Serpil_Yondem’in sorusunu anlamaya çalışalım:
Bu resim 9. sınıf kimya dersine ait bir soru içeriyor. Soru, X ve Y elementlerinin iyonlaşma enerjileriyle ilgili. İyonlaşma enerjisi, bir atomdan bir elektron koparmak için gereken enerji miktarıdır. İyonlaşma enerjisi atomların elektron verme eğilimleri yani metaller veya ametaller oldukları ile ilgili ipuçları verir.
Verilen tabloda X ve Y elementlerinin farklı elektron katmanları için iyonlaşma enerjileri verilmiş:
- X için: E_1 = 738, E_2 = 1450, E_3 = 7730, E_4 = 10500, E_5 = 13600, E_6 = 18000 kJ/mol
- Y için: E_1 = 1012, E_2 = 1904, E_3 = 2910, E_4 = 4960, E_5 = 6240, E_6 = 21000 kJ/mol
Bu tabloya göre aşağıdaki ifadelerden hangisinin yanlış olduğunu soruyor:
A) X metal, Y ametaldir.
B) X’in elektron verme eğilimi, Y’den fazladır.
C) X ve Y’nin valans elektron sayıları sırasıyla 2 ve 3’tür.
D) X ve Y elementleri arasında elektron alışverişi ile bileşik oluşur.
E) X_3Y_2 formülüne sahip iyonik bileşik oluşur.
Yanlış İfadeyi Belirleme:
-
Kimyasal Element Tipleri:
- X’in İlk İki İyonlaşma Enerjisi (E1 ve E2): X’in 1. ve 2. iyonlaşma enerjileri, bu elementin elektron vermeye yatkın olduğunu gösterir. Tipik olarak metallerin ilk birkaç iyonlaşma enerjileri düşük olur.
- Y’nin İlk İyonlaşma Enerjisi (E1 ve E2): Y elementinin iyonlaşma enerjileri ise X’e göre daha yüksektir ki bu da ametal olduğuna işaret eder.
-
Elektron Verme Eğilimi:
- İyonlaşma enerjileri, bir atomun elektron verme isteğiyle ters orantılıdır. İlk iyonlaşma enerjileri karşılaştırıldığında, X’in iyonlaşma enerjisi Y’den daha düşüktür, bu nedenle X’in elektron verme eğilimi daha fazladır.
-
Valans Elektronları:
- Valans elektron sayısını belirlemek için iyonlaşma enerjisi sıçramalarını izleyebiliriz. X için 2. ve 3. iyonlaşma enerjisi arasında büyük bir sıçrama vardır. Yani 2 valans elektronu vardır.
- Y için ise iyonlaşma enerjisi her basamakta düzenli artış gösterir, bu durumda 3 valans elektronu olabilir.
-
Elektron Alışverişi ve İyonik Bileşen:
- Verilen bilgiler ışığında X ve Y gerçekten iyonik bir bileşik oluşturabilir, çünkü bir metal ve bir ametal arasında elektron alışverişi olur. Ayrıca X metal iken, Y ametaldir.
-
İyonik Bileşik Formülü (X3Y2):
- Metaller genellikle elektron verir, ametaller ise alır; bu durumda X (metal) iken üç elektron verir (3xi), Y ise iki elektron alır (2yi). Net oran X_3Y_2 olur.
Yanlış İfade:
- C seçeneğindeki ifadeye göre “X ve Y’nin valans elektron sayıları sırasıyla 2 ve 3’tür” bilgisinde bir yanlışlık olabilir. Bu ifadeye göre valans elektron dağılımlarının önerilen şekilde sıralanmadığı dikkate alındığında yanlışa işaret eder. Alternatif olarak, elektron alışveriş sisteminde iyonlaşma enerjisi sıçraması yanıltıcı olmadıkça belirtmiş olduğu gibi düzenlenseler bile yanlışa işaret der. Yanlış ifadeye yönlendiren ipucu (C) şıkkı olacaktır.