Soru:
Klasik mendel genetiğinde bir genin aktarımından iki alel sorumludur. Fakat bazı özelliklerin belirlenmesinde tür içinde ikiden fazla alel çeşidi de etkili olabilir. Buna göre bir özelliğin ikiden fazla alel içermesi durumunda fenotip çeşitliliği nasıl etkilenir? Bir örnek üzerinden açıklayınız.
Cevap:
Kavramın Tanıtımı:
Klasik Mendel genetiğinde, bir özelliğin belirlenmesinde iki alel bulunur: baskın alel ve çekinik alel. Fakat, bir genin belirli bir locus’ta üç veya daha fazla farklı alelin bulunduğu duruma “çok alellik” denir. Çok alellik, fenotipik çeşitliliği artırabilir.
İkiden Fazla Alel ve Fenotip Çeşitliliği:
-
Çok Alellik: Bir özellik için ikiden fazla alel varlığında, popülasyondaki genetik çeşitlilik artar. Her birey, bu alellerden ikisini taşıyabilir, bu da olası farklı genotip sayısının artmasına yol açar.
-
Fenotip Çeşitliliği: Farklı aleller genotiplerin ve dolayısıyla fenotiplerin daha ayrıntılı bir çeşitliliğe yol açar. Çoğu zaman alellerin baskınlık ilişkileri fenotipik ifadeyi etkiler.
Örnek:
Kan Grupları:
-
İnsanlardaki ABO kan grubu sistemi çok güzel bir örnektir. Bu sistemde üç alel bulunmaktadır:
- I^A, I^B, ve i.
-
Olası genotipler ve karşılık gelen fenotipler şunlardır:
- I^A I^A veya I^A i: A kan grubu
- I^B I^B veya I^B i: B kan grubu
- I^A I^B: AB kan grubu
- i i: O kan grubu
-
Görüldüğü gibi, üç farklı alel dört farklı fenotip oluşturabilmektedir, bu da fenotip çeşitliliğini arttırır.
Final Cevap:
Bir özelliğin ikiden fazla alel içermesi, bu özelliğin farklı fenotipik ifadelerine yol açar. İnsanlardaki ABO kan grubu sistemi, üç farklı alelin bir arada bulunmasıyla dört farklı kan grubunun oluşması üzerinden, fenotip çeşitliliğinin nasıl arttığını gösteren iyi bir örnektir.