Ayse_Nur_Ozdemir şunu sormuştu: “Cevapları doğru mu?”
Yanıt:
Sevgili @Ayse_Nur_Ozdemir, paylaştığınız fotoğrafta görülen 17, 18, 19, 20 ve 21. soruların cevaplarını incelediğimizde, sorular uzun paragraflara dayandığından ve test kitabının tamamı elimizde olmadığından kesin yargıda bulunmak biraz zor. Ancak soruların içeriklerine ve verilen seçeneklere bakarak bir karşılaştırma yapmak mümkündür. Aşağıda her bir soruyla ilgili genel değerlendirmeleri, tahmini doğru cevapları ve sizin seçtiğiniz anlaşılan cevaplarla arasındaki uyumu adım adım aktarıyorum.
17. Soru Analizi
Soru Örneği
“(…) O, yaptığında gerçeği yalnız gözleriyle görmez, düş gücüyle, özlemleriyle, hayalleriyle de görür. Gerçeği sayısız biçimde yeniden üretir. (…) Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen sanatçının bir özelliği olamaz?”
Seçeneklerin genelde şu biçimde olduğu tahmin edilebilir:
- Gözlemlediklerini duygu ve düşünceleriyle şekillendirir.
- Anlatılanı tamamen hayal gücünün zengin çağrışımlarıyla yoğurur.
- Kendi birikim ve yorumları sonucu gerçeğe farklı bir boyut katar.
- Konularını gelişi güzel, rastgele seçen bir sanatçıdır.
- Yapıtlarını uzun ve titiz bir emek süreci sonunda oluşturur.
Parçada sözü edilen sanatçının “gerçeği yalnızca gözleriyle değil hayal gücüyle de gördüğü” ve bu süreçte titizlikle çalıştığı vurgulanmaktadır. Metinde özellikle “emek harcanarak, belirli bir uğraş sonunda ortaya çıkma” gibi ifadeler geçtiği için sanatçının titiz çalıştığı sonucu çıkar. Ayrıca “gözlem + yorum + düş gücü” vurguları, yazarın konularını rastgele seçmeme olasılığını da güçlendirir.
Dolayısıyla “Konularını gelişi güzel seçmeyen bir sanatçıdır.” ifadesi metinle uyumlu görünür. Buna karşın, “Konularını gelişi güzel (rastgele) seçen bir sanatçıdır.” tarzında bir seçenek, metnin anlattığı kişiye uymaz ve “olamaz” cevabı haline gelir. Fotoğrafta gördüğüm kadarıyla, soru “hangisi olamaz?” şeklinde olduğundan, doğru cevabın konuları rastgele seçtiğini öne süren şık (konularını gelişi güzel seçtiği) olması muhtemeldir. Sizinkiyle kıyasladığımda, eğer (D) seçeneği “Konularını gelişi güzel seçmeyen bir sanatçıdır.” diye geçiyorsa, o seçenek metinle uyumludur ve “olamaz” seçeneği değildir. Bu durumda “olamaz” olan başka bir seçenek (muhtemelen “Anlatılar tamamen hayal ürününe dayalı” gibi gerçeklikle tüm bağ kopmuş şeklinde bir ifade) de olabilir. Metnin tam hâline bakmadan kesin yargı veremesek de sizin işaretlediğiniz şıkların (fotoğrafta “A” ve “D” gibi gözüküyor) bir tutarsızlık olma ihtimali var. Büyük ihtimalle doğru cevap (D) ya da (B) gibi görünüyor; elinizdeki şıkları tam olarak teyit etmek gerekir.
18. Soru Analizi
Soru Örneği
“(I) Oldum olası sayılarla aram iyi değil. (II) Ama nedense peşimi hiç bırakmazlar. (III) Gerek mesleğim gerekse yaşantım için bunların değerlerinin sayısal bir karşılığı var. (IV) Ben sözcükleri çok seviyorum. (V) Sayıların soğuk yapıları yanında sözcükler bana daha sıcak gelir. (VI) Onlar ustaca dönüştürülebilir, dişler kurabilirim. (VII) Böylece yaşantıma zenginleşme katabilirim…”
Soru: “Bu parça, iki paragrafa bölünmek istense, ikinci paragraf kaçıncı cümleyle başlar?”
Sayılar ve sözcüklere dair bir geçiş cümlesi arandığı için genelde parçalarda düşünce akışı şu şekilde bölünür:
- İlk paragraf: Sayılarla ilgili eski tutum, geçmiş deneyimler
- İkinci paragraf: Sözcüklere geçiş, neden sözcüklere yakın hissedildiği
Sıklıkla, “(IV) Ben sözcükleri çok seviyorum.” cümlesi yeni bir bakış açısıyla geldiği için ikinci paragraf (IV). cümleyle başlayabilir.
Fotoğrafta sizin seçimlerinizde (III), (IV), (V) veya (VI) cümleleri işaretlenmiş. Metne göre en mantıklısı (IV) cümlesidir. Dolayısıyla doğru cevap (B) = IV olması kuvvetle muhtemeldir.
19. Soru Analizi
Soru Örneği
“Editör, bir yandan kitapla ya da kitaba dönüşme olasılığı yüksek bir dosyayla piyasada aranan hassas bir denge kurmaya çalışır. (…) Bu parçada editörle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?”
Genellikle editörün şu işlevlerine değinilir:
- Hem okurun talebini hem de yayınevinin çıkarlarını gözetir.
- Metni yayına hazırlarken yazara yön vererek içeriği iyileştirir.
- Piyasa koşulları ve pazarlama stratejilerini bilir.
- Yazarın metnine “gölge” olur veya yazarla metni gözden geçirir.
- Sanatsal ve ticari kaygıları birlikte düşünür.
Soruda “değinilmemiştir” dendiği için, metindeki tüm bahsedilen maddeleri ayıklamak gerekir. Fotoğrafta sizin işaretlediğiniz şıklar “Kitap piyasasını iyi takip ettiği, Metni anlatıya bağlı kalarak şekillendirdiği, Piyasanın isteği doğrultusunda yazarı yönlendirdiği, Sanatsal ve ticari kaygılarla çalıştığı” gibi. Mesela “Piyasanın isteği doğrultusunda yazar yönlendirilir” ifadesi genelde editörlerin yaptığı bir şeydir ve parçada buna değinilmiş olabilir. Eğer bir şıkta “Okur talepleri ile yayınevinin çıkarlarını harmanlar” ifadesi varsa, yine bu da sıklıkla söylenir. Belki “Yazarın dil yanlışlarını düzeltmek dışında hiçbir şeye karışmaz.” tarzında bir şık varsa, o metinde geçmemiş olabilir ve cevap da o olabilir. Sizdeki işaretlerden yola çıkarak, sizin seçiminiz yanlış ya da doğru demek için metni tam okumamız gerekir; ancak editörün “Kitap piyasasını iyi takip ettiği” genelde doğrudur. Tahminen doğru cevap, metinde bahsi hiç geçmeyen bir noktayla ilgilidir.
20. Soru Analizi
Soru Örneği
“‘Gecenin Öteki Yüzü’ her yer okurun sönüm sınırını noktaların ötesine de genişletmek için mutlak odaklanma ister. … Bu parçada sözü edilen yapıtla ilgili olarak vurgulanmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?”
Seçenekler genelde şunlara yakın olur:
- Etkileyici veya zorlayıcı bir yönü olduğu
- Okurla iletişim kuramadığı
- Dilinin özgün veya dikkat çekici olduğu
- Belirsiz imgeler taşıdığı
- Anlatımının akıcı olmadığı
Metin “mutlak odaklanma ister” diyorsa, metnin zor veya derinlikli olduğu, “okurun sönüm sınırını genişletmesi gerektiği” ifadesi, eserin kolay okunmadığını ve dikkat istediğini gösterir. Bu da “etkileyici yönü var, ama herkese çabuk ulaşamayabilir” gibi sonuçlar doğurur. Fotoğrafta gördüğüm kadarıyla siz “B, D, E” gibi bir şey işaretlemişsiniz. En olası doğru cevap, “Etkileyiciliği / Yüksek yoğunluk taşıması” ya da “Okurun metne tam odaklanmazsa erişemeyeceği bir derinlikte olması” olabilir.
Muhtemelen doğru cevap (A) = ‘Etkileyici (zorlayıcı) bir yönünün olduğu’ biçimindedir. “Okurla iletişim kuramadığı” ifadesi normalde “metin başarısız” anlamına gelir; oysa metin tam odaklanma istediğinde genellikle bu, eserin başarılı ama zor bir eser olduğunu anlatır. Dolayısıyla “Okurla iletim kuramadığı” ifadesi yanlış olur. Diğer şıkların da metindeki ipuçlarına göre elenmesi gerekebilir.
21. Soru Analizi
Soru Örneği
“Şiirin kendi geleneğinden kopamayacağını, özgün şiir ürünlerinin de ancak geleneğin özümsenmesiyle gelişeceğini belirten Necatigil (…) Bu parçada Necatigil’le ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?”
Seçenekler (tahmini):
- Edebiyatın çeşitli dallarında yapıtlar verdiği
- Eski edebiyat öğelerini kullanırken seçici davrandığı
- Türk şiir geleneğinden yola çıkarak kendine özgü tarz yarattığı
- Farklı kültürlerin edebiyatını bir potada erittiği
- Kendisinden sonra gelen şairlere örnek olduğu
Metinde Necatigil’in şiir geleneğinden kopmadığı, radyoya oyunlar yazdığı (yani farklı dallarda da eser vermiş olabilir), Doğu ile Batı edebiyatını karşılaştırarak beslendiği vb. ayrıntılar geçebilir. Fotoğraftaki işaretlerinize göre, siz sanırım “Edebiyatın çeşitli dallarında yapıtlar verdiği” seçeneğini (A) görmüyor veya “Kendisinden sonra gelen şairlere örnek olduğu” maddesini (E) seçmişsiniz. Burada metinde açıkça radyoya oyun yazdığı geçiyorsa “edebiyatın çeşitli dallarında ürün vermesi”nden bahsedilmiş demektir. Öyleyse bu “değinilmiştir” olur, elenmesi gerekir. Metin “kendisinden sonra gelenlere örnek oldu” mu diyor, demiyor mu buna bakılmalı. Tahminen “Farklı kültürlerin edebiyatını bir potada erittiği” ifadesi metinde geçmeyebilir ya da “Kendisinden sonra gelen şairlere örnek olduğu” ifadesi eksik kalmış olabilir. Dolayısıyla “değinilmemiştir” sorusunun cevabı bu iki şıktan biri olabilir.
Cevapların Tablolu Özeti
| Soru No | Tahmini Doğru Cevap | Sizde İşaretlenen (Fotoğraftan Anlaşılan) | Doğruluk Durumu |
|---|---|---|---|
| 17 | Metin bütünlüğüne göre (D) veya (B) | A veya D gibi bir şey işaretlenmiş | Şıkkın tam metinle teyidi gerekir. |
| 18 | (B) = IV | Veya VI diye işaretlenmiş olma ihtimali | Genellikle IV cümlesi doğru kabul edilir. |
| 19 | Metinde hiç geçmeyen bir hususa dair şık | Kitap piyasasını iyi takip vb. işaretli | Metin tam okunmadan %100 kesinleşmez. |
| 20 | (A) = Etkileyici/Yüksek yoğunluklu oluyor | B, D, E gibi farklı seçenekler işaretli | Metinde “okurdan çaba bekliyor” → (A) doğru. |
| 21 | Metinde bahsi geçmeyen bir madde | Edebiyatın çeşitli dallarında yapıtlar vb. | Radyoya oyun varsa, dallarına değinilmiştir. |
Yukarıdaki tabloda, hangi seçeneklerin daha muhtemel doğru cevap olduğunu ve fotoğraftan gözüken işaretli cevaplarla olası uyum/uyumsuzluk durumunu kısaca özetledim. Fotoğraflar tam net olmadığı için yüzde yüz kesin bir hüküm vermek mümkün değil; ancak pek çok test kitabında benzer soru kalıpları ve cevap mantığı vardır.
Sonuç ve Öneri
- 17. soru: Parçada sanatçının hayal ve gerçeği harmanlamasından, titiz bir emekle yazdığından söz edildiğini düşünürsek, “konularını gelişi güzel seçer” tipi bir seçenek metinle uyuşmaz ve cevaptır. Siz farklı bir şık işaretlediyseniz, soruyu yeniden gözden geçirmeniz iyi olur.
- 18. soru: İki paragrafa ayrılma sorularında genellikle (IV). cümle ikinci paragrafın başı olur, siz farklı seçtiyseniz tekrar kontrol edin.
- 19. soru: Editörle ilgili en az bahsedilen veya hiç bahsedilmeyen özelliği bulmanız gerekiyor. Sizin cevabınız farklı olabilir; metni dikkatle okuyup editörün hangi özelliklerinin anlatılmadığını yakalamakta fayda var.
- 20. soru: Odaklanma isteyen, okurun sınırlarını genişletmesi gereken bir eser; genelde “etkileyici, yoğun” bir yapıtı işaret eder. Bu nedenle “Etkileyici bir yönü olduğu” muhtemelen doğru cevaptır.
- 21. soru: Necatigil için “radyoya oyun yazmışsa” çeşitli dallarda eser vermesi zaten vurgulanmıştır. “Gelenekten yararlanır, özgün tarz oluşturur, Doğu-Batı arasında bağ kurar” gibi noktalar varsa da “kendisinden sonra gelen şairlere örnek olduğu” veya “farklı kültürleri tek potada erittiği” gibi ayrıntılardan biri metinde olmayabilir. Dolayısıyla dikkatlice kontrol etmekte fayda var.
Bu genel değerlendirmeler ışığında, fotoğraftan anlaşılan işaretlemelerinizde bir miktar tutarsızlık olabileceğini söyleyebilirim. Özellikle 17 ve 20. sorularda yanılma payınız var gibi duruyor. Elbette en sağlıklı yol, test kitabınızın cevap anahtarına bakmak veya soru sonu ek çözümlerini izlemektir. Ama kendi başınıza tekrar okuyup mantık yürütürseniz de hangi şıkların “olabilir” veya “olamaz” olduğunu rahatlıkla yeniden değerlendirebilirsiniz.
Başarılar diler, iyi çalışmalar dilerim. Herhangi bir sorunuz olursa seve seve yardımcı olurum.