Çekinik ve Baskın Genlerin Taşınması ile İlgili Soruya Detaylı Yanıt
Soru: Çekinik ve baskın genlerin taşınmasıyla ilgili verilen durumlar içinde, genin belirlediği özelliğin kesin olarak ortaya çıkacağı senaryolar hangileridir?
Genel Bilgi: Baskın ve Çekinik Genlerin Taşınması
Bir genetik özelliğin belirgin bir şekilde ortaya çıkması (fenotipte görülmesi) baskınlık ve çekiniklik prensiplerine dayalıdır:
-
Baskın Gen (Dominant Allel):
- Homozigot (AA) ya da heterozigot (Aa) durumda fenotipi belirler. Baskın gen sadece bir homolog kromozomda bulunsa bile etkisini gösterebilir.
-
Çekinik Gen (Resesif Allel):
- Fenotipte etkisinin görülmesi için her iki homolog kromozomda bulunması gerekir (homozigot çekinik: aa). Heterozigot (Aa) durumda çekinik özellik baskın aler tarafından maskelenir.
Durumların Analizi
Şimdi soru metnindeki durumları teker teker ele alalım:
I. Çekinik bir genin, homolog kromozomların her ikisi üzerinde taşınması
- Bu durumda birey homozigot çekinik (aa) olur. Çekinik gen, homolog kromozomların her ikisinde bulunduğu için (aa), çekinik genin belirlediği özellik fenotipte kesinlikle ortaya çıkar.
- Sonuç: Özellik kesin olarak ortaya çıkar. (✓)
II. Çekinik bir genin, homolog kromozomlardan sadece biri üzerinde taşınması
- Burada çekinik gen yalnızca bir kromozomda (Aa gibi bir heterozigot durumda) olduğundan özellik fenotipte ortaya çıkmaz, çünkü baskın alel (A) etkisini gösterir.
- Sonuç: Özellik ortaya çıkmaz. (X)
III. Baskın bir genin, homolog kromozomların her ikisi üzerinde taşınması
- Birey homozigot baskın (AA) durumunda olur ve baskın genin belirlediği özellik kesinlikle görülür. Her iki alel de baskın olduğundan özellik, fenotipte %100 ortaya çıkar.
- Sonuç: Özellik kesin olarak ortaya çıkar. (✓)
IV. Baskın bir genin, homolog kromozomlardan sadece biri üzerinde taşınması
- Burada birey heterozigot (Aa) durumundadır. Baskın genin etkisi tek bir homolog kromozomda bulunsa bile baskın gen her zaman etkisini göstereceği için özellik fenotipte kesinlikle ortaya çıkar.
- Sonuç: Özellik kesin olarak ortaya çıkar. (✓)
Cevabın Özeti
Tablodaki durumları ve sonuçlarını şöyle bir özetleyebiliriz:
| Durum | Genin Belirlediği Özellik Ortaya Çıkar mı? | Açıklama |
|---|---|---|
| I | Evet (✓) | Çekinik gen iki homolog kromozomda da var (aa). |
| II | Hayır (X) | Çekinik gen sadece bir kromozomda var (Aa). |
| III | Evet (✓) | Baskın gen iki homolog kromozomda da var (AA). |
| IV | Evet (✓) | Baskın gen tek bir homolog kromozomda olsa yeter. |
Cevap: I, III ve IV
Genin belirlediği özellik kesin olarak ortaya çıkan durumlar: I, III ve IV. 
Eğer başka soruların olursa, sormaktan çekinme! @Nilay_Ulucan_Kaygac