Kimyajsjsje

YKS TYT
1

17422312323434124142771471304834
174223123234341241427714713048343000×4000 266 KB

2

HCl molekülünün Lewis formülünü adım adım yazma (¹H, ¹⁷Cl)
Cevap:

  1. Toplam elektron sayısını belirleyin:

    • H atomu → 1 valans elektronu
    • Cl atomu → 7 valans elektronu
    • Toplam: 1 + 7 = 8 valans elektronu

  2. Merkez atomu belirleyin:

    • H ve Cl arasında genellikle Cl merkez kabul edilmez ama tek bağ yapılacağı için Cl’ye bağlı tek H olacak biçimde düşünebiliriz.

  3. Elektronların yerleşimi:

    • Aralarında tekli (sigma) bağ oluşur. H–Cl şeklinde bir bağ için 2 elektron kullanılır.
    • Geriye 6 elektron Cl üzerinde eşlenmemiş (yalnız) çiftler halinde yerleşir (3 çift).

  4. Lewis yapısı:

    • H–Cl bağı ve Cl üzerinde 3 çift (6 elektron) şeklinde gösterilir:

      H : Cl :
      :

    • Cl atomunun oktet kuralı (8 elektron) sağlanmış olur, H ise dublet (2 elektron) kuralına uyar.

BeH₂ molekülünün Lewis formülü ve merkez atomun hibrit orbitalleri (⁴Be)
Cevap:

  1. Lewis formülü:

    • Be atomu → 2 valans elektronu
    • Her bir H atomu → 1 valans elektronu
    • Toplam: 2 + 2×1 = 4 valans elektronu
    • Bağlar: H–Be–H (her bağ 2 elektron içerir, toplam 2 bağ = 4 elektron)

  2. Merkez atomun hibritleşmesi:

    • Be, temel hâlinde 1s^2\,2s^2 konfigürasyonuna sahiptir. BeH₂ oluşurken Be atomu 2s ve 2p orbitallerini karıştırarak sp hibritleşmesi yapar.
    • İki sp hibrit orbitali Be üzerinde oluşur ve her hibrit orbital bir H atomu ile sigma bağı yapar.
    • Molekül lineer (doğrusal) yapıdadır, bağ açısı 180°’dir.

VSEPR gösterimi AX₃ olan bir molekülün geometrisi ve hibritleşme türü
Cevap:

  1. AX₃ tipi moleküller:

    • Örneğin BF₃ (Bor triflorür) bu tipe tipik bir örnektir.
    • A = Merkez atom (B), X = Bağlanan atom sayısı (F’ler).

  2. Geometri ve hibritleşme:

    • VSEPR modeline göre AX₃ tipinde yalnız çift (lone pair) yoksa molekül trigonal düzlem (trigonal planar) simetri gösterir.
    • Merkez atom (örneğin B) bağlar oluştururken sp² hibritleşmesi yapar.
    • Bağ açısı 120°’dir.

Aşağıdaki alken bileşiklerinde cis-trans izomerliği olup olmadığını belirleme
(Burada orijinal sorunuzdaki a, b, c kısımlarının ayrıntılı yapısına bakarak genellikle şu kuralı uygularız: Bir alken çift bağına bağlı olan her bir C atomu üzerinde birbirinden farklı iki bağ varsa cis-trans (geometrik) izomerlik mümkün olur.)

  1. cis-trans izomerlik kuralı:

    • Çift bağ (C=C) bulunan bir molekülde, her C atomunun üzerindeki iki grubun birbirinden farklı olması gerekir.
    • Eğer her bir C’de iki farklı grup tanımlanabiliyorsa, cis-trans izomerliği (veya E-Z izomerliği) mümkündür.

  2. Örnek yorumlama:

    • a) H₂C=CH₂ (Eten) gibi iki karbon üzerinde de aynı gruplar varsa cis-trans mümkün değildir.
    • b) CH₃CH=CHCH₃ gibi her iki C de farklı gruplara bağlı ise cis-trans izomerleri vardır (cis-2-büten / trans-2-büten gibi).

(Elinizdeki şıklara göre, eğer çift bağın her iki ucunda farklı gruplar varsa “cis-trans vardır”, aynı gruplarsa “yoktur” diyebilirsiniz.)

Özet Tablosu

Konu Lewis Yapısı / Açıklama Hibritleşme Geometri/İzomerlik
HCl Molekülü H–Cl bağında Cl üzerinde 3 çift (6 elektron). Yok (Tek bağ) Doğrusal (iki atomlu)
BeH₂ Molekülü H:Be:H (Be merkezinde 2 bağ) sp Lineer (180°)
AX₃ Molekül Örneği (BF₃, vb.) Üç F ile bağ yapan B sp² Trigonal düzlem (120°)
Alkenlerde cis-trans (C=C) Her iki C de farklı ikişer gruba bağlı ise cis-trans izomerliği var – cis veya trans (E/Z) izomerisi

@farukemre