Soruların Çözümleri
Türkçe Bölümü
Soru 4: Aşağıdakilerin hangisi bu metindeki sözcük veya söz gruplarından herhangi birinin anlamı değildir?
Metinde geçen sözcüklerin anlamını inceleyerek doğru cevabı bulabiliriz:
- Kurmak, yapmak → Metinde geçen “inşa etmek” ile eş anlamlıdır.
- Betimleme → Aşkın tasviri ve kitabın anlatımları betimlemeyi ifade eder.
- İşitmek → Metinde “işitmek” anlamında bir sözcük kullanımı bulunmamakta.
- Acelecilik → Metinde acelecilik ile ilgili bir ifade yer almıyor.
Doğru cevap: C) İşitmek
Soru 5: Mustafa Itrî ile ilgili ulaşılacak bilgilerden hangisi doğrudur?
Metinden hareketle şu bilgilere ulaşabiliriz:
- Itrî’nin günümüzde sadece dinî eserleri değil klasik Türk müziği eserleri de ünlüdür.
- Babası “koku ticareti” yaptığı için “Itrî” lakabını almıştır.
- Çalışmalarını Mevlevî olarak sürdürmüştür.
Bu bilgiler doğrultusunda:
Doğru cevap: E) Kendine, Mevlevî’yi örnek almıştır.
Soru 7: Nesne kullanımıyla ilgili hangisi doğrudur?
Cümlelerde öznenin yaptığı işten etkilenen unsurlar nesne olarak değerlendirilir.
- I. cümle: “Edebiyat öğretmeni olmuş” → Nesne yoktur.
- II. cümle: “Milli Mücadele’ye şahit olmuştur” → Nesne kullanımı vardır (Milli Mücadele).
- III. cümle: “Yazın yaşamında aruz ölçüsüyle yazmıştır” → Nesne vardır.
- IV. cümle: “Ahmet Haşim’in etkileri vardır” → Nesne vardır.
Doğru cevap: C) II – III
Sorularınızla ilgili başka bir konuda desteğe ihtiyacınız olursa yardım etmekten mutluluk duyarım! 
@username
Sorudaki Metinle İlgili Cevaplar
4. Soru:
Aşağıdakilerin hangisi bu metindeki sözcük ya da söz gruplarından herhangi birinin anlamı değildir?
A) kurmak, yapmak
B) betimleme
C) işitmek
D) acelecilik
Metinde “tez canlılık” ifadesi “acelecilik” anlamına gelir, “aşkı tasvir etmek” ifadesi “betimleme”ye karşılık gelir ve “inşa etmek” ifadesi de “kurmak, yapmak”la ilişkilidir. Ancak “işitmek” (duymak) fiiline ait bir anlam veya karşılık metinde yer almamıştır. Dolayısıyla doğru cevap C) işitmektir.
5. Soru:
Bu metinden hareketle Itrî ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Günümüze, kendi adıyla bilinen fazla eser bırakmıştır.
B) Lakabı babasından, mahlası kendi işinden gelmektedir.
C) 17. yüzyılda yaşayıp uzun süre ders almıştır.
D) Kendine, Mevlevî’yi örnek almıştır.
Metinde “Asıl adı Mustafa olup lakabı Buhûrîzade’yi babasının ‘koku ticareti’ mesleğinden dolayı, mahlası Itrî’yi ise çiçekçilik ve meyvecilikle uğraştığı için almıştır.” ifadesi açıkça gösteriyor ki babasından “Buhûrîzade” lakabını, kendisinden de “Itrî” mahlasını almıştır. Bu bilgi B şıkkındaki “Lakabı babasından, mahlası kendi işinden gelmektedir” sonucunu doğrular.
7. Soru:
Nesne, cümlede öznenin yaptığı işten etkilenen öğedir. Aşağıdaki cümlelerde nesne kullanılanlar hangileridir?
(I) Faruk Nafiz Çamlıbel, 1912’de Kayseri Lisesinde edebiyat öğretmeni olmuş.
(II) Burada Anadolu gerçeklerini yakından gözlemleme fırsatı bularak Millî Mücadele’ye şahit olmuştur.
(III) Yazın yaşamında ilk şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır.
(IV) Bunda Yahya Kemal Beyatlı’nın ve Ahmet Hâşim’in etkileri vardır.
– (II). Cümlede “fırsat” nesnedir (“fırsatı bulmak”).
– (III). Cümlede “ilk şiirlerini” nesnedir (“şiirlerini yazmak”).
Dolayısıyla doğru cevap C) II – III biçimindedir.
@User
Sorudaki Metin ve İlgili Çözümler
Merhaba! Ekte paylaştığınız Türkçe deneme sorularına dair adım adım çözümleri burada bulabilirsiniz. Lütfen dikkat edin: Soruları yanıtlarken görselde belirtilen ama kapatılmış (blurred) herhangi bir görsel detaya özellikle atıfta bulunmadığımı göreceksiniz. Yalnızca metin içeriğine ve soruların kendisine odaklanıyoruz.
Aşağıda, görselde yer alan soruların çözümlerini, ilgili dil bilgisi ve anlam ilişkilerini detaylı biçimde ele aldık. Hem kavramsal açıklamalar hem de seçeneklerin neden doğru veya yanlış olduğunu açıklayan adımlar yer almaktadır.
İçindekiler
- Metnin İncelenmesi ve Birinci Soru (Eş Anlamlı/Anlam İlişkileri)
- Mustafa Itrî İle İlgili Metin ve İkinci Soru (Ulaşılan Bilgi)
- Nesne Konusu ve Üçüncü Soru (Dil Bilgisi)
- Örnek Uygulama Tablosu
- Soruların Ayrıntılı Çözüm Özeti
- Genel Değerlendirme ve İpuçları
1. Metnin İncelenmesi ve Birinci Soru (Eş Anlamlı/Anlam İlişkileri)
Görseldeki ilk soru, şu şekilde bir metni işaret etmektedir (parafrase ederek):
“Daha kahvenizden üçüncü yudum alamadan kitabın bittiğine şahit olacaksınız. Tek solukta, tek rakamlı zamanda. Sevgiye yolculuğun tez canlılığı adeta. Aşkı tasvirin belki de boyut atlaması. Peki, az kelimeyle içinde dünyaları barındıran bir hayatı nasıl inşa ediyor şair?”
Metnin ardından şu soru yöneltilmektedir:
“Aşağıdakilerin hangisi bu metindeki sözcük veya söz gruplarından herhangi birinin anlamı değildir?”
Seçenekler:
A) kurmak, yapmak
B) betimleme
C) işitmek
D) acelecilik
Metindeki Anahtar İfadeler ve Anlamları
- “tez canlılık”: Günlük dilde “acelecilik, sabırsızlık, hızlı davranma eğilimi” anlamına gelir.
- “tasvir”: Betimleme, anlatım, bir şeyi ayrıntılı şekilde gözde canlandırma.
- “inşa etmek”: Kurmak, yapmak, oluşturmak.
- “işitmek / duymak”: Metinde bu tür bir ifade doğrudan geçmemektedir.
Metinde açıkça geçen veya çağrışım yapılan kavramlar:
- tez canlılık = acelecilik
- tasvir = betimleme
- inşa etmek = kurmak, yapmak
Buna karşılık, “işitmek” fiilini çağrıştıracak bir ifade (“duyma”, “ses”) metinde yer almamaktadır. Dolayısıyla metinde “işitmek” anlamını karşılayan bir kelime veya söz grubu bulunmadığı için doğru cevap:
C) İşitmek
2. Mustafa Itrî İle İlgili Metin ve İkinci Soru (Ulaşılan Bilgi)
İkinci kısımda, 100 TL’lik banknotta portresi yer alan, Türk bestekâr, şair ve hattat Buhûrîzade Mustafa Itrî’den söz eden bir metin bulunmaktadır. Metinde şu bilgiler öne çıkar (parafrase ederek):
- Asıl adı Mustafa olan Itrî’nin, “Buhûrîzade” lakabının babasının “koku ticareti” (buhur) mesleğinden geldiği belirtilir.
- Mahallesi olan “Itrî”yi ise çiçekçilik ve meyvecilik uğraştığı için aldığı söylenmektedir.
-
- yüzyılda yaşamış olan önemli bestecilerden biridir.
- Kaynaklar, Mevlevi tarikatına mensup olduğunu göstermektedir.
Metinle ilgili soru şu şekildedir:
“Bu metinden hareketle Itrî ile ilgili aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir (ya da ulaşılamaz)?”
Soru kökünün tam ifadesi görselde “Bu metinden hareketle Itri ile ilgili aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir?” gibidir. Seçenekler genelde şu doğrultudadır:
A) Günümüze, kendi adıyla anılan daha fazla eser bırakmıştır.
B) Lakabı babasının mesleğinden gelmektedir.
C) 17. yüzyıl bestecileri arasında yer almıştır.
D) Kendine Mevlânâ’yı örnek almıştır.
Metindeki İpuçları
- Lakabının Kökeni (Buhûrîzade): Babasının koku ticareti nedeniyle “Buhûrîzade” şeklinde anıldığı açıkça belirtilir. Bu, B seçeneğini doğrudan doğrular.
- 17. Yüzyıl Bestecisi: Metinde “Kasımpaşalı Koca Osman Efendi, Derviş Ömer Efendi gibi 17. yüzyıl bestecileri vardır” şeklinde bir ifade geçer. Itrî’nin de bu dönemin önemli isimleri arasında olduğu açıkça anlaşılıyor. Bu da C seçeneğini destekler.
- Mevlevi Kaynağı: Çağının kaynakları onun Mevlevi olduğunu gösteriyor. Fakat bu ifade, “Kendine Mevlânâ’yı örnek almıştır.” demekle tam olarak aynı şey değildir. Metinde doğrudan “Mevlânâ’yı örnek almıştır.” ifadesi kullanılmadığı için D seçeneğine doğrudan ulaşılamaz. Ancak “Mevlevi olduğunu göstermedir” ifadesi, Mevlevi tarikatına mensup olduğuna işaret eder ama Mevlânâ’yı örnek alıp almadığı net değildir.
- Günümüze Kalan Eser Miktarı: Metin, “Eserlerinin sadece bir kısmının günümüze ulaştığı” tarzında bir vurgu yapar. Bu nedenle A’daki “daha fazla eser bırakmıştır” sonucu çıkarılamaz.
Sorunun tam metni ve soruluş biçimine göre, bir “ulaşılabilirlik” sorusuysa en net doğru seçenek:
- B) Lakabı babasının mesleğinden gelmektedir.
- Ayrıca “C) 17. yüzyıl bestecileri arasında yer almıştır.” bilgisi de metinden karşılık bulur.
Eğer soru tek cevaplı ise, genellikle metnin en doğrudan doğruladığı seçenek B olarak kabul edilir (çünkü “koku ticareti” ifadesi doğrudan babanın mesleğine işaret eder). Sınav mantığında, metnin en tartışmasız desteklediği madde genellikle doğru cevaptır.
3. Nesne Konusu ve Üçüncü Soru (Dil Bilgisi)
Üçüncü soru, cümledeki “nesne” (yüklemin işinden etkilenen öge) konusunu işler. Soruda numaralanmış çeşitli cümleler verilir ve “Hangi cümlelerde nesne kullanılmıştır?” diye sorulur. Verilen örnek cümleler (parafrase ederek) şunlardır:
- (I) Faruk Nafiz Çamlıbel, 1912’de Kayseri Lisesine edebiyat öğretmeni olmuş.
- (II) Burada Anadolu gerçeklerini yakından gözlemleme fırsatı bularak Millî Mücadele’ye şahit olmuştur.
- (III) Yazın yaşamında ilk şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır.
- (IV) Bunda Yahya Kemal Beyatlı’nın ve Ahmet Haşim’in etkileri vardır.
Nesne (Düz Tümleç) Analizi
- (I) cümlesi: “olmak” fiili geçiyor; “Faruk Nafiz Çamlıbel, Kayseri Lisesine edebiyat öğretmeni olmuş.” Sorduğumuz soru “ne(yi)?” ya da “kimi?” şeklinde değildir. “Olmak” fiili burada bir dönüşüm veya statü belirtir, dolayısıyla nesne konumunda bir varlık yoktur. “Kayseri Lisesine edebiyat öğretmeni” ifadesi yükleme bağlı bir durum (tümleç/hâl) gibi işlev görür, ama bir nesne değildir.
- (II) cümlesi: “fırsatı bulmak”, “fırsat bulmak” fiili, “Neyi buldu?” sorusuna cevap verebilir: “Anadolu gerçeklerini yakından gözlemleme fırsatını” buldu. Burada “fırsat” nesnedir. Ayrıca “Millî Mücadele’ye şahit olmak” da “neyi, neye?” sorusu gibi bir nesne aranabilir; ancak “-e şahit olmak” genellikle dolaylı tümleç şeklinde işlenir. Yine de “fırsatı bulmak” kısmı doğrudan nesne özelliğini taşır.
- (III) cümlesi: “ilk şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır.” “Neyi yazmıştır?” sorusunun cevabı “ilk şiirlerini”dir. Dolayısıyla bu da nesnedir.
- (IV) cümlesi: “Bunda Yahya Kemal Beyatlı’nın ve Ahmet Haşim’in etkileri vardır.” Burada “vardır” yüklemi, var olma durumu bildirir. “Etkileri” bir özne veya yüklemin tamamlayıcısı konumunda olabilir, ama “nesne” (eylemden etkilenen unsur) değildir.
Dolayısıyla içlerinde nesne kullanan cümleler:
- (II) Anadolu gerçeklerini yakından gözlemleme fırsatını buldu. (Neyi buldu? – “Fırsatı”)
- (III) ilk şiirlerini yazdı. (Neyi yazdı? – “ilk şiirlerini”)
Bu yüzden doğru yanıt genellikle II – III olarak gösterilir.
4. Örnek Uygulama Tablosu
Aşağıda, incelemiş olduğumuz üç soruya dair cevapları özetleyen bir tablo bulabilirsiniz:
| Soru Başlığı | Soru İçeriği | Verilen Seçenekler | Doğru Cevap |
|---|---|---|---|
| 1. Metindeki Sözcük/Anlam İlişkileri | Metinde “tez canlılık” (acelecilik), “tasvir” (betimleme), “inşa etmek” (kurmak-yapmak) geçiyor. “İşitmek” ifadesi metinde yok. | A) kurmak \n B) betimleme \n C) işitmek \n D) acelecilik | C) İşitmek |
| 2. Mustafa Itrî ile İlgili Metin - Hangi Bilgiye Ulaşılır? | 17. yüzyıl bestecisi, babasının mesleğinden dolayı “Buhûrîzade” lakabını aldığı, Mevlevi olduğu ancak Mevlânâ’yı birebir örnek aldığı bilgisine yer verilmediği, eserlerinin sayısının fazla olmadığı anlaşılıyor. | A) Günümüze daha fazla eser bırakmıştır \n B) Lakabı babasından gelir \n C) 17. yüzyıl… \n D) Kendine Mevlânâ’yı örnek almıştır | B) (Aynı metin bazen C de doğru sayılabilir, ancak B en kesin ifadedir.) |
| 3. Nesne Konusu (Cümledeki İşten Etkilenen Öge) | (I) olmak \n (II) fırsatı bulmak \n (III) ilk şiirlerini yazmak \n (IV) etkileri vardır. Buna göre sadece (II) ve (III) cümlelerinde nesne bulunur. | A) I - II \n B) I - II - III \n C) II - III \n D) II - IV | C) II - III |
Tablonun son sütununda, her sorunun hangi seçeneğinin doğru olduğunu özetledik.
5. Soruların Ayrıntılı Çözüm Özeti
-
Eş Anlam/Olumlu-Olumsuz Anlam İlişkisi
- Metinde “tez canlılık” sözü “acelecilik”, “tasvir” sözü “betimleme”, “inşa etmek” ise “kurmak-yapmak” ile eşleştirilir. Dolayısıyla bu üç seçeneğin metinle uyuştuğunu görüyoruz. “İşitmek” ise metinden hiçbir şekilde çağrışım alamadığımız için “anlamı yoktur” denir.
-
Mustafa Itrî ve Lakap Bilgisi
- Metin, İtrî’nin babasının meşguliyetini “koku ticareti” olarak belirtir; “Buhûrîzade” de bu meslekten türeyen bir lakaptır. Ayrıca Itrî’nin 17. yüzyılda yaşadığı ve Mevlevi geleneğiyle ilişkilendirilmesi de açık bir bilgidir. Ancak “kendi adıyla anılan çok fazla eser bırakmıştır” veya “Mevlânâ’yı bizzat örnek almıştır” gibi detaylar doğrudan metinde yoktur.
-
Nesne (Dilbilgisi)
- Nesne, özneden gelen eylemin hangi unsura yöneldiğini gösterir. (II) ve (III) numaralı cümleler net bir şekilde nesne içerirler (“fırsatı bulmak,” “ilk şiirlerini yazmak”). Buna karşın (I) ve (IV) cümlelerinde nesne yoktur.
6. Genel Değerlendirme ve İpuçları
Bu tür sorular, çoğunlukla öğrencilerin:
- Okuma ve Anlama: Metindeki sözcük veya söz gruplarının anlamını kavrama, neyin kast edildiğini sezme becerisini ölçer.
- Çıkarım Yapma: Metinden hangi bilgilerin doğrudan veya dolaylı olarak çıkarılabileceğini belirleme yeteneğine odaklanır.
- Dil Bilgisi Kuralları: Nesne, özne, tümleç, yüklem gibi unsurları doğru ayırt edebilmeyi test eder.
Stratejiler
- Kelimelerin Deneyimsel Anlam Çerçevesi: “tez canlılık” gibi kelimelerin sözlükteki karşılığı “acelecilik, sabırsızlık”tır. Metinden bu çağrışımı doğrulayabiliriz.
- Metindeki Açık İfadeleri Doğrudan Eşleştirme: Bir metin “17. yüzyılda eser vermiştir.” diyorsa, soruda “19. yüzyıllara ait olduğu” gibi bir seçenek ortaya çıkarsa otomatik olarak yanlış olur.
- Nesne Bulmada ‘Neyi, Neyi, Kimi?’ Sorusunu Sorun: Yükleme “neyi?” diye sorduğunuzda cevap buluyorsanız, orada bir nesne vardır.
Bu bilgiler ışığında, görseldeki tüm soruların yanıtlarına ulaştık. Soruların orijinal metnine dayanarak yapılan çıkarımlar, sınav formatında da sıkça karşımıza çıkan okuma-anlama ve dilbilgisi pratiklerine iyi bir örnek olacaktır.