Sorular çok güzel hazırlanmış ve oldukça kapsamlı! Hadi her bir soruyu tek tek ele alalım:
1. İslam tarihinin ilk dönemlerinde tasavvufi yorum nasıl ortaya çıkmıştır? (5 puan)
Cevap: Tasavvuf, İslam toplumlarında refah seviyesinin artmasıyla daha dünyevi bir hayat tarzına yönelenlere karşı bir alternatif olarak gelişmiştir. Tek dünyaya odaklanmayan, Allah’a yakınlık ve manevi derinlik arayışında olan bir yaklaşımı ifade eder. Bu yaklaşım, bireysel ve toplumsal anlama daha fazla bir değer verdiği için ortaya çıkmıştır.
2. Mesnevi’deki Mevlana kıssası ve bu kıssadan hareketle düstur nedir? (10 puan)
Cevap: Mevlana’ya göre insanlar ve onların huyları yol kenarındaki dikenlerin arkasındaki benzerlikleri gösterir. İnsanların olumsuz ve diken gibi rahatsız edici huylarını saf dışı bırakmak, bireyleri gerçek kimliklerine ulaştırır. Bu bağlamda Mesnevi’deki hikayeler insanın manevi yolculuğundaki dönüşümünü anlatır. Diken metaforu ise kişinin kötü huylarını temizleyip arınmasının önemini vurgular.
3. Tasavvufun iki temel özelliği nelerdir? (15 puan)
Cevap:
- Kur’an ve Hadis’e Dayanması: Tasavvuf, Kur’an ayetlerine ve Hz. Muhammed’in (sav) sünnetine sıkı sıkıya bağlıdır. Manevi bir yolculuktan bahsetse de bunları İslam’ın temel ilkelerine dayandırır.
- İçsel Temizlik ve Allah’a Yakınlık: Tasavvufun temel hedefi insanın nefsini terbiye ederek içsel bir arınma yaşamasını sağlamak ve Allah’a yakınlaşmaktır.
4. Alevilik-Bektaşilik ne anlama gelir? (10 puan)
Cevap: Alevilik-Bektaşilik anlayışı İslami öğretilere dayalı olarak gelişmiş bir topluluk temelli hayat modelidir. Toplumdaki kardeşlik, sevgi ve dayanışma anlayışını öne çıkarır. Sosyal adalet, eşitlik ve insan haklarının vurgulandığı yaşam pratikleri içerir.
5. Hucurat Suresi’nin toplumsal huzura etkisi nedir? (10 puan)
Cevap: “Müminler ancak kardeştir…” ayeti, toplumdaki manevi bağların güçlenmesini sağlar. Bu ayet şu mesajı verir: Toplumdaki sorunlarla yüzleşmek yerine kardeşlik ve dayanışma bilinci geliştirilmelidir. Aksi halde huzursuzluk artar.
6. Güncel dini meseleler için çözüm önerileri nasıl hazırlanmalıdır? (10 puan)
Cevap: İnsan fıtratına ve genel ahlaki değerlere uygun çözümler sunulmalıdır. Çözüm önerileri hazırlanırken şu unsurlar göz önünde bulundurulabilir:
- Adalet ve eşitlik
- Toplumun ihtiyaçları ve insanların değişen anlayışları
- Kur’an ve sünnetle uyumluluk
7. Kur’an’ın mal edinim hakkı ile ilgili mesajları nelerdir? (10 puan)
Cevap: Kur’an insanlara mal edinmeyi fitri bir hak olarak tanımlarken, bu mülkiyetin Allah’a ait olduğunu hatırlatır. İnsanların mal sevgisi, toplumda eşitsizlik yaratmamalı; adil paylaşım esas alınmalıdır. Eşitsizliğe neden olan bir mal sevgisi, ahlak açısından sorgulanmalıdır.
8. Haram sayılan yiyecek ve içecekler: Beş örnek (10 puan)
Cevap: Kur’an’a göre insana zarar veren yiyecek ve içecekler haramdır. Beş örnek:
- Domuz eti
- Kan
- Alkol
- Leş (kesilmeden ölmüş hayvanlar)
- Şüpheli veya Allah adına kesilmemiş hayvanlar
Soruların yanıtlarını verdiğimde forumdaki yazılı sınavında başarılı olacağını düşünüyorum! Eğer ek soruların varsa bana rahatça sorabilirsin. 
@username
12. SINIF DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ DERSİ 2. DÖNEM 1. ORTAK YAZILI ÇALIŞMA SORULARI
Cevaplar:
1a) Tasavvufî Yorum Aşamalarının Hangisinde Bu Farklı Yaklaşım Ortaya Çıkmıştır?
İslam tarihinde ilk dönemlerdeki refah artışı sonucu dünya hayatına aşırı ilgi oluşmasına tepki gösteren ve bireysel takva anlayışını vurgulayan yaklaşıma “Zühd dönemi” denir. Tasavvufî düşüncenin ilk aşamalarından biri olan bu dönemde insanlar, dünya nimetlerine karşı mesafelidir ve dünyevî zevklerden uzak durarak Allah’a yakınlaşmayı hedeflerler.
1b) Zühd Anlayışını Benimseyenlerin Dünya Hayatına İlişkin Tutumları
- Dünya hayatını “fani” ve gelip geçici olarak görürler.
- Kalbi meşgul eden ne varsa (mal, mülk, şöhret gibi) ondan arınmaya; ibadet, zikir ve ahlaki yaşamla manevi yükselişi amaçlamaya önem verirler.
- Helal dairesinde yaşarken israftan, gösterişten ve hırstan uzak bir tutum sergilerler.
- Kalplerini sürekli Allah’a yönlendirme, nefsin kötü arzularından uzaklaşma ve ahiret bilinciyle hareket etme bu yaklaşımın merkezindedir.
2) Mevlana’nın “Kötü Huy ve Davranışları Dikenlere Benzetmesi” ve Tasavvuf Ehline Göre Davranış
Mevlana, insanın içinde barınan kötü huyları, yol kenarındaki dikenlere benzeterek “kötülükler büyüyüp insanı rahatsız etmeden sökülüp atılmalıdır” demiştir. Tasavvuf ehline göre bu benzetme:
- Nefis terbiyesi ve iç dünyayı temizleme sürecinin önemini vurgular.
- Kötü alışkanlıklar ve günahlar büyümeden fark edip terk etmek gerekir.
- Her insan, kalbini ve nefsini arındırarak* ahlâkî olgunluğa erişmelidir.
3) Mevlevilik’in Özelliklerinden İki Tanesini Yazınız
Mevlevilik, Hz. Mevlana Celaleddin Rumi’nin düşüncelerine dayanan bir tasavvuf ekolüdür ve Kur’an ile Hz. Peygamber’in (sav) sünnetini esas alır. Başlıca özelliklerinden ikisi:
- Semâ Ayini: Mevlevîlerin zikir ve ibadet yöntemi olan semâ, aşk ve cezbe hâlini simgeler; müzik ve şekilli hareketlerle Allah’ı anmaya dayanır.
- Hoşgörü ve Sevgi Anlayışı: “Gel, ne olursan ol yine gel.” düsturu doğrultusunda insanları birleştirici, sevgi odaklı bir yaklaşımı benimser.
4) Alevilik-Bektaşilik Geleneğinde Cemlerdeki “Evet! Sen Rabbimiz Değil Misin?” Cevabının Anlamı
Alevilik-Bektaşilik inancında cem törenleri, insanların dünya ve ahiret yolculuğunda birlik ve kardeşliği pekiştiren ibadet toplantılarıdır. A‘râf Suresi 172. ayetinde geçen “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” sorusuna verilen “Evet (Bela)” cevabı:
- İnsanın ezelde Allah’a verdiği söz ve kulluk ahdini anlatır.
- Varlığın özündeki teklik ve insanın ruhunda taşıdığı ilahî emanete sadakatini vurgular.
- Cem törenlerinde bu sözün hatırlanması, birlik, rıza, sevgi ve manevi sorumluluk duygusunu canlı tutar.
5) “Mü’minler Ancak Kardeştir…” (Hucurat Suresi, 10. Ayet) Toplumsal Huzur Açısından Değerlendirilmesi
Bu ayet, müminlerin birbirleriyle kardeş olduğunu vurgulayarak toplumun bütünleşmesi için öncelikle insanların kalplerinde sevgi, merhamet ve dayanışma duygularını canlı tutmasını amaçlar. Dolayısıyla:
- Anlaşmazlık ve kırgınlıkların giderilmesi toplumsal barışı tesis eder.
- Kardeşlik hukuku, insanlar arasında güven, yardımlaşma ve adaletin yerleşmesine zemin hazırlar.
- Bu anlayış, nefret, ayrımcılık gibi olumsuz duyguların yerine birlik ve beraberliği getirir.
6) Güncel Dini Meseleler ve İnsan Fıtratı
Çağdaş dini meselelerde çözüm önerileri getirilirken:
- İnsan fıtratının (yaratılış özelliğinin) dikkate alınması önemlidir.
- Öneriler, insanın zihinsel, duygusal, hatta sosyal ihtiyaçlarına cevap verebilir nitelikte olmalıdır.
- Çözüm önerileri, aşırı zor veya uygulanamaz telkinlerden uzak, orta yolcu ve makul şekilde sunulduğunda insanlar tarafından benimsenir ve karşılık bulur.
7) Mülk Kavramı, Mal Sevgisi ve Ahlaki Ölçüler
Kur’an’a göre mülk (“her şeyin asıl sahibi Allah’tır”), ancak insanlara emanet olarak verilmiştir. Mal sevgisi, insanı mutlu eden bir duygu olsa da:
- Sınırsız hırs, (israf, bencillik, başkalarına zarar verme) yasaklanmıştır.
- İnfak (paylaşma), zekât ve sadaka gibi uygulamalarla hem mal hem de gönül temizlenir.
- İslam, haram kılınan malları tüketmeyi ve gereksiz israfı reddeder. Bu bağlamda ölçülü olmak, helal kazanç sağlamak ve toplum yararını gözetmek esastır.
8) Bakara Suresi 168 ve 169. Ayetler Uyarınca Haram Sayılan Yiyecek ve İçeceklerden Beş Tane
Kur’an’da toplum sağlığını ve insanın öz varlığını korumak amacıyla bazı yiyecek ve içecekler haram kılınmıştır. Örnek olarak haram olduğu bildirilenlerden beş tanesi şunlardır:
- Domuz eti
- Kan (akmış kanın yenmesi)
- Leş (kesilmeden ölmüş hayvanın eti)
- Allah’tan başkası adına kesilen hayvanın eti
- Sarhoşluk verici içkiler (alkollü içkiler vb.)
Allah (c.c), temiz ve helal olanları yemeği emrederken, insana zarar veren veya dinî açıdan yasaklanmış unsurlardan kaçınmayı öğütler.
Özet Tablo
| Soru | Cevap Anahtar Noktaları |
|---|---|
| 1a) Zühd dönemi | Tasavvufun ilk aşaması, dünyevî zevklere mesafe |
| 1b) Zühd anlayışı | Dünyayı fanî görme, nefsi arınma, israftan ve hırstan uzaklaşma |
| 2) Mevlana benzetmesi | Kötü huyları “diken” gibi görme, nefsi terbiye ve ahlakî arınma |
| 3) Mevlevilik özellikleri | Semâ ayini, hoşgörü-sevgi yaklaşımı |
| 4) Alevi-Bektaşi “Bela” cevabı | Ezelde Allah’a verilen söz, kulluk ahdini hatırlama |
| 5) “Mü’minler ancak kardeştir…” | Kardeşlik hukuku, toplumsal barış ve dayanışma |
| 6) Dini meselelerde insan fıtratı | İnsana uygun, makul, uygulanabilir çözüm önerileri |
| 7) Mülk kavramı ve ahlakî ölçüler | Allah’ın mülkü, israftan sakınma, paylaşım ve helal kazanç |
| 8) Haram olan yiyecek ve içecekler | Domuz, kan, leş, Allah’tan başkası adına kesilen, sarhoşluk verici içkiler |
Sonuç ve Kısa Özet
Bu sorular, İslam düşüncesine dair tasavvuf (zühd dönemi, Mevlevilik), Alevilik-Bektaşilik geleneği (cemler, Bela cevabı), Kur’anî emirler (müminlerin kardeşliği, haram yiyecek-içecekler) ve ahlaki ölçüler (israf, mal sevgisi, infak) gibi konuları kapsamaktadır. Temel amaç, Müslüman bireyin hem kendi nefsî arınmasını hem de toplumsal huzur ve dayanışmayı sağlamayı hedefleyen yaklaşımlarını ortaya koymaktır.
Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 12. Sınıf 2. Dönem 1. Yazılı Çalışma Soruları Cevapları
Aşağıda, paylaştığınız görseldeki soruların her birine yönelik kapsamlı açıklamalar ve örnek cevaplar bulunmaktadır.
1. Soru
“İslam tarihinin ilk dönemlerinde fetihlerle artan refah seviyesi…” şeklindeki metne göre:
a) Parçada sözü edilen yaklaşım farklılığı ilk olarak tasavvufi yorum aşamalarının hangisinde ortaya çıkmıştır? (5 puan)
Cevap: Bu farkın ortaya çıktığı dönem, tasavvufun “Zühd Dönemi” olarak bilinen ilk aşamasıdır. Bu aşamada bazı Müslümanlar, dünyevi refahın artışına tepki olarak daha zahidane (ascetic) bir yaşam benimsediler.
b) Bu farklı yaklaşımı benimseyen insanların dünya hayatına ilişkin tutumlarını açıklayınız. (10 puan)
Cevap:
- Dünyaya Bağlılığı Azaltma: Söz konusu kesim, dünya nimetlerine aşırı düşkün olmaktan kaçınır.
- Zahidane Yaşam: Kendi iç disiplinlerini geliştirmek, nefislerini terbiye etmek ve ibadete ağırlık vermek için sade, gösterişsiz bir yaşam tarzı benimserler.
- Tevazu ve Kanaat: Dünyevi kazançların asıl amaç değil, araç olduğunu düşünürler. Kanaat sahibi olup, infak ve paylaşımı önemserler.
- Dünya-Âhiret Dengesi: Dünyevi refahın insanı gaflete düşürme riskine karşı sürekli olarak âhireti hatırlarlar; böylece maneviyatı her şeyin üstünde tutarlar.
2. Soru
“Meşhur mutasavvıflardan Mevlana, insandaki kötü huy ve davranışları yol kenarındaki dikenlere benzetir…”
Cevap (10 puan): Tasavvuf anlayışında temel amaç, insanın benliğindeki kötü huy ve davranışlardan arınmasıdır. Tıpkı Mevlana’nın yol kenarına dikilen dikenlerin sökülmesi gerektiğini ifade etmesi gibi, birey de kötü alışkanlıklarını ve huylarını kökünden temizleyerek benliğini arındırır. Bu süreçte:
- Nefsi Arındırma (Tezkiye-i Nefs): Kişi öfke, kibir, haset gibi olumsuz duyguları söküp atarak yerini sabır, tevazu ve sevgiye bırakır.
- Ahlaki Olgunlaşma: Olumsuz duygu ve düşüncelerden uzak kalmak, insanı daha sevgi dolu, merhametli ve erdemli bir hale getirir.
- Manevi Yolculuk: Bu değişim, kişinin Allah’a yakınlığını artıran önemli bir manevi eğitim sürecidir.
3. Soru
“Tasavvufun kaynağı Kur’an-ı Kerim ve Hz. Muhammed (s.a.v) sünneti olduğunu kabul eden Mevlevilik’in birçok özelliği vardır. Bu özelliklerden beşini yazınız.” (15 puan)
Cevap Örnekleri:
- Kurucusu: Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’ye dayanır ve onun eserleri ile düşüncelerini esas alır.
- Sema Ayini: Mevlevi dervişlerinin sema töreni (semah değil) ile Allah’ı zikretmesi en belirgin ritüellerdendir.
- Sevgi ve Hoşgörü: Mevlânâ’nın “Gel, ne olursan ol yine gel” düsturuyla sevgi ve hoşgörü anlayışını merkeze alır.
- EdEp ve Erkan Vurgusu: Mevlevilikte disiplin, saygı, manevi eğitim ve “hoşgörü” büyük önem taşır.
- Zikir ve Sohbet Geleneği: Zikir halkaları ve sohbet meclisleriyle manevi eğitim ve kardeşlik bağı güçlendirilir.
4. Soru
Alevilik-Bektaşilik geleneğinde cemler hakkında:
a) Metinde geçen cemden ne anlıyorsunuz? (5 puan)
Cevap: Cem, Alevi-Bektaşi geleneğinde toplu ibadet, muhabbet ve eğitim amacıyla yapılan bir tören veya erkândır. Bu ibadette birlik, dayanışma ve paylaşma esasları ön plandadır.
b) Metinde geçen cevabın Alevilik-Bektaşilik geleneğinde ne anlama geldiğini açıklayınız. (10 puan)
Cevap: Burada kastedilen, Kur’an’da “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” sorusuna insanlığın “Evet” cevabı vermesi (A’raf Suresi 172) temeline dayanan misak (ahitleşme) anlayışıdır. Alevi-Bektaşi geleneğinde de cem; insanın Allah’la ahdine sadık kalmayı, ibadet ve toplumsal sorumluluklarını yerine getirmeyi sembolize eder. “Rıza Şehri” anlayışının çekirdeğini oluşturan cemlerde, kulun Allah huzurunda eşit ve kardeş olduğunun bilinci tazelenir.
5. Soru
“Hucurât Suresi 10. ayeti” sosyal huzur ve kardeşlik açısından değerlendiriniz. (10 puan)
Cevap:
- Toplumsal Barış ve Dayanışma: Müminlerin kardeş oldukları vurgusu, çatışma durumunda barışı sağlamayı zorunlu kılar.
- İnsani Değerler: Kardeşlik bilinci, sevgi, saygı ve yardımlaşmayı güçlendirir.
- Uhuvvet İlkesi: İslam’daki uhuvvet (kardeşlik) anlayışıyla bireyler arası anlaşmazlık giderilir, toplumsal birlik korunur.
- Allah’a Karşı Sorumluluk: Allah’a itaatsizlikten sakınmak, kişi ve toplumu huzura, merhamete ve sevgiye yaklaştırır.
6. Soru
“Güncel dini meseleler için çözüm önerileri getirilirken dikkate alınması gereken bazı ilkeler vardır. İnsan fıtratının dikkate alınması bu çözüm önerilerini nasıl etkiler?” (10 puan)
Cevap:
- Uygulanabilirlik: İnsan doğasına (fıtrat) uygun yaklaşımlar, toplumda daha kolay benimsendiği için uygulanabilirliği artar.
- Ortak Değerler ve İhtiyaçlar: İnsan psikolojisi, sosyal dinamikler gibi fıtri unsurlar göz önüne alındığında, çözüm önerileri toplumsal faydaya daha çok hizmet eder.
- İtidal ve Dengeli Yaklaşım: Dini emir ve yasaklar sert veya katı değil; makul, mantıklı ve istikrar sağlayıcı olur.
- Evrensellik: Fıtrat temelli yaklaşımlar, insanlığın ortak değerlerini kapsadığı için daha evrensel kabul görür.
7. Soru
“Kur’an-ı Kerim’de mülkün yalnızca Allah’a ait olduğu…” ifadesine dayanarak parçada bahsedilen ahlaki ölçüler hangileridir? Açıklayınız. (15 puan)
Cevap Örnekleri:
- Emanet Bilinci: İnsan, sahip olduğu mal ve mülkün gerçek sahibinin Allah olduğunu idrak eder ve yönetim görevi üstlendiğini bilir.
- Adalet: Mülkiyeti kullanırken hakka riayet etmek, haksız kazançtan ve zulümden uzak durmak.
- Zekât ve Paylaşma: Toplumsal dayanışma için, ihtiyaç sahiplerine maddi imkânlardan pay ayırmak, infak etmek.
- İsraftan Kaçınma: Gereksiz harcamalardan sakınıp, nimetleri ölçülü kullanmak.
- Şükran ve Tevazu: Sahip olunan nimetler karşısında kibirlenmeden, her daim şükretmek.
Bu ilkeler, mülk kavramının aslında insan için bir imtihan vesilesi olduğu bilincine dayanır.
8. Soru
“Bakara Suresi 168-169. ayetlerinde Yüce Allah, her zaman helal ve temiz gıdalar tüketmeyi emrediyor. İnsana zarar veren veya haram sayılan yiyecek ve içecekler nelerdir? (Beş tanesi)” (10 puan)
Cevap Örnekleri:
- Leş (Meyte: Kesilmeden ölmüş hayvan eti)
- Kan
- Domuz Eti
- Allah’tan Başkası Adına Kesilen Hayvanlar
- Sarhoşluk Verici Maddeler (Alkol, Uyuşturucu vb.)
Gerek Bakara Suresi 173, Maide Suresi 3 gibi ayetlerde, aklı ve sağlığı olumsuz etkileyen, kirli veya zararlı kabul edilen bu tür gıdalar haram kılınmıştır.
Bu cevaplar, paylaştığınız 12. sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 2. dönem 1. yazılı hazırlık sorularına yönelik özet ve temel bilgilerdir. İnşallah sınavınızda yol gösterici olur.
@username