Bu soru, Sevr Antlaşması ve ardından gelişen olaylar hakkında verilen bilgilerle ilgili değerlendirmelerden hangisine ulaşılamayacağını sormaktadır. Öncelikle paragraf ve verilen bilgilere bakalım:
Metin Analizi:
- Sevr Antlaşması: Hiçbir Türk hükümeti tarafından onaylanmamıştır ve kabul edilmemiştir.
- Türk milleti ve Mustafa Kemal: Sevr’e karşı bağımsızlık ve vatansever bir tepki göstermişlerdir.
- TBMM: Sevr Antlaşması’na karşı yasal engeller koymuş ve bağımsızlık için mücadele etmiştir.
Şıkların İncelenmesi:
-
A) Sevr Antlaşması’nın herhangi bir ulusal Türk Meclisi tarafından onaylanmadığı için geçersizdir.
- Metinle uyumlu. Sevr Antlaşması’nın hiçbir Türk hükümeti ya da meclisi tarafından onaylanmadığı belirtilmiştir.
-
B) İtilaf Devletleri Anadolu’da hakimiyet kurmak istemelerine rağmen Türk milleti bağımsız kalmışlardır.
- Metinle uyumlu. Türk milletinin Sevr’e karşı bağımsızlık için mücadele ettiği ve başarılı olduğu belirtiliyor.
-
C) Türk milleti, TBMM ve Mustafa Kemal Sevr’e karşı bağımsızlık ve vatansever bir tepki göstermişlerdir.
- Metinle uyumlu. TBMM’nin ve Mustafa Kemal’in güç birliği yaparak Sevr Antlaşması’na karşı direndiği belirtilmiş.
-
D) TBMM, Sevr Antlaşması’na karşı yasal mücadele hakkı kazandı.
- Metnin çeşitli yasal engeller konduğundan bahsetmesine karşın, “yasal mücadele hakkı kazandı” şeklinde spesifik bir ifadenin geçmesi, metinde belirtilmemiştir.
Sonuç:
Verilen bilgilere göre, metin içinde doğrudan varolmayan bir ifadeye ulaşılmak isteniyorsa, bu şık D şıkkı olur. Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır. TBMM’nin elbette ki Sevr’e karşı mücadele ettiği belirtilmiştir; ancak “yasal mücadele hakkı kazanma” gibi bir ifade metinde geçmemektedir.
Sevr Antlaşması maddelerine göre sorulan soruda, ardıl yargılardan hangisine ulaşılamayacağını belirlememiz isteniyor. Öncelikle antlaşmanın maddelerine bakalım ve ardından bu maddeler ışığında seçenekleri inceleyelim:
Maddeler:
- İstanbul ve Anadolu’da sadece küçük bir toprak parçası Osmanlıya bırakılacak, geri kalan topraklar İtilaf Devletleri arasında paylaşılacaktır.
- Rodos ve On İki Ada, İtalya’ya; Ege Adaları ise Yunanistan’a verilecektir.
- Doğu Anadolu’da bir Ermeni devleti kurulacaktır.
- Boğazlar savaşta ve barışta tüm gemilerin geçişine açık tutulacaktır.
- Adli ve mali kapitülasyonlar genişletilerek devam edecektir.
Şıkların İncelenmesi:
-
A) İtilaf Devletleri’nin yayılmacı politikalarına uygun kararlar içermektedir.
- Doğru. İtilaf Devletleri’nin toprak paylaşımı ve ekonomik ayrıcalıklar kazanma niyetleri, yayılmacı politikalara işaret etmektedir.
-
B) Kuvayimilliye birlikleri tarafından geçersiz hâle getirilmiştir.
- Bu bilgi metinde veya maddelerde yer almıyor. Sevr Antlaşması’na karşı Kuvayimilliye hareketinin bir direniş gösterdiği tarihsel olarak bilinse de, doğrudan maddelerle ilgili olarak geçersiz hale getirildiği ifadesi bu metinde yer almıyor.
-
C) Osmanlı’nın ekonomik bağımsızlığını hedef almaktadır.
- Doğru. Adli ve mali kapitülasyonlar Osmanlı’nın ekonomik olarak bağımlı hale getirilmesini sağlamaktadır.
-
D) Eşit devletlerin çıkarlarını kapsamaktadır.
- Yanlış. Antlaşma, tamamen İtilaf Devletleri’nin çıkarına yönelik hazırlanmış olup, diğer devletlerin (Osmanlı’nın) aleyhine kararlar içermektedir. Eşit devletler arası bir çıkar dengesi söz konusu değildir.
Sonuç:
Sevr Antlaşması’nın maddeleri çerçevesinde, B şıkkına doğrudan ulaşılamaz. Metinler ya da maddeler üzerinde Kuvayimilliye adı geçmemekte ve antlaşmanın bu direniş tarafından spesifik olarak geçersizleştirildiğine dair bir belirti yoktur. Dolayısıyla, doğru cevap B şıkkıdır.
Bu soruda, verilen bilgilere göre doğru yargıların hangilerine ulaşılabileceğini veya ulaşılmayacağını belirlememiz isteniyor. Öncelikle paragrafı inceleyelim:
Bilgiler:
- Doğu Cephesi: Doğu Cephesi’nde, TBMM’ye bağlı Türk kuvvetleri Ermenilere karşı savaştı ve başarı elde etti.
- Kars ve Gümrü: Ermenilere karşı zafer kazanılarak, 15. Kolordu Ermeni ordusunu etkisiz hale getirdi.
- Gümrü Antlaşması: TBMM ile Ermenistan arasında Erzurum’un doğusu ve Kars dahil olmak üzere bazı bölgelerin güvenliği sağlandı.
- Sevr Antlaşması’nın geçersizliği: Ermeni meselesi; Sevr Antlaşması’nın bir parçası olan Ermeni iddialarını da kapsayan sorunlar çözüme kavuştu.
Yargılar:
- Ermenilere karşı zafer kazanıldığı.
- TBMM’nin Sevr Antlaşması’nın etkisini sona erdirdiği.
- Doğu Cephesi’nin barış antlaşmalarıyla sona erdirildiği.
- TBMM’nin, Sevr Antlaşması’nı fiilen yürürlüğe soktuğu.
- Ermenilerin Gümrü’de etkisiz hale getirildiği.
Yargılar Üzerindeki Analizimiz:
- I. Ermenilere karşı zafer kazanıldı.
- Doğru. Parçada başarının kazanıldığı ve Ermenilerin etkisiz hale getirildiği belirtiliyor.
- II. TBMM’nin Sevr Antlaşması’nın etkisini sona erdirdiği.
- Doğru. Gümrü Antlaşması ile Sevr Antlaşması’nın etkisinin sona erdiği, özellikle Ermeni meselesinin çözümü bağlamında belirtilmektedir.
- III. Doğu Cephesi’nin barış antlaşmasıyla sona erdirildiği.
- Doğru. Gümrü Antlaşması’nın imzalanması, Doğu Cephesi’ndeki çatışmaların sona ermesine yol açtı ve bu bir barış anlaşmasıdır.
- IV. TBMM’nin, Sevr Antlaşması’nı fiilen yürürlüğe soktuğu.
- Yanlış. TBMM, Sevr Antlaşması’nı hiçbir zaman tanımamış ve tam tersine bu anlaşmanın etkilerini ortadan kaldırmaya yönelik adımlar atmıştır.
- V. Ermenilerin Gümrü’de etkisiz hale getirildiği.
- Doğru. Metne göre, Ermenilere karşı zafer kazanıldı ve bunun bir parçası olarak Gümrü’de sonuç elde edildi.
Sonuç:
Yukarıdaki verilere göre, doğru yargılar I, II, III ve V’dir. Ancak IV. yargı yanlıştır çünkü metindeki bilgiler TBMM’nin Sevr Antlaşması’nın etkilerini yok ettiği yönündedir, fiilen yürürlüğe soktuğu yönünde değil. Bu nedenle, ulaşılmayan yargı Yalnız IV olur.
Verilen bilgileri ve seçenekleri inceledikten sonra, hangi yargılara ulaşılabildiğini belirlemeye çalışalım.
Parça Analizi:
- Zaferler ve Antlaşmalar: Doğu Cephesi’nde Türk kuvvetleri Ermenilere karşı zafer kazanmıştır. Bu zaferlerin ardından 7 Kasım 1920’de Gümrü’ye girilmiş ve Gümrü Antlaşması imzalanmıştır.
- Sevr Antlaşması’nın Krizi: Ermenilerin doğu Anadolu’ya yönelik hak iddiaları ve işgallerine son verilmiş, bu bağlamda Sevr Antlaşması’nın Ermenilerle ilgili hükümleri geçersiz hale gelmiştir.
- Ermenistan’ın Zor Duruma Düşmesi: Anlaşma Ermenilerin daha büyük bir çatışmanın tarafı olmasını engellemiş, onları askeri ve siyasi zorluktan kurtarmıştır.
Yargılar Üzerindeki Analizimiz:
-
Ermenilere karşı zafer kazanıldığı.
- Doğru. Metin, Türk ordusunun Gümrü’ye girdiğini ve zafer kazandığını vurgulamaktadır.
-
TBMM’nin askeri başarısından etkilendiği.
- Doğru. Parça, TBMM’nin aldığı askeri zaferler sonucunda siyasi olarak da kazanımlar sağladığını belirtmektedir.
-
Doğu Cephesi’nde düzenin barış yoluyla sona erdirildiği.
- Doğru. Gümrü Antlaşması ile Doğu Cephesi’ndeki çatışmalar sona ermiştir.
-
Zor durumda kalan Ermenistan’ın dışarıdan yardım aldığı.
- Yanlış. Metinde Ermenilerin dış yardıma başvurduğu veya dış yardım aldığı yönünde bir bilgi yok; aksine, antlaşma zor durumda kalmalarını önlemeyi amaçlamıştır.
Sonuç:
Verilen bilgilere göre, I, II ve III numaralı yargılara ulaşılabilir. Bu nedenle doğru seçenek C) I, II ve III olur.