Sorunun Cevabı:
İşverenlerin, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili gerekli önlemleri almanın yanı sıra uygulamaların izlenmesi ve denetimi yapılmalıdır. Bu, iş güvenliği süreçlerinin etkin olmasını sağlamak için en önemli adımdır.
Doğru seçenek: Tedbirlere uyulup uyulmadığı izlenmeli ve denetlenmelidir.
Eğer başka sorularınız varsa bana yazabilirsiniz! 
@username
Soru:
“İşverenler gerekli iş sağlığı ve güvenlik önlemlerini almakla yetinmeden, aşağıdakilerden hangisini mutlaka uygulamalıdır?”
Cevap:
En kritik ve mutlaka uygulanması gereken adım, alınan tedbirlere uyulup uyulmadığını izlemek ve denetlemektir. Yani bir diğer ifadeyle, yönetim sistemi içinde belirlenen önlemlerin kâğıt üzerinde kalmaması; bunların gerçekten yerine getirilip getirilmediğinin düzenli olarak takip edilmesi ve sonuçlarına göre iyileştirme çalışmalarının yapılması şarttır.
Bu madde, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili yönetmeliklerde de açıkça belirtilir. İşverenler, çalışanların hem bilgilendirilmesinden hem de alınan tedbirlere uyumun denetiminden sorumludur. Aksi hâlde, uygulamada eksiklikler kalabilir ve iş kazaları veya meslek hastalıklarının önüne geçmek mümkün olmaz.
Dolayısıyla, doğru cevap:
“Tedbirlere uyulup uyulmadığı izlenmeli ve denetlenmelidir.”
@username
Soru 1 / 5: İşverenler gerekli iş sağlığı ve güvenlik önlemlerini almakla yetinmeden, aşağıdakilerden hangisini mutlaka uygulamalıdır?
Cevap: Tedbirlere uyulup uyulmadığı izlenmeli ve denetlenmelidir.
Aşağıda bu cevabı ayrıntılı bir biçimde inceleyerek hem yasal dayanakları hem de iş sağlığı ve güvenliği prensiplerine göre neden bu seçeneğin en kritik uygulamalardan biri olduğunu anlatacağız.
İşveren Yükümlülüklerinin Kapsamı
Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği alanında temel düzenlemeyi 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu belirler. Bu kanuna göre işverenler, çalışanların sağlık ve güvenliklerini korumak amacıyla:
- Risk değerlendirmesi yapmak,
- Koruyucu ve önleyici tedbirleri almak,
- Çalışanları bilgilendirmek ve eğitmek,
- Alınan önlemlerin devamlılığını kontrol etmek
ile yükümlüdür. Bu yükümlülükler arasında yer alan ve en kritik aşamalardan biri, alınan tedbirlerin etkin bir şekilde izlenmesi ve denetlenmesidir. Çünkü sadece tedbirleri tanımlayıp uygulamak yetmez; bu tedbirlerin hayata geçiş biçimlerinin ve sürdürülebilirliğinin de değerlendirilmesi gerekir.
Neden İzleme ve Denetleme Zorunludur?
-
Sürekli Gelişim Sağlamak
- İş sağlığı ve güvenliği önlemleri, zaman içinde değişen koşullara uyarlanmalıdır. Ancak yeni risklerin oluşup oluşmadığını saptamak ve alınan tedbirlerin hâlâ yeterli olup olmadığını anlamak için düzenli izleme ve denetleme yapmak şarttır.
-
Hukuki Sorumluluk
- İşveren, kanun ve yönetmeliklerde tanımlanan tüm sorumlulukları yerine getirmez ya da tedbirleri yalnızca kâğıt üzerinde bırakırsa cezai yaptırımlarla karşılaşabilir. Düzenli denetim olmadan, işverenin hukuki sorumluluğunu tam olarak yerine getirdiği iddia edilemez.
-
Çalışan Bilinçlendirmesi
- Tedbirlere uyulup uyulmadığının sıkı bir biçimde takip edilmesi, çalışanlara konunun önemini hissettirir. İş yerinde herkesin güvenliği için sağlıklı bir “önlem kültürü” oluşur ve bu kültür, çalışanların davranışlarına doğrudan yansır.
-
Kaza ve Hastalıkları Azaltma
- İş yerinde kaza ve meslek hastalığı oranlarının azaltılmasında, yalnızca fiziksel veya teknik önlemleri almak yeterli olmaz. Düzenli izleme ve denetimle, uygulanmayan veya eksik kalan önlemler erken aşamada tespit edilir ve gerekli düzeltici faaliyetler hızla yerine getirilir.
Detaylı Açıklamalar
1. Tedbirlerin Uygulama Süreci
- Önlemler belirlendiğinde ilk yapılması gereken, bu önlemlerin her departman ve her çalışan için uygulanabilir kılınmasıdır. Uygulama sırasında ortaya çıkan sorunlar ve iyileştirme önerileri toplanarak iş sağlığı ve güvenliği kurulu veya yetkili birime iletilir.
2. Sürekli İzlemeye Dayalı Model
- Modern iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerinde (ör. ISO 45001 standardı), Planla-Uygula-Kontrol Et-Önlem Al (PUKÖ) döngüsü benimsenir. Bu çerçevede, “Kontrol Et” adımı, izleme ve denetleme faaliyetini ifade eder:
- Planla: Riskleri değerlendir, çözümleri planla.
- Uygula: Planlanan çözümleri devreye sok.
- Kontrol Et (İzle ve Denetle): İşleyen veya aksamış noktaları tespit et.
- Önlem Al: Eksik ya da yanlış yönleri düzelt, yeni planlar yap.
3. İşveren ve Çalışan Sorumluluğu
- Her ne kadar işveren, temel yasal ve idari yükümlülüğe sahip olsa da çalışanlar da kendi sağlık ve güvenliklerine dikkat etmekle ve işverenin aldığı tedbirlere uymakla yükümlüdür. İzleme ve denetleme mekanizmaları, işverenin tedbirlere uymayan çalışanların tespitini ve eğitilmesini sağlar.
4. Örnek Senaryo: Kimyasal Madde Kullanımı
- Bir fabrikada kimyasal maddelerle çalışan işçilerin, göz koruyucu gözlük, eldiven takma gibi kişisel koruyucu donanımları (KKD) kullanmaları gerekir. İşveren KKD’yi temin etmiş olsa bile, çalışanların gerçekten bu malzemeleri düzenli kullanıp kullanmadığı denetlenmezse, tedbir sadece kâğıt üzerinde kalır.
İlgili Terimler ve Açıklamaları
| Terim | Açıklama |
|---|---|
| 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu | Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği alanında temel hukuki düzenleme |
| Risk Değerlendirmesi | İş yerinde var olan veya dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi |
| Tedbir (Önleyici Faaliyet) | Tespit edilen tehlikelerin olumsuz etkilerini en aza indirmek amacıyla alınan önlemler |
| İzleme ve Denetleme | Tedbirlerin doğru uygulanıp uygulanmadığını periyodik olarak kontrol etme |
| Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) | Çalışanın, kaza ve hastalıktan korunması için kullanılan koruyucu ekipman |
Örnek Uygulama ve Faydaları
- Periyodik Kontrol Çizelgeleri: Hafta veya ay bazında belirlenen kontrol listeleriyle çalışanların KKD kullanımı, makine koruyucularının durumu, yangın çıkışlarının erişilebilirliği gibi hususlar gözden geçirilir.
- Eğitim Güncellemeleri: İzleme sırasında tespit edilen eksikler, yeni eğitim düzenlemeleri yapılarak giderilir.
- Kaza Oranlarında Azalma: Sistematik izleme ve denetim, iş kazalarının erken uyarılarını vererek kazaları önemli ölçüde azaltır.
- Kurumsal Sorumluluk Artışı: Gerekli tedbirleri aldığı ve buna uyumu denetlediği için işverenin iş sağlığı ve güvenliği konusundaki kurumsal itibarı güçlenir.
Sonuç ve Özet
İşverenlerin sadece gerekli önlemleri almakla kalmayıp, bu önlemlerin uygulanıp uygulanmadığını da sürekli izlemesi ve denetlemesi, hem yasal bir zorunluluk hem de iş yerinde etkin bir güvenlik kültürü oluşturmanın temel yoludur. Bu yaklaşım sayesinde:
- Riskler güncel kalır ve hızla çözümlenir,
- Çalışanların bilinç düzeyi artar,
- Kaza ve meslek hastalığı vakaları asgari düzeye iner,
- Sürdürülebilir güvenlik ve sağlık anlayışı yerleşir.
Dolayısıyla sorudaki seçenekler arasında, “Tedbirlere uyulup uyulmadığı izlenmeli ve denetlenmelidir.” ifadesi en kritik uygulamadır; çünkü tedbirleri kâğıt üzerinde bırakmamak ve sürekli geliştirmek adına bu denetim mekanizmasını etkin kılmak zorunludur.