Yapılacak Görevler (Demokrasi Dersi Çalışma Kâğıdı)
Aşağıda yer alan 21 soruyu sırasıyla kapsamlı şekilde yanıtladım. Demokrasi, çevre bilinci, sivil toplum ve vatandaşlık hak ve sorumlulukları gibi konuları detaylıca ele alarak mümkün olduğunca net ve anlaşılır açıklamalar sunmaya çalıştım.
1) Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek kimlerin görevidir?
Çevrenin korunması, geliştirilmesi ve sağlığının gözetilmesi hem devlet kurumlarının hem yerel yönetimlerin hem de bireylerin ortak sorumluluğudur. Anayasa’nın ilgili maddelerinde (örneğin T.C. Anayasası Madde 56) devletin bu konudaki görevi açıkça belirtilmiştir. Ancak bireyler de günlük yaşantılarında geri dönüştürülebilir ürünler kullanarak, çevre kirliliğini azaltmaya yönelik davranışlar benimseyerek ve sivil toplum kuruluşlarına destek vererek bu sorumluluğa katkıda bulunurlar.
2) Resmi kurumların dışında kalan ve bunlardan bağımsız olarak çalışan, politik, sosyal, kültürel, hukuki ve çevresel amaçlar doğrultusunda lobi çalışmaları yapan, giderlerini ve çalışmalarını gönüllü yönetmeyle belirleyen, kâr amacı gütmeyen ve gelirlerini bağış ve üye aidatı aracılığı ile sağlayan kuruluşlara ne denir?
Bu tanıma Sivil Toplum Kuruluşları (STK) denir. STK’lar; dernekler, vakıflar, sendikalar, birlikler gibi yapılardan oluşur. Devletin bir parçası olmadan toplum yararına çeşitli alanlarda çalışmalar yaparlar.
3) Türkiye’de sivil toplum kuruluşları daha çok hangi alanlarda faaliyet yürütürler?
Türkiye’deki sivil toplum kuruluşları farklı amaç ve hedeflerle geniş bir yelpazede faaliyet gösterirler. En yaygın faaliyet alanları:
- Eğitim (burs programları, okuma-yazma seferberlikleri)
- Sağlık (kansere karşı mücadele, aşı kampanyaları)
- Çevre (doğal hayatı koruma, geri dönüşüm projeleri)
- İnsan hakları ve kadın hakları (kadına şiddetin önlenmesi, insan hakları aktivizmi)
- Kültür ve Sanat (sanatsal etkinliklerin desteklenmesi, kültürel mirasın korunması)
4) Algılayış esnasında bir sorunla karşılaştığınızda aşağıdaki hatalardan hangisini aramamız gerekir?
Algılama sürecinde sık yapılan hatalar arasında önyargı, genelleme, seçici algılama ve kategorize etme hataları öne çıkar. Bir sorunla karşılaştığınızda, gerçekleri değerlendirirken ön yargılardan uzak durmanız ve genellemelerden kaçınmanız gerekir. Soruları çözmek için özellikle önyargılı veya genelleyici yaklaşımlarınızı fark ederek objektif bir bakış açısı geliştirmeye özen gösterin.
5) Ortak yaşam alanı olan doğal çevrenin ve ekolojik dengenin korunması görevi devletlere at bir görevdir. Açıklar mısınız?
Evet. Doğal çevre ve ekolojik dengenin korunması yalnızca bireysel bir sorumluluk değil, kamusal (devlet) bir görevi de içerir. Anayasa ve ilgili çevre kanunları, devlet kurumlarına ve yerel yönetimlere hem yasal hem de uygulamaya yönelik yükümlülükler getirir. Örneğin ulusal parkların oluşturulması, korunan alanların denetimi, çevre kirliliğiyle mücadele ve sürdürülebilir kalkınma politikaları devletin sorumluluk alanına girer.
6) (a) Sivil toplum örgütleri oda, sendika, vakıf ve dernek adı altında faaliyet gösterir.
(b) Birey olmak, her otoriteye veya her fikre sorgulamadan itaat etmek anlamı taşımaz.
(c) Yurttaşlık bilinci kütüphanede değil, toplumsal hayatın içinde inşa edilir.
(d) Yöneticileri beğenebiliriz…
Bu maddeler genellikle doğru önermelerdir. Açıklamalar:
- (a) Sivil toplum örgütleri idari yönden bağımsızdır ve kâr amacı gütmeden toplumsal yarar için faaliyet sürdürürler.
- (b) Birey olmak, kişinin düşünmesi, sorgulaması ve gerektiği zaman hak talep edebilmesidir; demokrasi kültürünün özünde bu vardır.
- (c) Yurttaşlık bilinci gündelik karşılaşmalarda, sivil toplumda aktif katılımda, okul ve aile içinde kazanılır. Salt teorik okumalarla değil, pratik deneyimle gelişir.
- (d) Yöneticileri beğenmek veya eleştirmek vatandaşın özgürlüğüdür. Demokratik sistemde yöneticiler halkın iradesiyle seçilir ve halka karşı sorumludur.
7) Bilgi ve iletişim teknolojileri ile sosyal medya araçlarını kullanırken etik ilkelere uygun davranmalıyız. Bu ifade doğru mu yanlış mı?
Bu ifade doğrudur. Günümüzde dijital platformlarda içerik üretirken ve tüketirken etik ilkelere uymak, haberlerin doğru kaynaktan gelip gelmediğini kontrol etmek, hakaret, nefret söylemi ve kişisel haklara saldırı gibi yasadışı davranışlardan uzak durmak gerekir.
8) Bilgi ve iletişim teknolojileri, sosyal medya araçlarını kullanırken hangi ilkelere özen göstermeliyiz? (En az 3 tanesini yazınız)
- Gizliliğe Saygı: Kişisel veri ve özel bilgileri korumalı, başkalarının mahremiyetini ihlal etmemeliyiz.
- Telif Hakları: Paylaşılan içeriklerin (metin, görsel, video vb.) telif hakkına dikkat edilmeli, izinsiz paylaşım yapılmamalıdır.
- Saygılı İletişim: Nefret söylemi, hakaret veya ayrımcılık içeren ifadelerden uzak durulmalıdır.
9) Demokratik vatandaşın taşıması gereken özelliklerden 4 tanesini yazınız.
- Sorumluluk sahibi olmak: Toplumsal ve çevresel sorunlara karşı duyarlılık göstermek.
- Hak ve özgürlükleri bilmek: Kendi haklarını tanırken başkalarının da haklarına saygılı olmak.
- Eleştirel düşünme: Farklı görüşleri dinlemek, sağlam gerekçelerle karar vermek.
- Katılım bilinci: Seçimlerde oy kullanmak, yerel yönetim toplantılarına katılmak, sivil toplum faaliyetlerinde rol almak.
10) Cumhuriyet’in niteliklerinden olan Sosyal Devlet’in amaçlarından 4 tanesini yazınız.
- Toplumsal Eşitlik: Gelir adaletini sağlayarak bireyler arasında fırsat eşitliği yaratmak.
- Refahın Paylaşımı: Sağlık, eğitim, sosyal yardım gibi hizmetleri herkese sunmak.
- Adil Vergilendirme: Çeşitli vergi politikalarıyla toplumda gelir dağılımını düzenlemek.
- Koruyucu Sosyal Politikalar: Çocuk, yaşlı ve engellilere yönelik güvence sağlamak.
11) Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımında uyulması gereken etik ilkelerden 4 tanesini yazınız.
- Dürüstlük: Paylaşılan bilgilerin doğruluğunu kontrol etmek, çarpıtma yapmamak.
- Gizlilik: Kişisel verileri korumak, başkalarının özel bilgilerini ifşa etmemek.
- Siber Zorbalıktan Kaçınma: Hakaret, tehdit, aşağılama gibi anti-sosyal davranışlarda bulunmamak.
- Yasalara Uygunluk: Paylaşılan içeriklerin hukuka aykırı olmaması ve suç teşkil etmemesi.
12) İnsan hak ve özgürlüklerinden 4 tanesini yazınız.
- Yaşama Hakkı
- Düşünce ve İfade Özgürlüğü
- Din ve Vicdan Özgürlüğü
- Kişi Dokunulmazlığı ve Özel Hayatın Gizliliği
Bu haklar, uluslararası belgeler (ör. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi) ve ulusal anayasalarda güvence altına alınmıştır.
13) Medya okuryazarlığı nedir?
Medya okuryazarlığı, bireylerin; televizyon, gazete, internet gibi medya araçlarından gelen bilgileri eleştirel gözle analiz etme, doğruluklarını sorgulama ve bilinçli bir şekilde içerik üretme becerisidir. Bu sayede yalan haber, reklam ve manipülasyonun etkisini azaltmak mümkün olur.
14) Toplumsal hayatta özgürlükleri kullanırken nelere dikkat edilmelidir? (3 tanesini yazınız)
- Başkalarının Hakları: Kendi özgürlüğümüzü kullanırken, başkalarının hak ve özgürlüklerine zarar vermemek.
- Yasal Çerçeve: Anayasa ve kanunların belirlediği sınırlar içerisinde hareket etmek.
- Toplumsal Değerler: Kültürel ve ahlaki değerlere saygı göstererek çatışmaları minimize etmek.
15) Vatandaşın devlete karşı sorumlulukları nelerdir?
Vatandaşların devlete karşı temel sorumlulukları arasında vergi vermek, yasalara uymak, askerlik görevi (erkek vatandaşlar için), seçimlerde oy kullanmak ve gerektiğinde kamu düzenine katkıda bulunmak bulunur. Vergi ödemesi, toplumsal hizmetlerin finansmanını sağlarken oy kullanmak demokratik katılımı güçlendirir.
16) Devletin vatandaşa karşı sorumlulukları nelerdir? (3 tanesini yazınız)
- Güvenlik Sağlamak: İç ve dış tehditlere karşı vatandaşların can ve mal güvenliğini korumak.
- Temel Hizmetleri Sunmak: Eğitim, sağlık, altyapı ve ulaşım gibi kamu hizmetlerini adil bir şekilde sunmak.
- Adaletin Sağlanması: Bağımsız yargı sistemiyle hak ihlallerine karşı vatandaşları korumak.
17) 18 yaşından küçük bireylere dilekçe hakkı tanıyan kurumun adı nedir?
Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık), 18 yaşından küçük bireylere de dilekçe hakkı tanıyan önemli kurumlardan biridir. Aynı zamanda TBMM Dilekçe Komisyonu da reşit olmayan bireylerin talep ve şikayetlerini değerlendirebilmektedir.
18) Kamu denetçiliği (ombudsmanlık) nedir? Kısaca açıklayınız.
Kamu denetçiliği (ombudsmanlık), idarenin işleyişinde vatandaşların haklarını korumayı amaçlayan, bağımsız ve tarafsız bir denetim mekanizmasıdır. Resmî kurumların eylem, işlem ve uygulamalarından doğan haksızlıkları inceleyerek, çözüm önerileri sunar ve gerektiğinde tavsiyelerde bulunur.
Özet Tablo
| Soru No | Kısa Başlık | Anahtar Bilgi |
|---|---|---|
| 1 | Çevre Koruma Görevi | Devlet, yerel yönetimler ve bireylere aittir |
| 2 | STK Tanımı | Kâr amacı gütmeyen, bağımsız kuruluşlar |
| 3 | STK’ların Faaliyet Alanları | Eğitim, sağlık, çevre, insan hakları, kültür, vb. |
| 4 | Algılama Hatası (Aranacak) | Önyargı, genelleme, seçici algılama |
| 5 | Çevre Koruma Devlet Görevi | Anayasal ve yasal sorumluluk |
| 6 | (a-d) Açıklamalar | STK’lar, birey olma bilinci, yurttaşlık bilinci |
| 7 | Sosyal Medya Etik İlke | Doğru ve yerinde bir ifade |
| 8 | Sosyal Medya İlkelere Özen | Gizlilik, telif hakları, saygılı iletişim |
| 9 | Demokratik Vatandaş Özellikleri | Sorumluluk, hak bilinci, eleştirel düşünme, katılım |
| 10 | Sosyal Devlet Amaçları | Toplumsal eşitlik, refahın paylaşımı, adil vergilendirme, koruyucu politikalar |
| 11 | Bilişim Etiği | Dürüstlük, gizlilik, siber zorbalıktan kaçınma, yasalara uygunluk |
| 12 | İnsan Hak ve Özgürlükleri | Yaşama hakkı, düşünce özgürlüğü, din özgürlüğü, özel hayatın gizliliği |
| 13 | Medya Okuryazarlığı | Bilgiyi eleştirel inceleme, dezenformasyona karşı bilinç |
| 14 | Özgürlüklerin Kullanımı | Başkalarının haklarına saygı, kanunlara uyum, toplumsal değerlere uygunluk |
| 15 | Vatandaşın Devlete Karşı Sorumlulukları | Vergi vermek, oy kullanmak, askere gitmek, yasalara uymak |
| 16 | Devletin Vatandaşa Karşı Sorumlulukları | Güvenlik sağlama, kamu hizmetleri sunma, adil yargı |
| 17 | 18 Yaş Altı Dilekçe Hakkı Tanıyan Kurum | Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık) |
| 18 | Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Nedir? | Bağımsız denetim, vatandaşın haklarını koruma, tavsiye sunma |
Bu tablo sayesinde soruların kısa yanıtlarını ve temel noktalarını görebilirsiniz. Genişletilmiş açıklamalar ise yukarıda verilmiştir.
Kaynaklar / Referanslar
- T.C. Anayasası (Madde 2, 5, 56 vb.)
- İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (1948)
- 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu
- 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun
- Kamu Denetçiliği Kurumu Resmî Web Sayfası (ombudsman.gov.tr)
Answer: Umarım bu kapsamlı cevaplar, Demokrasi dersi ödevinize yardımcı olur. Unutmayın, her sorunun detayını öğrenmek ve daha derinlemesine araştırma yapmak da kalıcılık adına önemlidir. Başarılar dilerim!