Aşağıdakilerden hangisi İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün görevleri arasında yer almaz?
Cevap:
İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Genel Müdürlüğünün temel görevi, ülke genelinde iş sağlığı ve güvenliği politikalarının belirlenmesi, geliştirilmesi, uygulanması ve izlenmesidir. Genellikle “iş sağlığı ve güvenliği alanında doğrudan denetim yapmak” görevi ise bakanlık çatısı altında farklı birimlerin (örneğin İş Teftiş Kurulu Başkanlığı gibi) sorumlulukları dâhilindedir. Bu nedenle aşağıdaki seçenekler incelendiğinde, “İş sağlığı ve güvenliği alanında denetim yapmak” ifadesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün görevleri arasında yer almamaktadır.
İçindekiler
- İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün Görev Tanımı
- Temel Kavramlar
- Görevlerin Detaylı İncelenmesi
- Denetim Görevi
- İnceleme ve Araştırma Çalışmaları
- Ulusal ve Uluslararası Kurumlarla İşbirliği
- Standart Çalışmaları ve Norm Geliştirme
- Bakan tarafından Verilen Diğer Görevler
- Ayrıntılı Karşılaştırma Tablosu
- İSG Alanında Genel Müdürlüğün Rolü ve Diğer Kuruluşlarla İlişkisi
- Uzun Açıklama ve Örnekler
- Sıkça Sorulan Sorular
- Sonuç ve Özet
- Kaynaklar
1. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün Görev Tanımı
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı olan ve ülke çapında iş sağlığı ve güvenliği politikalarını belirlemekten sorumlu bir kurumdur. Çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi için mevzuat hazırlamak, rehberlik sağlamak, eğitici faaliyetlerde bulunmak, veri toplamak ve analiz etmek gibi görevleri bulunmaktadır.
Genel Müdürlüğün esas amacı; çalışma ortamlarının güvenli hâle getirilmesi, risk analizlerinin yapılması ve önleyici politikaların geliştirilerek uygulanmasıdır. Bu amaç doğrultusunda özellikle işyerlerinde sağlık ve güvenlik standartlarının yükseltilmesi için mevzuat çalışmaları yapmak, eğitim materyalleri hazırlamak ve ilgili taraflarla (işçi, işveren, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler, uluslararası kuruluşlar vb.) koordinasyon sağlamaktır.
Ancak uygulamada tutanak tutma, yaptırım uygulama ya da işyerlerinde saha denetimi gerçekleştirerek cezai veya idari işlem yapma görevi, doğrudan İSG Genel Müdürlüğüne ait değildir. Bu denetim görevi, genellikle “İş Teftiş Kurulu Başkanlığı” adı altında ayrı bir birim tarafından gerçekleştirilir. Bu nedenle, “İş sağlığı ve güvenliği alanında denetim yapmak” görevinin İSG Genel Müdürlüğüne ait olmadığını söylemek mümkündür.
2. Temel Kavramlar
İş sağlığı ve güvenliği alanındaki bazı kavramlar, kurumların görev ve sorumluluklarını doğru anlamak açısından önemlidir:
- İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG): Çalışanların sağlığının ve güvenliğinin korunması amacıyla alınması gereken önlem, prosedür ve mevzuatları kapsar.
- İş Teftişi: İşyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği ile çalışma mevzuatına uyup uymadığını kontrol etme, gerektiğinde yaptırım uygulama ve rehberlik etme faaliyetlerinin tümüdür.
- Politika Geliştirme ve Uygulama: Yasal düzenlemelerin hazırlanması, revize edilmesi ve yürürlüğe konulması süreçlerini ifade eder.
- Araştırma ve İnceleme: İş kazaları ve meslek hastalıklarının sebeplerini ortaya çıkarmak için istatistiki verilerin toplanması, bilimsel çalışmalar yürütülmesi ve raporlama yapılması.
- Standart Çalışmaları: Belirli iş kollarına veya işyerlerine ilişkin asgari sağlık ve güvenlik normlarını belirleyerek mevzuat hâline getirme.
3. Görevlerin Detaylı İncelenmesi
Bu bölümde, soruda yer alan her bir maddenin İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü görevleri ile ilişkisi ele alınacaktır.
3.1 Denetim Görevi
- İş sağlığı ve güvenliği alanında denetim yapmak genellikle bağımsız teftiş birimlerinin veya bakanlık içerisinde farklı yapıların (örneğin İş Teftiş Kurulu) sorumluluğundadır.
- İSG Genel Müdürlüğü, mevzuat oluşturma, eğitim, araştırma ve politika geliştirme görevlerini üstlenir; fakat işyerlerinde cezai veya idari yaptırım uygulayacak şekilde denetime gitmesi yaygın olarak görev tanımında bulunmaz.
- Bu maddeden dolayı, “Aşağıdakilerden hangisi, İSG Genel Müdürlüğünün görevleri arasında yer almaz?” sorusunun cevabı büyük olasılıkla denetim yapmak ifadesi olacaktır.
3.2 İş Sağlığı ve Güvenliği ile İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının Önlenmesi Konularında İnceleme ve Araştırma Çalışmalarını Planlamak, Programlamak ve Uygulamasını Sağlamak
- İSG Genel Müdürlüğünün en önemli fonksiyonlarından biri de inceleme ve araştırma faaliyetleri ile iş kazalarının ve meslek hastalıklarının sebeplerini analiz etmektir.
- Bu doğrultuda, veri toplayarak istatistiksel analizler yapmak, neden-sonuç ilişkilerini ortaya koymak ve elde edilen bilgi ışığında iş sağlığı ve güvenliğine dair politika ve mevzuat düzenlemeleri yapmak Genel Müdürlüğün ana faaliyet alanlarındandır.
- Aynı zamanda, buradan elde edilen verilerle eğitim, rehberlik ve bilgilendirme çalışmaları da yapılır.
3.3 Ulusal ve Uluslararası Kurum ve Kuruluşlarla İşbirliği ve Koordinasyonu Sağlamak
- İşbirliği ve koordinasyon, İSG Genel Müdürlüğünün ulusal düzeyde farklı sektörlerle, uluslararası düzeyde ise ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü), WHO (Dünya Sağlık Örgütü) ve benzeri kuruluşlarla ortak projeler geliştirmesi ve bu projelere aktif katılımını ifade eder.
- Avrupa Birliği uyum süreci kapsamında iş sağlığı ve güvenliği direktiflerinin ülke mevzuatına adapte edilmesinde de yine Genel Müdürlük rol oynar.
3.4 Standart Çalışmaları Yapmak, Normlar Hazırlamak ve Geliştirmek
- Mevzuat altyapısının yanı sıra, işyerlerinde kullanılacak ekipman standartları, çalışma ortamı limit değerleri (örneğin gürültü düzeyi, kimyasal madde limit değerleri), kişisel koruyucu donanımların asgari niteliklerini belirlemek gibi çalışmalar İSG Genel Müdürlüğünün yetki ve sorumluluğundadır.
- Bu kapsamda iş sağlığı ve güvenliği kültürünün ülke genelinde geliştirilmesi, çeşitli sektörlerde kullanılacak standart formlar, yönetmelikler, rehberler ve eğitim materyallerinin hazırlanması gibi somut çıktılar üretilir.
3.5 Bakan Tarafından Verilen Diğer Görevleri Yapmak
- Bakan (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı) ya da Bakanlık Makamı tarafından verilen, mevzuat değişikliği, yeni bir proje, kampanya veya olağanüstü durumlarda (örneğin pandemilerde işyerlerine yönelik ek tedbirler geliştirmek gibi) görevlendirilmeler söz konusu olabilir.
- Bu tür yetkilendirmeler de İSG Genel Müdürlüğü çerçevesinde gerçekleştirilebilir. Dolayısıyla “Bakan tarafından verilen diğer görevleri yapmak” ifadesi İSG Genel Müdürlüğünün görev tanımı çerçevesinde gayet doğal ve kapsayıcı bir ifadedir.
4. Ayrıntılı Karşılaştırma Tablosu
Aşağıdaki tabloda, soruda yer alan her bir ifadenin İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü görevleri içerisindeki yerini veya ilişkisini özetleyen bilgiler bulunmaktadır:
| Görev Maddesi |
İSG Genel Müdürlüğü Görevi mi? |
Açıklama |
| 1. İş sağlığı ve güvenliği alanında denetim yapmak |
Hayır |
Denetim yapmak çoğunlukla İş Teftiş Kurulu (veya bakanlık bünyesinde farklı denetim birimleri) tarafından gerçekleştirilir. İSG Genel Müdürlüğü daha çok mevzuat hazırlama, politika geliştirme, rehberlik ve araştırma çalışmalarını yürütür. |
| 2. İş sağlığı ve güvenliği ile iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi konularında inceleme ve araştırma çalışmalarını planlamak, programlamak ve uygulamasını sağlamak |
Evet |
İSG Genel Müdürlüğü, kazaların ve meslek hastalıklarının önlenmesine yönelik veri toplar, analiz eder, raporlar hazırlar ve önleyici politikalar belirler. |
| 3. Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak |
Evet |
AB düzenlemeleri, ILO, WHO ve benzeri kuruluşlarla koordinasyon ve ortak çalışmalar yapmak, politikaları uyumlaştırmak ve bu konuda paydaşlar arasında işbirliğini güçlendirmek İSG Genel Müdürlüğünün temel görevlerinden biridir. |
| 4. Standart çalışmaları yapmak, normlar hazırlamak ve geliştirmek |
Evet |
Çalışma koşullarının iyileştirilmesi için gerekli standartları belirlemek, yönetmelikler hazırlamak, kurulmuş olan normları güncellemek ve sektörel ihtiyaçlara göre geliştirmek İSG Genel Müdürlüğüne aittir. |
| 5. Bakan tarafından verilen diğer görevleri yapmak |
Evet |
Bakanlık veya Bakanlık Makamı tarafından verilen ek görev veya projeler, İSG Genel Müdürlüğünün yetkisi ve sorumluluğu kapsamında uygulanır. Bu, çerçevesi oldukça geniş bir yetki alanını ifade eder. |
5. İSG Alanında Genel Müdürlüğün Rolü ve Diğer Kuruluşlarla İlişkisi
İSG Genel Müdürlüğü, ülkedeki iş sağlığı ve güvenliği yönetiminin çatı kurumlarından biridir. Bu bağlamda:
- Politika Oluşturma ve Koordinasyon: Yasal çerçevenin hazırlanması ve ilgili taraflarla koordinasyon sağlanması.
- Rehberlik ve Eğitim: İSG kültürünün oluşması ve yerleşmesi için rehberler, yönetmelikler, sektörel eğitim programları geliştirilmesi.
- Veri Toplama ve Analiz: İş kazaları, meslek hastalıkları istatistikleri gibi ulusal verileri bünyesinde toplayarak analiz etme ve yayınlama.
- Standart Geliştirme: Çalışma koşullarının ülke ekonomisi ve iş gücünü koruyacak şekilde düzenlenmesi için normlar belirleme.
Bunun yanı sıra:
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na Bağlı Diğer Birimler: Özellikle İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, iş mevzuatına aykırı bir durum olduğunda denetim faaliyetini fiilen yürüten birimdir.
- Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK): Belirli meslek gruplarına ait yeterliliklerin ve standartların belirlenmesinde önemli bir rol oynar.
- SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu): İş kazası ve meslek hastalıklarının tazminat boyutu ve sigorta süreçlerinden sorumludur.
- Üniversiteler ve AR-GE Kurumları: İSG alanında akademik çalışmalar, araştırma geliştirme faaliyetleri ve yeni teknolojilerin entegrasyonu konularında iş birliği yapılır.
6. Uzun Açıklama ve Örnekler
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün görev alanını daha iyi anlamak için birkaç örnek verilebilir:
-
Mevzuat Hazırlama Örneği
- Genel Müdürlük, Avrupa Birliği müktesebatına uygun şekilde iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliklerini revize etmekle görevlidir.
- Örneğin, kimyasal maddelerle çalışma, tozla mücadele, biyolojik etkenler gibi spesifik konularda çıkarılan yönetmelikler İSG Genel Müdürlüğü koordinasyonunda hazırlanır.
-
Eğitim Programları ve Projeleri
- Örneğin, “Güvenli İşyerleri” adı altında ülke çapında bir eğitim ve farkındalık kampanyası başlatılabilir.
- İSG Genel Müdürlüğü, bu kampanyanın planlanması, içerik üretimi, ilgili kurum ve kuruluşlarla koordinasyonu sağlar. Saha eğitimi ve uygulamalarla ilgili kontroller başka birimlerin iş birliği ile yürütülür.
-
İnceleme-Araştırma ve İstatistik
- İş kazası ve meslek hastalığı istatistikleri İSG Genel Müdürlüğü bünyesinde toplanarak yayınlanır.
- Toplanan veriler, hangi sektörlerde hangi tür kazaların daha sık yaşandığı, ölümlü veya uzuv kaybı ile sonuçlanan kazaların nedenleri ve meslek hastalıklarının hangi çalışma alanlarında yoğunlaştığı gibi kritik bilgileri sunar.
- Böylece alınacak önlemler için politika önerileri geliştirilir.
-
Standart ve Norm Geliştirme
- Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD) konusunda hangi özelliklerin zorunlu olacağı, hangi testlerden geçmesi gerektiğiyle ilgili standartları belirlemek İSG Genel Müdürlüğünün sorumluluğundadır.
- Aynı şekilde maden, inşaat, tarım gibi yüksek riskli sektörlerde uygulanacak güvenlik önlemleri hakkında rehberler de burada hazırlanır.
-
Ulusal ve Uluslararası İşbirliği
- ILO ile ortak projeler; dünya çapında standartların ülke içinde uygulanması, eğitim ve fon destekli projeler yürütülmesi gibi faaliyetler.
- AB fonlarıyla desteklenen projelerde iş sağlığı ve güvenliği farkındalığının artırılması ve mevzuatın güncellenmesi amaçlanır.
Denetim Yapmak Neden İSG Genel Müdürlüğüne Ait Değildir?
- Denetim, ayrı bir uzmanlık ve yetki ister. Özellikle iş mevzuatına aykırı durumlarda cezai veya idari yaptırım uygulanabilmesi için bağımsız bir teftiş mekanizmasına ihtiyaç duyulur.
- Genel Müdürlük, kanun ve yönetmeliklerin hazırlanması, politikaların uygulanması ve gelişimi için rehberlik sunarken; denetim faaliyetlerini yürütmek ve uygulanmasını sahada bizzat takip etmek diğer birimlerin (Örneğin İş Teftiş Kurulu Başkanlığı) yetkisi dâhilindedir.
7. Sıkça Sorulan Sorular
-
İSG Genel Müdürlüğü hangi bakanlığa bağlıdır?
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlıdır.
-
İSG Genel Müdürlüğü mevzuat çıkarma yetkisine sahip midir?
- Evet, her ne kadar nihai onay Bakanlık ve TBMM gibi üst mercilere ait olsa da hazırlık, taslak oluşturma, görüş alma ve koordinasyon sağlama İSG Genel Müdürlüğünün görev alanındadır.
-
Denetim faaliyetleri neden Genel Müdürlük tarafından yapılmıyor?
- Denetimin yargısal boyutu ve yaptırım yetkisi bulunur. Bu faaliyet, daha bağımsız ve uzman personelin (iş müfettişleri) olduğu ayrı birim/birimler tarafından yürütülmektedir. Böylece hem hukuki hem de teknik prosedürler bağımsız bir teftiş mekanizması ile gerçekleştirilebilir.
-
Standart çalışmalarını yapmak neden İSG Genel Müdürlüğü için önemlidir?
- Standartlar, işyerlerinde olması gereken asgari güvenlik koşullarını belirler. Bu şekilde tüm sektörlerde minimum güvenlik ve sağlık kriterleri sağlanmış olur.
-
İSG Genel Müdürlüğü uluslararası kuruluşlarla nasıl işbirliği yapar?
- Projeler, seminerler, teknik heyet buluşmaları, eğitim programları ve fon destekli çalışmalar çerçevesinde yoğun işbirliği kurulur.
8. Sonuç ve Özet
- İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü: İş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi için gerekli politikaları, stratejileri, standartları geliştiren ve mevzuat altyapısını düzenleyen kurumdur.
- Denetleme Görevi: İSG Genel Müdürlüğü denetim faaliyeti yapmaz; iş müfettişleri aracılığıyla yürütülen denetimler farklı bir birimin sorumluluğundadır.
- Soruya Cevap: “Aşağıdakilerden hangisi İSG Genel Müdürlüğünün görevleri arasında yer almaz?” sorusunun cevabı; iş sağlığı ve güvenliği alanında denetim yapmak ifadesidir.
Bu kapsamda, çalışanların hak ve güvenliklerinin korunması, işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi ve ülke genelindeki istatistiklerin analiz edilerek iyileştirici politikalar belirlenmesi İSG Genel Müdürlüğünün asli fonksiyonlarıdır. Denetim, ceza kesme, uygulamanın takibi gibi konular ise ayrı bir uzmanlık gerektirdiği için farklı yapıların yetki alanında kalmaktadır.
9. Kaynaklar
- T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Resmî Web Sitesi
- 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
- Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Rehberleri
- İSGGM (İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü) Resmî Yayınları
@Alparslan_Akgul