hsr said Aşağıdakilerden hangisi İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün görevleri arasında yer almaz?
Cevap:
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün asli görevi iş sağlığı ve güvenliği politikalarını belirlemek, bu konularda araştırma ve geliştirme çalışmaları yapmak, ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliğinde bulunmak ve ilgili mevzuat çalışmalarını yürütmek olarak özetlenebilir. Denetim yapmak ise genel olarak İş Teftiş Kurulu gibi daha spesifik ve yetkili birimlerin görevidir. Bu nedenle listede yer alan seçeneklerden “İş sağlığı ve güvenliği alanında denetim yapmak” doğrudan İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün görev tanımı içinde bulunmamaktadır.
Giriş ve Kapsam
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (İSGGM), Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği konularında politikalar geliştiren, ulusal stratejiler oluşturan ve bu stratejilerin uygulanmasına yönelik çalışmalar yürüten önemli bir kurumdur. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu başta olmak üzere, ilgili yönetmelikler ve tüzükler çerçevesinde görevlerini yerine getirir. Kamuoyunda sık sık “iş güvenliği” denildiğinde akla hemen denetim gelir; ancak işyerlerinde fiili denetimi yürüten yapı, doğrudan İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü değildir. İSGGM daha çok koordinasyon, politika geliştirme, eğitim, bilinçlendirme ve yasal düzenleme hazırlıkları gibi işlevleri yerine getirir.
Bu yazıda, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün görev ve sorumlulukları, 6331 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatlar çerçevesinde ayrıntılı biçimde ele alınacaktır. Ayrıca hangi faaliyetlerin İSGGM’nin alanı dışında yani “Görevleri arasında yer almaz” kapsamında değerlendirilebileceğine de özellikle değinilecektir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün Mevzuattaki Yeri
1. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
İş sağlığı ve güvenliği alanındaki yasal çerçeve, temel olarak 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile şekillenir. Bu kanun, iş yerlerinde sağlıklı ve güvenli çalışma ortamının sağlanmasına yönelik yükümlülükleri, sorumlulukları ve yaptırımları düzenler. Söz konusu Kanun; işverenler, çalışanlar ve devlet arasında yetki ve sorumluluk dağılımını netleştirmeyi amaçlar.
Kanun kapsamında Bakanlık bünyesinde (başlangıçta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, güncel durumda Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bölünmesi sonrası yapısal değişiklikler olsa da) yer alan İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü; politika, strateji ve mevzuat geliştirmede merkezi rol oynar.
2. Görevlerin Düzenlenmesi
Genel Müdürlüklerin görevleri, ilgili bakanlığın teşkilat kanunu, kanun hükmünde kararnameler veya ** yönetmelikler** aracılığıyla detaylandırılır. İSGGM’nin işlev alanları, sıklıkla şu şekilde sıralanır:
- Ulusal politikaları belirlemek ve stratejik planlar oluşturmak.
- İSG alanındaki mevzuatı hazırlamak ve güncel tutmak.
- Sektörel bazda rehberlik ve teknik kılavuzlar hazırlamak.
- Eğitim, seminer ve konferans gibi bilinçlendirme faaliyetlerini organize etmek.
- Uluslararası kuruluşlarla (ILO, WHO, vb.) işbirlikleri ve projeler yürütmek.
- İş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesine dair araştırmalar yapmak veya yapılmasına öncülük etmek.
Bu görevlerin icrası sırasında üniversiteler, meslek odaları, sendikalar ve sivil toplum kuruluşları ile işbirlikleri de geliştirilir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün Temel Görev Alanları
1. Politika Geliştirme ve Koordinasyon
Politika geliştirme, bir ülkede iş sağlığı ve güvenliği alanında uygulanacak genel stratejilerin belirlenmesinden, bu stratejilerin hayata geçirilmesi için planlar yapılmasından ve sonuçların değerlendirilmesinden oluşur. İSGGM, ulusal eylem planları, ulusal strateji belgeleri ve yol haritaları konusunda koordinasyon görevi üstlenir.
- Ulusal Eylem Planları: Belirli dönemler için (örneğin 2014-2018, 2020-2023 gibi) iş sağlığı ve güvenliği hedeflerinin neler olacağı, hangi somut adımların atılacağı ve hangi kurumların sorumluluk alacağı açıklanır.
- Koordinasyon: Çalışma Bakanlığı bünyesindeki diğer genel müdürlüklerle, Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı gibi kurumlarla birlikte çalışarak kapsamlı ve çok disiplinli bir yaklaşım benimsenir.
2. Mevzuat Hazırlama ve Güncelleme
İş sağlığı ve güvenliği alanında hazırlanan yönetmelikler, tüzükler ve tebliğlerin teknik ve hukuki altlığını oluşturmak, İSGGM’nin ana sorumlulukları arasındadır. Örneğin:
- İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
- Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik
- İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik
gibi düzenlemeler, İSGGM’nin katkılarıyla hazırlanır. Ayrıca_yeni riskler, teknolojik gelişmeler veya uluslararası standartlara uyum_ gerekliliğine göre bu düzenlemeler revize edilir.
3. Araştırma, Geliştirme ve İstatistiksel Çalışmalar
İş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi için bilimsel veriye dayalı yaklaşımlar gereklidir. İSGGM, istatistik toplama ve analiz etme işlevine büyük önem verir:
- İş kazaları ve meslek hastalıkları istatistikleri tutmak,
- Bu bilgileri ilgili kurumlarla paylaşmak,
- Gerekirse mevzuat ya da uygulamalarda yeni düzenlemelere öncülük etmek.
Ayrıca, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak üniversiteler ve araştırma merkezleri ile ortak projeler yürütmek de bu kurumun sorumlulukları arasındadır.
4. Eğitim ve Bilinçlendirme Faaliyetleri
İş sağlığı ve güvenliği kültürünün yaygınlaşması, toplumsal farkındalık düzeyinin yükseltilmesi ile mümkün olur. İSGGM, bu doğrultuda:
- İş güvenliği uzmanlarının, işyeri hekimlerinin ve diğer sağlık personellerinin eğitimi konusunda akredite eğitim programları oluşturmak,
- Toplumdaki genel farkındalığı artırıcı seminer, konferans, sempozyum ve atölye çalışmaları düzenlemek,
- Paydaş kuruluşlara rehber belgeler, el kitapları, görsel/video materyaller hazırlamak
gibi görevleri üstlenir. Böylelikle sektörel ve genel iş sağlığı ve güvenliği bilgisinin her kademede yaygınlaştırılması hedeflenir.
5. Uluslararası İşbirlikleri
İSGGM, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) gibi uluslararası kuruluşlarla koordinasyon içerisinde çalışır. Ayrıca Avrupa Birliği (AB) müktesebatına uyum sürecinde iş sağlığı ve güvenliği gerekliliklerinin yerine getirilmesi için proje ve fon yönetimi de yapar.
- AB Projeleri: Özellikle IPA (Instrument for Pre-Accession Assistance) kapsamında iş sağlığı ve güvenliği alanında projeler geliştirir.
- Uluslararası Kaynak Paylaşımı: İSG konusunda yeni yöntemler, teknolojiler ve en iyi uygulamaların ülkeye uyarlanmasını sağlar.
6. Bakan Tarafından Verilen Diğer Görevleri Yerine Getirmek
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, yasalar ve yönetmeliklerde belirtilen görevlerinin yanı sıra Bakan tarafından kendisine tevdi edilen diğer ilgili işleri de yürütmekle yükümlüdür. Bu görevler, konjonktürel gereksinimler, güncel sorunlar veya ortaya çıkan acil durumlara göre şekillenebilir.
İSG Genel Müdürlüğünün Görevi Olmayan Faaliyetler
Yukarıdaki açıklamalar, İSGGM’nin çok yönlü ve kapsamlı görev alanını özetlemiştir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, “işyerlerinde denetim” kavramının doğru anlaşılmasıdır. İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği koşullarının denetimi, İş Teftiş Kurulu Başkanlığı gibi denetim yetkisine sahip kurumların faaliyet alanına girer.
Genel Müdürlük:
- Politika oluşturur, mevzuat hazırlar, strateji belirler, istatistik tutar ve değerlendirir, rehberlik ve eğitim faaliyetlerini koordine eder.
- Denetim yapmak yerine “rehberlik” hizmetlerini yürütür. Bazı durumlarda bilgilendirme ve danışmanlık niteliğinde inceleme ziyaretlerinde bulunsa bile, yaptırım uygulayacak veya ceza kesecek mercinin kendisi olmadığı açıktır.
İş Teftiş Kurulu:
- İşyerlerinde mevzuata uygunluk yönünden denetim (teftiş) faaliyeti yapar, raporlar düzenler, uygunsuzluk olduğunda kapatma dahil idari yaptırımları uygular veya gereken cezai süreci başlatır.
Dolayısıyla “İş sağlığı ve güvenliği alanında denetim yapmak” genellikle İş Teftiş Kurulu Başkanlığı’nın veya mevzuatın yetkili kıldığı diğer yapıların işi olup, İSGGM’nin bu konuda doğrudan yaptırım kalite yoktur. Dolayısıyla ilgili çoktan seçmeli soruda, “Aşağıdakilerden hangisi İSG Genel Müdürlüğünün görevleri arasında yer almaz?” diye sorulduğunda, “İş sağlığı ve güvenliği alanında denetim yapmak” bu kuruma doğrudan verilmeyen bir görev olduğundan doğru cevaptır.
Seçeneklerin Analizi
Soruya verilen beş seçenek şu şekildedir:
- İş sağlığı ve güvenliği alanında denetim yapmak
- İş sağlığı ve güvenliği ile iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi konularında inceleme ve araştırma çalışmalarını planlamak, programlamak ve uygulamasını sağlamak
- Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak
- Standart çalışmaları yapmak, normlar hazırlamak ve geliştirmek
- Bakan tarafından verilen diğer görevleri yapmak
Bu seçeneklerden 1. madde İSGGM’nin doğrudan yapmadığı bir faaliyeti ifade edecek şekilde soru içinde konumlandırılmıştır.
- (2) no’lu seçenek: Araştırma planlama, programlama ve uygulama koordinasyonu İSGGM’nin temel görevleri arasındadır.
- (3) no’lu seçenek: Ulusal ve uluslararası koordinasyonu sağlamak da İSGGM’nin bir görevidir.
- (4) no’lu seçenek: Standart ve norm hazırlama, geliştirme, rehberler ve yönetmelikler hazırlama, İSGGM’nin asli rollerinden biridir.
- (5) no’lu seçenek: Bakan tarafından verilen diğer görevleri yapmak ise yine İSGGM’nin mevzuattaki görev tanımına girer.
Bu doğrultuda “İş sağlığı ve güvenliği alanında denetim yapmak” ifadesi, İş Teftiş Kurulu gibi farklı bir birimin sorumluluğunda olduğundan, İSGGM’nin görev alanı dışında kalmaktadır.
Örnek Vakalar ve İSGGM’nin Rolü
Örnek 1: Maden Sektöründe İş Kazaları
Maden işyerlerinde meydana gelen kazalar, toplumsal hafızada derin izler bırakır. Böyle bir kaza sonrasında:
- İSGGM, ilgili mevzuatın iyileştirilmesi, kazaların nedenlerini analiz edecek araştırma komisyonlarının oluşturulması, standartların güncellenmesi, eğitim programlarının hazırlanması gibi çalışmaları koordine eder.
- İş Teftiş Kurulu ise kaza bölgesinde fiili inceleme, denetim ve raporlama yaparak kusur tespiti, yaptırım ve kapatma kararı gibi konularla ilgilenir.
Örnek 2: İnşaat Sektöründe Yüksekte Çalışma
Yüksekte çalışma, ülkemizde en sık iş kazalarının meydana geldiği alanlardan biridir.
- İSGGM, yüksekte çalışma konusunda özel yönetmelikler, rehberler, güvenlik önlemlerini içeren kılavuzlar hazırlar. Eğitim ve bilinçlendirme programları düzenler, Çalışma Bakanlığı web sitesi üzerinden kamuoyuna duyuru yapar.
- Denetim sürecinde ise iş müfettişleri şantiyeyi ziyaret edip koruyucu ekipmanların kullanılıp kullanılmadığını kontrol eder, kanuna aykırılık tespitinde ilgili işverene cezai yaptırım uygular.
Örnek 3: Kimya Sektöründe Kimyasal Güvenliği
Kimyasalların tehlikeli ve çok tehlikeli sınıflandırılması, depolama ve taşıma koşulları, eğitim ve belgelendirme gibi konularda:
- İSGGM, standardizasyon çalışmaları, kimyasal güvenlik rehberleri, etiketleme ve işaretleme kuralları konusuyla ilgili mevzuat hazırlar. Sektörel risk analizleri için danışma komisyonları oluşturur.
- İş Teftiş Kurulu veya denetim yetkisi olan diğer kurumlar, kimyasalların uygun koşullarda depolanıp depolanmadığını, çalışanların yeterli eğitime sahip olup olmadığını teftişlerle kontrol eder.
Bu örnekler, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ile denetim yetkisi olan diğer organlar arasındaki çizginin belirgin olduğunu ortaya koyar.
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün Görevlerini ve Görev Olmayan Alanlarını Özetleyen Tablo
Aşağıdaki tablo, İSGGM’nin “Görevleri” ve “Görev Olmayan Alanları” şeklinde bir karşılaştırma sunar:
|
İSGGM’nin Görevlerine Girer |
İSGGM’nin Görevlerine Girmez |
| Politika ve Strateji Geliştirme |
Ulusal İSG stratejileri, politikaları ve eylem planları hazırlar. |
- |
| Mevzuat Hazırlama ve Güncelleme |
Yönetmelikler, tüzükler, tebliğler ve rehberler geliştirebilir; bunları ihtiyaç oldukça revize eder. |
- |
| Araştırma ve İstatistik |
İSG alanında verileri toplar, iş kazaları ve meslek hastalıkları istatistiklerini tutar, analiz eder, araştırmaları koordine eder. |
- |
| Eğitim ve Bilinçlendirme |
İş güvenliği uzmanlığı, işyeri hekimliği ve diğer sağlık personeli eğitimlerini akredite eder, toplumsal farkındalık amacıyla seminerler, konferanslar düzenler. |
- |
| Uluslararası İşbirliği |
ILO, WHO, AB gibi kuruluşlarla işbirliği yapar ve projeler yürütür. |
- |
| Rehberlik ve Danışmanlık |
İşyerlerine yol gösterecek kılavuzlar ve teknik yönergeler hazırlar, soru-cevap esaslı bilgilendirme yapar. |
- |
| Denetim (Teftiş) Yetkisi |
- |
Çalışanların çalışma koşullarını denetlemek, yaptırım uygulamak, kapatma kararı vermek gibi eylemler; bu İş Teftiş Kurulu gibi birimlerin sorumluluğundadır. |
| Yaptırım / Ceza Uygulaması |
- |
İşverenlere idari para cezası kesmek, uyarı veya kapatma kararı vermek vb. işlemler yetkili denetim kuruluşunun işlevi kapsamındadır. |
| Bakanlıkça Verilen Diğer Görevler |
Bakan talimatı doğrultusunda özel projeler, araştırmalar, organizasyonlar yapar. |
- |
Bu tablo, denetim ve yaptırım faaliyetlerinin İSGGM tarafından yürütülmediğini netleştirmektedir. İSGGM, politika, koordinasyon, rehberlik, eğitim, mevzuat hazırlama ve güncelleme gibi alanlarda görev icra eder. Bu nedenle soruda aranan “Görevler arasında yer almaz” ifadesi, “iş sağlığı ve güvenliği alanında denetim yapmak” maddesinde karşılık bulur.
Sonuç ve Özet
- İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (İSGGM), ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği kültürünün gelişmesi, meslek hastalıklarının ve iş kazalarının önlenmesi için araştırma, eğitim, mevzuat hazırlama gibi kapsamlı görevleri yerine getirir.
- Aynı zamanda ulusal ve uluslararası işbirlikleri, farkındalık kampanyaları ve politikaların oluşturulması alanlarında da lider konumdadır.
- Denetim kavramı, ülkemizde iş müfettişleri tarafından, İş Teftiş Kurulu Başkanlığı çatısı altında yürütülen bir süreçtir. Burada işverenlerin yasal yükümlülüklere uyup uymadığı tespit edilir, gerekli yaptırımlar uygulanır veya kapatma kararları alınır.
- Bu farklılaşma sebebiyle, “İş sağlığı ve güvenliği alanında denetim yapmak” ifadesi, İSGGM’nin tanımlanmış görevleri arasında yer almaz. Kurum, rehberlik ve danışmanlık kapsamında işyeri ziyaretlerinde bulunabilir ancak resmi anlamda denetim ve yaptırım işlevi başka birimler tarafından sürdürülür.
Dolayısıyla, sorudaki seçeneklerden “Aşağıdakilerden hangisi İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün görevleri arasında yer almaz?” sorusunun cevabı, “İş sağlığı ve güvenliği alanında denetim yapmak” seçeneğidir.
@username
Doğru cevap: 1. İş sağlığı ve güvenliği alanında denetim yapmak