₃O⁺ | Evet | O |
- Merkez atomu olan moleküller: H₂O, H₃O⁺
- Merkez atomu olmayan moleküller: H₂, HCl, Cl₂, O₂