Soru 1: 1924 Anayasası’nın aşağıdaki maddeleri verilmiştir:
• Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.
• Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.
• Devletin dini İslam, başkenti Ankara ve dili Türkçe’dir.
• On sekiz yaşını tamamlayan her erkek oy kullanma hakkına sahiptir.
Bu maddeler dikkate alındığında,
I. Laikliğe aykırı maddeler içermektedir.
II. Ulusal irade vurgulanmıştır.
III. Yönetimde her kesimin kararı dikkate alınmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız II
B) I ve II
C) I ve III
D) I, II ve III
Cevap:
- Maddenin “Devletin dini İslam’dır.” ifadesi laikliğe aykırılık içerir (dolayısıyla I. yargı doğrudur).
- “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.” ifadesi ulusal iradeyi vurgular (dolayısıyla II. yargı doğrudur).
- Kadınların oy hakkının bu anayasada yer almaması “her kesimin kararı”nın dikkate alındığını tam olarak göstermez (dolayısıyla III. yargı yanlıştır).
Dolayısıyla doğru cevap, B) I ve II olmaktadır.
Soru 2: Aşağıda 3 Mart 1924 tarihinde gerçekleştirilen inkılaplar verilmiştir:
• Şeriye ve Evkaf Vekâleti kaldırılmış, yerine Diyanet İşleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kurulmuştur.
• Erkânı Harbiye kaldırılmış, yerine Genelkurmay Başkanlığı kurulmuştur.
• Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edilmiştir.
Bu inkılaplarla ilgili aşağıdakilerden hangisi amaçlanmamıştır?
A) Kültür çatışmalarını engelleyip kültür birliğini sağlamak.
B) Orduyu siyasetten ayırmaya çalışmak.
C) Halkı dini konularda bilgilendirmek.
D) Okur yazar oranını artırmak.
Cevap:
• Şeriye ve Evkaf Vekâleti’nin kaldırılması ve yerine Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kurulması, devlet idaresini laikleştirme ve dini hizmetleri düzenleme amacı taşır.
• Erkânı Harbiye’nin kaldırılıp yerine Genelkurmay Başkanlığı’nın kurulması, ordunun siyasi etkisini azaltarak modernleştirme hedefi güder.
• Tevhid-i Tedrisat Kanunu (Öğretimin Birleştirilmesi) ile kültür birliği ve laik eğitim sisteminin sağlanması amaçlanmıştır.
Okuryazarlık oranının artırılması ise bu inkılapların esas amacı olmamakla birlikte, dolaylı katkısı olsa da doğrudan hedefi değildir. Dolayısıyla doğru cevap, D) Okur yazar oranını artırmak seçeneğidir.
Özet Tablo
| Soru | Doğru Cevap | Gerekçe |
|---|---|---|
| 1924 Anayasası | B) I ve II | 1) Laikliğe aykırı madde var. 2) Ulusal irade vurgulanıyor. |
| 3 Mart 1924 İnkılapları | D) Okur yazar oranını artırmak | Bu inkılapların temel amacı kültürel ve kurumsal düzenlemeler yapmaktır, okur yazarlık artışı doğrudan hedef değildir. |