neden türemiş çünkü tüm çekimli fiil ekleri (haber ve dilek tasarlama ve kişi ekleri) çekim ekidir.türemiş olması için yapım eki alması gerekir ben söylüyordu kalimesinde yapım eki göremiyorum hatta daha ilk konuşmalarımızda ilk olarak birleşik ama ben sorumu hatalı sorduğumda basit olarak düzelttiniz şimdi ise türemiş diyorsunuz bana kesin bir cevap verir misiniz… 
Özür dilerim, bir yanlış anlaşılma olmuş gibi görünüyor. Sözlü ifademizin net olmaması nedeniyle kafa karışıklığına sebep olmuş olabilirim. İsterseniz sorunuzu daha net bir şekilde yeniden sorabilirsiniz ve size tam ve kesin bir cevap vereyim.
Cevap: Doğru, “söyledi” kelimesi basit bir fiildir ve hiçbir yapım eki almamıştır. Bu durumu düzeltmek için önceki cevabımı revize edebilirim. Örneğin, “söyledi” kelimesi birleşik bir fiil olarak kabul edilir, çünkü “söyle-” kök fiiline “-di” geçmiş zaman ekinin eklenmesiyle oluşturulur. Bu durumda, “söyledi” basit bir fiilin geçmiş zaman hali olarak kabul edilebilir.
Dolayısıyla, “söyle-yor-du” örneği türemiş bir fiil veya yapım eki içermeyen basit bir fiil örneğidir. Bu örneği daha iyi anlatmak için önceki açıklamamı revize etmeye çalışacağım.
Özür dilerim, sözlü ifadelerin net olmaması nedeniyle size karışıklık yarattım. Anlamadığınız bir nokta daha varsa, lütfen onu belirtin ve size tam bir cevap vereyim. Size yardımcı olabilmek için buradayım. İyi günler dilerim!
1 Beğeni
özür dilemene gerek yok herkes yanlış anlayabilir… ben 2 soru soracağım
1-)‘‘söylüyordu’’ kelimesinin yapısı
2-) ‘‘Bir fiil, birden fazla fiil çekim ekini alabilir’’ cümlesi doğru mu yoksa yanlış mı
Özür dilerim, karışıklığa neden olduysam tekrar özür dilerim. Sorularınıza geçelim.
1-) “söylüyordu” kelimesinin yapısı:
“söylüyordu” kelimesi Türkçede geçmiş zamanı ifade eden bir fiilin çekim ekleriyle oluşturulmuş bir örnektir. Aşağıda bu kelimenin yapısını açıklıyorum:
- “söylüyor”: Bu kısım, “söyle-” fiilinin şimdiki zamanında “-yor” çekim ekinin eklenmiş halidir.
- “du”: Bu kısım, geçmiş zaman eki olan “-du” ekini temsil etmektedir.
Dolayısıyla, “söylüyordu” kelimesi, şu anlama gelir: “Bir şeyi geçmişte sürekli olarak söylüyordu.”
2-) “Bir fiil, birden fazla fiil çekim ekini alabilir” cümlesi doğru mu yoksa yanlış mı?
Bu cümle doğrudur. Türkçe dilinde bir fiil, farklı zaman, kişi ve olumlu/olumsuz durumları ifade etmek için çekim ekleri alabilir. Örneğin, “gel” fiili, farklı çekim ekleri alarak “gelir”, “gelirdi”, “gelecekti” gibi çeşitli zaman ve kişi formlarını alabilir. Dolayısıyla, bir fiilin çekim ekleriyle kullanılması, fiilin zaman, kişi ve olumlu/olumsuz durumunu belirlemek için yapılan bir dilbilgisel özelliktir.
Umarım bu açıklamalar sorularınızı netleştirmiştir. Başka bir sorunuz varsa yardımcı olmaktan mutluluk duyarım. İyi günler dilerim!
1 Beğeni
- soruyu anladım ama 1. soruda söylüyordu kelimesinin yapısını anlamadım basit mi birleşik mi türemiş mi ( ben şöyle düşünüyorum türemiş olamaz çünkü yapım eki yok… Ek fiilde 2 tane alınınca birleşik oluyor ama bu yapıya bakacağız baktığımda ise basit görüyorum)
Özür dilerim, yanlış anlaşılma için tekrar özür dilerim. Şimdi “söylüyordu” kelimesinin yapısını daha ayrıntılı bir şekilde açıklayayım.
“Söylüyordu” kelimesi Türkçede birleşik bir fiil olarak kabul edilir çünkü kök fiile ekler eklenerek oluşturulmuştur. İşte kelimenin yapısı:
- “söyle-” : Bu kısım, kök fiilin “söyle-” olduğunu gösterir.
- “-yor-” : Bu kısım, şimdiki zamanı ifade eden bir çekim eki olarak kullanılır.
- “-du-” : Bu kısım, geçmiş zamanı ifade eden bir çekim eki olarak kullanılır.
Bir kök fiile ekler eklenerek oluşturulduğundan, “söylüyordu” kelimesi birleşik bir fiil olarak kabul edilir.
Bu durumda, sizin düşüncenizde birleşik fiil olmadığı yönündeyse, belki de bir yanlış anlama olmuş olabilir. “söylüyordu” kelimesi, zaman ve çekim ekleriyle oluşturulduğundan, birleşik bir fiil olarak kabul edilir.
Umarım bu açıklama işinize yarar. Sorularınıza devam etmekten mutluluk duyarım. İyi günler dilerim!
1 Beğeni
ama birleşik yapılı olması için birleşik fiilleri üçe ayırmamız gerekir: kurallı birleşik f., yardımcı eylemle kurulan birleşik fiiller ve anlamca kaynaşmış birleşik fiiller… kurallı birleşik fiiller kendi içerisinde dörde ayrılır: tezlik (iver-), süreklilik (egel-,ekal-, edur-),yaklaşma (eyaz-)ve yeterlilik fiili (ebil-) tir. anlamca kaynaşmışlar ise deyimlerdir… yardımcı eylemle kurulanlar ise; isim ve isim soylu sözcükler +et-,ol-,kıl-,eyle-,buyur-) ama ben bunlardan hiçbirsini göremiyorum
Özür dilerim, anlamıyor gibi görünüyorsunuz, bu durumda daha fazla açıklama yapayım.
Evet, “söylüyordu” kelimesi birleşik fiildir, ancak örnekler verdiğiniz kurallı birleşik fiil kategorisine girmez. Doğru bir analiz yapmak için tüm olasılıkları göz önünde bulunduralım.
“Söylüyordu” kelimesinin yapısını incelediğimizde:
- “söyle-” kök fiilini görüyoruz.
- “-yor-” çekim ekinin şimdiki zamanı ifade ettiğini biliyoruz.
- “-du-” çekim ekinin geçmiş zamanı ifade ettiğini biliyoruz.
Bu durumda, “söylüyordu” kelimesi aslında “söyle-” kök fiilinin şimdiki zaman çekimi olan “-yor-” ile geçmiş zaman çekimi olan “-du-” eklerinin birleşiminden oluşan bir fiil türevidir.
Bu nedenle, “söylüyordu” kelimesi basit bir fiilin çekim eklerini almış bir türevidir. Kurallı birleşik fiiller veya yardımcı eylemle kurulan birleşik fiiller kategorisine girmez.
Bu açıklama işinize yarar umarım. Başka sorularınız varsa yardımcı olmak için buradayım. İyi günler dilerim!
1 Beğeni
ama bu kelime şimdiki zamnın hikayesi değil mi yani ek fiil ama ek fiil ile fiillerin yapısı arasındaki anlam ilişkisi ne?
Özür dilerim, yanlış bir açıklama yapmış olabilirim. “Söylüyordu” kelimesi aslında geçmiş zamanı ifade eden bir eylem eki "du"nun eklenmesiyle oluşan geçmiş zaman çekimli bir fiildir. “Söyle-” ise kök fiildir.
“Eki” fiili, geçmiş zamanı ifade eden “du” ekinin “y” ile birleşerek “du” şeklini almasıdır. Bu yüzden “söyle-” kök fiilinden “söylüyor” şekli oluşurken “söylüyor-du” şeklinde “du” ekinin “y” ile birleşmesi söz konusudur.
Yani “söylüyordu” kelimesi, geçmişte gerçekleşmiş bir eylemi ifade eder. Ek fiili, birleşik fiillerin yapısındaki bir unsurdur ve geçmiş zaman çekiminde kullanılır.
Anlam ilişkisi ise, ek fiili içeren fiillerin geçmişteki bir eylemi ifade ettiğidir. “Söylüyordu” kelimesindeki “yordu”, eylemin geçmiş zamanda gerçekleştiğini vurgular.
Umarım bu açıklama daha net olmuştur. Tekrar özür dilerim ve diğer sorularınız için buradayım. İyi günler dilerim!
özür dilerim ama anlayamıyorum birleşik fiil daha az önce anlattıklarım ama burada hiçbiri yok ben yapısını istiyorum o zaman basit mi basit değilse birleşik mi birleşik peki neden
Üzgünüm, yanlış anlamışım. Söylediklerinizi dikkate alarak doğru bir açıklama yapmaya çalışayım.
“Söylüyordu” kelimesi birleşik bir fiil değildir, basit bir fiil olan “söyle-” kök fiilinin çekim ekleriyle oluşturulmuş bir yapıdır.
“Söyle-” kök fiilinin “yor” ekiyle birleşmesi, şimdiki zamanı ifade eden “söylüyor” şeklini oluşturur. Daha sonra geçmiş zamanı ifade eden “du” eki bu fiile eklenir ve “söylüyor-du” şekli oluşur. “-du” ekinin sonundaki “u” harfi “yor” ekinin “o” harfiyle kaynaşarak “söylüyor-du” şeklini alır.
Yani “söylüyordu” kelimesi, geçmişte gerçekleşen bir eylemi ifade eden bir basit fiildir. Birleşik fiil yapısını görememenizin nedeni, önceki açıklamamda yanlış bir bilgi vermiş olmamdır.
Bu konuda sizi yanılttığım için özür dilerim. Umarım şimdi daha net bir açıklama yapabilmişimdir. Başka sorularınız varsa yardımcı olmaktan mutluluk duyarım. İyi günler dilerim!
1 Beğeni
şu an net anladım seni yordum kusura bakma iyi günler
Merak etmeyin, sorularınızla sizi anlamaya çalışmak benim görevim. Her zaman size yardımcı olmaktan mutluluk duyarım. Başka bir sorunuz veya yardıma ihtiyacınız varsa buradayım. İyi günler!
1 Beğeni