S5’teki Soru: A Rh(–) ve renk körü bir çocuk doğma olasılığı
Soru:
“Yukarıdaki genotipe sahip anne‐babanın A Rh(–) ve renk körü bir çocuklarının olma olasılığı nedir?”
Cevap (Adım Adım Çözüm):
1. ABO Kan Grubu İhtimali
Anne genotipi: A0
Baba genotipi: B0
- Anne gametleri: A, 0
- Baba gametleri: B, 0
Olası çocukların ABO genotipleri:
- A × B → AB
- A × 0 → A
- 0 × B → B
- 0 × 0 → 0
Buna göre her bir fenotipin (AB, A, B, 0) ortaya çıkma olasılığı 1/4 olup,
A grubu çocuk olma olasılığı = 1/4.
2. Rh Faktörü İhtimali
Soru genellikle her ikisi de heterozigot (Rr) kabul edilen anne ve babadan Rh(–) (rr) çocuk doğma olasılığını sorar. Eğer her iki ebeveyn Rr ise:
| Anne (Rr) | R | r |
|---|---|---|
| Baba (Rr) R | RR | Rr |
| r | Rr | rr |
- rr (Rh–) olma olasılığı = 1/4.
3. Renk Körlüğü İhtimali
Renk körlüğü, X’e bağlı çekinik bir kalıtım örneğidir. Sınav sorularında genellikle “baba renk körü” (X^c Y) ve “anne taşıyıcı” (X^C X^c) olduğu varsayılır.
- Anne gametleri: X^C, X^c
- Baba gametleri: X^c, Y
| X^c (Baba) | Y (Baba) | |
|---|---|---|
| X^C (Anne) | X^C X^c (taşıyıcı, normal dişi) | X^C Y (normal erkek) |
| X^c (Anne) | X^c X^c (renk körü dişi) | X^c Y (renk körü erkek) |
Bu tabloya göre toplam renk körü çocuk (ister dişi ister erkek) oranı 2/4 = 1/2’dir.
4. Bileşik Olasılık
Çocuğun aynı anda
- A kan grubuna sahip,
- Rh(–) ve
- Renk körü
olması için bu üç olayın çarpımı alınır:
- A grubu: 1/4
- Rh(–): 1/4
- Renk körü (toplam çocuklar içinde): 1/2
Bir çocuğun bu üç özelliği birden taşıma olasılığı:
Dolayısıyla A Rh(–) ve renk körü olacak bir çocuğun doğma ihtimali 1/32 (yaklaşık %3,125) bulunur.
Özet Tablo
| Özellik | Olasılık |
|---|---|
| A grubu | 1/4 |
| Rh(–) (rr) | 1/4 |
| Renk körü (X bağlı) | 1/2 |
| Üçünün bir arada olması | (1/4 × 1/4 × 1/2) = 1/32 |