Yukarıdaki grafiğe göre türev fonksiyonu (yani (f’(x))) şu şekilde iki parçada tanımlı görünmektedir:
- (x<0) için yatay bir doğru üzerinde (y=2) olduğundan,
[
f’(x) = 2 \quad (x<0).
] - (x>0) için ise orijinden çıkan ve (45^\circ)’lik açı yapan doğru (y=x) şeklinde olduğundan,
[
f’(x) = x \quad (x>0).
]
Bu durumda (f(x)), sürekli olduğu için iki parçada şöyle bulunur:
- (x<0) bölgesi:
[
f(x) ;=; \int 2,dx ;=; 2x + C_1.
] - (x>0) bölgesi:
[
f(x) ;=; \int x,dx ;=; \frac{x^2}{2} + C_2.
]
Süreklilik koşulu gereği (x=0) noktasında bu iki ifadenin değeri aynı olmalıdır:
[
\lim_{x\to 0^-} f(x)
;=;
\lim_{x\to 0^+} f(x)
;;\Longrightarrow;;
2\cdot 0 + C_1
;=;
\frac{0^2}{2} + C_2
;;\Longrightarrow;;
C_1 = C_2.
]
Bir tek sabit (C) ile göstermek için (C_1 = C_2 = C) diyelim.
Bu bilgiyle:
[
f(x) =
\begin{cases}
2x + C, & x<0 \
\frac{x^2}{2} + C, & x>0
\end{cases}
]
Verilen koşul: (f(-1) = 3).
(x=-1) (yani (x<0)) bölgesinde (f(x) = 2x + C) olduğundan:
[
f(-1) = 2(-1) + C = -2 + C ;=; 3
;;\Longrightarrow;;
C = 5.
]
Dolayısıyla tüm fonksiyon için sabit (C=5) bulunur. Böylece:
[
f(x) =
\begin{cases}
2x + 5, & x<0 \
\tfrac{x^2}{2} + 5, & x>0.
\end{cases}
]
Sorulan değer: (f(2)).
(2 > 0) olduğuna göre ikinci parçayı kullanırız:
[
f(2)
= \frac{(2)^2}{2} + 5
= \frac{4}{2} + 5
= 2 + 5
= 7.
]
Özet Tablo
Bölge | Türev (f’(x)) | Temel İntegral | Sabit | (f(x)) |
---|---|---|---|---|
(x<0) | 2 | (2x + C) | (C=5) | (2x + 5) |
(x>0) | (x) | (\tfrac{x^2}{2} + C) | (C=5) | (\tfrac{x^2}{2} + 5) |
Koşul | (\quad f(-1)=3) | (\quad -2 + C=3) | (\quad C=5) | – |
İstenen | (\quad f(2)=?) | (\quad \frac{4}{2}+5) | – | (\quad 7) |
Sonuç olarak, (f(2) = 7).
Anlayamadım. Biraz daha farklı açıklayabilir misin?
Anlayamadım. Biraz daha farklı açıklayabilir misin?
Answer:
Aşağıdaki açıklamada, türev (f’(x)) grafiğini kullanarak f(x) fonksiyonuna nasıl ulaştığımızı ve f(2) değerini nasıl bulduğumuzu daha farklı ve basit terimlerle anlatacağım:
-
Türev Grafiğine Bakış
- Grafiğin sol tarafında (x<0), türev fonksiyonu sabit bir değerde (y=2) seyrediyor. Bu, “f’(x)=2” anlamına gelir.
- Grafiğin sağ tarafında (x>0), türev fonksiyonu (45^\circ) eğimli bir doğru gibi görünüyor. (45^\circ)‘lik açı, fonksiyonun y=x şeklinde olduğunu anlatır. Yani “f’(x)=x”.
-
f(x) Fonksiyonunu Bulma
- Türev, fonksiyonun “eğimini” gösterdiğinden, f(x)’i bulmak için türevi entegre (toplayarak) etmemiz gerekir.
- x<0 için: f’(x)=2 ⇒ f(x)=2x + C₁
- x>0 için: f’(x)=x ⇒ f(x)=x²/2 + C₂
-
Süreklilik Koşulu
Fonksiyonun kesintisiz (sürekli) olması için x=0 civarında bir kopukluk olmamalı. Dolayısıyla:- x=0’a soldan yaklaştığımızda: f(0)=2·0 + C₁=C₁
- x=0’a sağdan yaklaştığımızda: f(0)=0²/2 + C₂=C₂
Süreklilik: C₁ = C₂. Bu sayede tek ortak sabit C dersek, her iki bölgede de sabit aynı olur.
-
Verilen Bilgi: f(-1)=3
- -1 < 0 olduğu için f(-1) değerini sol taraftaki denklemden hesaplarız:
f(-1) = 2(-1) + C = -2 + C. - Bu değerin 3 olduğu söyleniyor: -2 + C =3 ⇒ C=5.
- -1 < 0 olduğu için f(-1) değerini sol taraftaki denklemden hesaplarız:
-
Tam Fonksiyon
Tüm x değerleri için (solda ve sağda) fonksiyon şu şekle gelir:- x<0: f(x) = 2x + 5
- x>0: f(x) = (x² / 2) + 5
-
f(2) Değerini Bulma
- 2 > 0 olduğu için sağ taraftaki formülü kullanırız:
f(2) = (2² / 2) + 5 = (4 / 2) + 5 = 2 + 5 = 7.
- 2 > 0 olduğu için sağ taraftaki formülü kullanırız:
Özet Tablo
Adım | Açıklama | Sonuç |
---|---|---|
1. Türev Solda | f’(x) = 2 (x<0) | Eğimi sabit olan kısım |
2. Türev Sağda | f’(x) = x (x>0) | 45° eğimli doğru |
3. f(x) Solda | f(x) = 2x + C₁ | x<0 için geçerli |
4. f(x) Sağda | f(x) = x²/2 + C₂ | x>0 için geçerli |
5. Süreklilik | C₁ = C₂ | Tek sabit C |
6. f(-1)=3 | -2 + C = 3 | C = 5 |
7. Genel f(x) | (x<0) ⇒ 2x + 5 (x>0) ⇒ x²/2 + 5 |
Sürekli fonksiyon |
8. f(2)’yi bulma | f(2) = (4 / 2) + 5 = 7 | 7 |
Kısaca özetlersek, türevden (eğim grafiğinden) yola çıkarak fonksiyonun her iki bölgedeki ifadesini buluyoruz, sabit değerini verilen f(-1) = 3 bilgisi yardımıyla buluyoruz. Sonra istenen değeri (f(2)) sağdaki formülden hesaplayarak 7 elde ediyoruz.