Cevaplar:
1. H ile O atomları arasında oluşan H2O bileşiğinin Lewis yapısını çiziniz ve bağın polarlığını belirtiniz. (10 P)
Lewis yapısı:
- H2O molekülü, iki hidrojen atomu (H) ve bir oksijen atomu (O) içerir. Oksijen atomunun dış enerji katmanında 6 değerlik elektron vardır, bu yüzden iki elektron çiftini hidrojen ile paylaşır:
- Oksijen, 2 bağ yapar.
- Oksijen atomunun 4 adet yalnız elektron çifti bulunmaktadır.
Lewis yapısı:
H
/ \
O ..
\ /
H
Burada noktalar oksijenin yalnız elektron çiftlerini temsil eder.
Molekül polarlığı:
- H2O molekülü polar bir moleküldür.
- Oksijen atomu, yüksek elektronegatifliğe sahip olduğu için elektronları kendine doğru çeker. Bu durum dipol moment oluşumuna neden olur. Molekül V şeklinde olduğu için polar kuvvetler birbirini simetrik olarak sıfırlamaz.
2. Aşağıdaki iyonik bileşiklerin formüllerini yazarak bileşikleri adlandırınız. (15 P)
| Katyon/Adi | Anyon/Adi | İyonik Bileşiğin Formülü | İyonik Bileşiğin Adı |
|---|---|---|---|
| Li⁺ | Cl⁻ | LiCl | Lityum klorür |
| Na⁺ | F⁻ | NaF | Sodyum florür |
| Mg²⁺ | N³⁻ | Mg₃N₂ | Magnezyum nitrür |
| Ca²⁺ | O²⁻ | CaO | Kalsiyum oksit |
3. Aşağıda formülleri verilen bileşiklerin sistematik adlarını yazınız. (15 P)
a. CCl₄ → Karbon tetraklorür
b. P₂O₅ → Difosfor pentoksit
c. SO₃ → Kükürt trioksit
d. CO → Karbon monoksit
4. Sofra tuzunun (NaCl) saf suda çözünmesiyle oluşan karışımda bulunan kimyasal türler arasındaki tüm zayıf etkileşimleri açıklayınız. (10 P)
Kimyasal Türler:
- H₂O (su molekülleri)
- Na⁺ (sodyum iyonları)
- Cl⁻ (klorür iyonları)
Zayıf Etkileşimler:
- Dipol-iyon etkileşimi: Su molekülünün polar olması nedeniyle Na⁺ ve Cl⁻ iyonları ile etkileşime girerek çözülmesine yardım eder. Örneğin:
- Na⁺, suyun negatif kutbu (oksijen atomu) ile çekim kuvveti oluşturur.
- Cl⁻, suyun pozitif kutbu (hidrojen atomu) ile çekim kuvveti oluşturur.
- Hidrojen bağları: Su molekülleri, kendi arasındaki H-O atomları arasında hidrojen bağları oluşturur.
- Van der Waals (London) kuvvetleri: Na⁺ ya da Cl⁻ ve su molekülleri arasındaki zayıf çekim kuvvetleri de etkili olabilir.
5. Aşağıda verilen madde çiftleri arasında oluşan zayıf etkileşim türlerini açıklayınız. (10 P)
a) H₂O — NH₃
- İki molekül arasında hidrojen bağı oluşur. H₂O ve NH₃ molekülleri polar olduğundan, su molekülündeki oksijen, ammonyakın azot atomuyla zayıf hidrojen bağı oluşturabilir.
b) CCl₄ — H₂O
- Dipol-iyon etkileşimi oluşmaz, çünkü CCl₄ apolar bir moleküldür. Sadece van der Waals (London) kuvvetleri etkili olur.
c) NaCl — H₂O
- Dipol-iyon etkileşimi yoğunlaşır. NaCl çözündüğünde Na⁺ ve Cl⁻ iyonları açığa çıkar ve su molekülleri bu iyonlarla etkileşim oluşturur.
d) CH₃Cl — HF
- HF, yüksek elektronegatifliğe sahip olan flor sayesinde hidrojen bağı oluşturabilir. Ayrıca dipol-dipol etkileşimleri de görülür.
Özet ve Tablo
| Soru No | Cevap Türü |
|---|---|
| 1 | Lewis yapısı ve polar molekül açıklaması |
| 2 | İyonik bileşiklerin formülleri ve adlandırmaları |
| 3 | Sistematik adların yazımı |
| 4 | NaCl ve H₂O arasında oluşan etkileşimlerin açıklanması |
| 5 | Madde çiftleri arasındaki zayıf etkileşim türlerinin sınıflandırılması |