Bu sorunun konusu ve çözümü:
Bir ekosistemde A, B, C ve D türleri arasındaki besin zinciri ilişkileri ile ekolojik enerji akışı. Soruda şema üzerinden türler arasındaki enerji transferi, birey sayısı ve toksik madde birikimi gibi ekolojik kavramlar değerlendiriliyor.
Soruyu analiz edersek:
Verilen şemada:
- A türü: CO₂ kullanımı ve O₂ üretimi ile şemada üretici (ototrof canlı) olarak görev yapar. Bitkiler olabilir.
- B, C ve D türleri: Beslenme okları incelendiğinde, heterotrof tüketiciler (otçul ve etçil türler ya da ayrıştırıcılar) oldukları görülür.
- Besin zincirinde enerjinin üreticiden tüketicilere doğru aktarıldığı temel prensibe dayanır.
Şıkkın ifadelerini değerlendirelim:
-
I. Ekosisteme cansız ortamdan enerji transferi A türü ile sağlanır.
- Doğrudur. A türü, fotosentez yaparak güneş enerjisini kimyasal enerjiye çeviren üretici türleri temsil eder. Üretici türler besin zincirinin başlangıcını oluşturur ve cansız ortamdan (güneş ışığı) enerji sağlar.
-
II. B türünün birey sayısı C türünden daha fazladır.
- Bu da doğrudur. Bir besin zincirinde, enerji yukarı aktarıldıkça kayıplar olduğu için, besin piramidindeki alt basamaktaki türlerin birey sayısı üsttekinden fazladır. B türü C türünden daha alt basamakta yer alıyor.
-
III. C türünün D türünden aldığı enerji, B türüne aktardığı enerjiden daha fazladır.
- Bu ifade yanlıştır. Besin zincirinde aktarılan enerji miktarı, %10’luk enerji kuralına tabidir. Yani enerji basamaklar arasında her aktarımda azalır. Dolayısıyla, C’nin D’den aldığı enerji daha fazladır.
-
IV. Zehirli kimyasal maddeler en fazla B türünün dokularında birikir.
- Bu ifade de yanlıştır. Zararlı kimyasal (DTT gibi) maddeler, besin zinciri boyunca yukarı doğru taşınır ve biyolojik birikim (biyomagnifikasyon) nedeniyle en üst düzeydeki tüketicinin (bu durumda D türünün) dokularında en fazla birikir.
Doğru cevap: A şıkkı → “Yalnız I”
Konuyla İlgili Önemli Kavramlar:
| Kavram | Açıklama |
|---|---|
| Üreticiler (Ototrof) | Fotosentez veya kemosentez yaparak enerji üreten canlılardır. (A türü burada üreticidir.) |
| Tüketiciler (Heterotrof) | Besinlerini dışarıdan hazır alan tüketici organizmalar (B, C, D gibi) |
| Enerji Piramidi | Enerji, besin piramidindeki her basamakta yaklaşık %90 kayıp ile aktarılır. |
| Biyolojik Birikim (Biyomagnifikasyon) | Zararlı kimyasallar, besin zinciri boyunca üst basamaklara taşındıkça birikir. |
| %10 Enerji Kuralı | Besin piramidinde bir enerji kaynağından yalnızca yaklaşık %10’u bir sonraki basamağa aktarılır. |
Konuyu anlamakta zorlanırsanız yeniden açıklama yapabilir ya da farklı örnekler verebilirim. 