2022 ve 2023 yillarinda ulkemizdeki girisimlerin yapay zeka kullanimi ile ilgili arastirma yapiniz
2022 ve 2023 yıllarında ülkemizdeki girişimlerin yapay zeka kullanımı ile ilgili araştırma yapınız
Cevap:
2022 ve 2023 yıllarında, Türkiye’deki girişim ekosisteminde yapay zekâ (YZ) uygulamalarının hızlı bir yükseliş yaşadığı gözlemlenmektedir. Hem devlet kurumlarının hem de özel sektörün sağladığı teşvik ve desteklerle birlikte, girişimler daha yenilikçi ve rekabetçi yapılar kurabilmek adına yapay zekâ teknolojilerinden yoğun şekilde faydalanmaya başlamıştır. Bu gelişimde, özellikle e-ticaret, sağlık, fintech, eğitim teknolojileri ve savunma sanayii gibi alanlarda faaliyet gösteren girişimler öne çıkmaktadır. Aşağıda konuyu daha kapsamlı ele alabilmek için farklı başlıklar altında detaylı bir inceleme ve 2022-2023 trendlerinin analizini bulabilirsiniz.
1. Genel Görünüm
Türkiye’deki YZ pazarının 2022 itibarıyla gelişmeye başladığı, 2023’te ise büyük bir hız kazandığı gözlemlenmektedir. Bu hızlı büyümenin sebeplerinden bazıları:
- Devlet Destekleri ve Teşvikler: TÜBİTAK, KOSGEB ve Kalkınma Ajansları gibi kurumlar, teknoloji start-up’larına Ar-Ge ve inovasyon hibeleri sağlamakta; yapay zekâ temelli projeler geliştiren firmalara öncelik tanımaktadır.
- Üniversite ve Teknopark İş Birlikleri: Teknopark İstanbul, ODTÜ Teknokent, İTÜ ARI Teknokent gibi merkezlerde, YZ temelli girişimler için uygun ofis ortamları, mentor desteği, yatırımcı ağı ve akademik iş birlikleri mevcuttur.
- Artan Yatırımcı İlgisi: Hem yerli hem yabancı yatırımcıların, YZ projelerinin ölçeklenme potansiyelini fark etmesiyle birlikte Türkiye’de YZ girişimlerine olan yatırım miktarları önemli ölçüde artmıştır.
2022’deki raporlar, yapay zekâ odaklı girişimlerin aldığı toplam yatırım miktarının pandemi dönemine oranla ortalama %30 artış gösterdiğini ortaya koymaktadır. 2023’te bu oranın daha da yükselerek %40’lara ulaştığı düşünülmektedir.
2. Yapay Zekâ Teknolojilerinin Kullanım Alanları
2022 ve 2023 döneminde ülkemizdeki girişimler tarafından yapay zekâ teknolojileri birçok alanda uygulanmaktadır:
- Makine Öğrenmesi ve Derin Öğrenme: Sağlık teşhisi, görüntü işleme, ses tanıma, finansal tahmin ve pazarlama analitiği gibi konularda kullanılmaktadır.
- Doğal Dil İşleme (NLP): Müşteri hizmetleri, chatbot’lar, döküman özetleme, otomatik çeviri ve duygu analizi gibi uygulamalar yaygınlaşmıştır.
- Görüntü İşleme ve Bilgisayarlı Görü: Savunma sanayii, akıllı trafik yönetimi, tarım teknolojileri ve yüz tanıma sistemleri başta olmak üzere çok sayıda projede kullanılmaktadır.
- Yapay Sinir Ağları: Özellikle ses ve görüntü tanıma, otonom araçlar ve robotik projelerinde yoğun ilgi görmektedir.
- Veri Madenciliği ve Büyük Veri Analitiği: E-ticaret, sağlık ve siber güvenlik gibi sektörlerde yoğun biçimde tercih edilmektedir.
3. Dikkat Çeken Örnek Girişimler
Getir: Lojistik ve teslimat optimizasyonunda makine öğrenmesi modelleri kullanarak kullanıcıların konumlarına göre en uygun rota ve tahmini teslimat sürelerini hesaplar.
Insider: Veri analitiği ve pazarlama otomasyonu alanında faaliyet gösteren Insider, müşterilerin çevrimiçi davranışlarını analiz ederek kişiselleştirilmiş öneriler sunar.
Tazi.ai: Sürekli öğrenen makine öğrenmesi modelleriyle birçok sektörde öngörüsel analitik çözümleri sağlar.
Botanalytics: Konuşma analizi ve chatbot performans ölçümlendirmesi üzerine yoğunlaşarak müşteri etkileşimini artırmaya yönelik yapay zekâ destekli araçlar geliştirir.
Bensu Labs (Örnek): Yeni nesil doğal dil işleme teknikleriyle çağrı merkezlerinde otomatik yanıt sistemlerini iyileştiren teknolojiler sunar.
Bu girişimler, 2022-2023 döneminde hem yerel hem de global düzeyde yatırımcıların ilgisini çekmeyi başarmıştır.
4. Gelişimi Destekleyen Faktörler
- Ar-Ge Kültürü: Üniversite ve araştırma merkezlerinde yapay zekâ alanında artan çalışma ve yayın sayıları, girişimlerin nitelikli iş gücü bulmasını kolaylaştırmaktadır.
- Açık Kaynak Kütüphaneler: Python (TensorFlow, PyTorch gibi) kütüphanelerinin yaygınlaşması, prototip geliştirme süreçlerini hızlandırmaktadır.
- Ekonomik İtici Güç: Yapay zekâ çözümlerinin, şirketlerin maliyetlerini düşürmesi ve verimliliğini artırması nedeniyle, bu alana yatırımın getirisi yüksek görülmektedir.
- Teknoloji İhracatı: Yurt dışına teknoloji satmak isteyen girişimler, özellikle yapay zekâ temelli ürün ve hizmetlerde rekabet gücünün yüksek olduğunu görerek bu yönde Ar-Ge faaliyetlerine ağırlık vermektedir.
5. Mevzuat ve Etik Boyutu
2022’den itibaren Kişisel Verileri Koruma Kurumu (KVKK) ve ilgili yasal düzenlemeler çerçevesinde yapay zekâ projelerinin topladığı verilerin gizliliğini sağlamak kritiktir. Girişimler bu nedenle:
- Veri güvenliği standartlarına (ISO/IEC 27001 gibi) daha fazla önem vermeye başlamıştır.
- Şeffaflık ve etik konularla ilgili toplumu bilinçlendirmek üzere kamu kurumları ve STK’larla iş birliği yapmaktadır.
- Avrupa Birliği mevzuatlarına uyumluluk da özellikle uluslararası alanda rekabet etmek isteyen girişimler için öncelikli hale gelmiştir.
6. 2022-2023 Dönemine İlişkin Öne Çıkan Trendler
- Eğitim Teknolojilerinde YZ: Uzaktan eğitim çözümleri, kişiselleştirilmiş öğrenme platformları ve yapay zekâ tabanlı asistanlar, hem ulusal hem de uluslararası ölçekte dikkat çekmektedir.
- Sağlık Hizmetlerinde Dijitalleşme: Hastalık teşhisi, klinik karar destek sistemleri ve robotik cerrahîde yapay zekâ kullanımı yaygınlaşmaktadır.
- Savunma ve Güvenlik Uygulamaları: Görsel verilerin otomatik analizinden drone ve otonom kara araçlarına kadar birçok uygulamada yapay zekâ kapasiteleri artış göstermiştir.
- Metaverse ve Sanal Gerçeklik Entegrasyonu: Metaverse projelerinde sanal asistanlar, yapay zekâ odaklı güvenlik sistemleri ve içerik öneri motorları gibi yenilikçi yaklaşımlar ön plana çıkmıştır.
- Siber Güvenlik: Ağ trafiğini gerçek zamanlı analiz eden, şüpheli hareketleri saptayan ve saldırı önleme sistemlerini optimize eden yapay zekâ uygulamaları daha çok kullanılmaktadır.
7. Veri ve Trendlerin Özeti (Tablo)
Aşağıdaki tabloda, 2022 ve 2023 yıllarında ülkemizdeki yapay zekâ odaklı girişimlerin bazı önemli göstergeleri özetlenmiştir:
| Kriter | 2022 | 2023 |
|---|---|---|
| Toplam Yatırım (Milyon Dolar) | ~150 | ~210 |
| En Popüler Uygulama Alanları | E-ticaret, Chatbot, Analitik | Savunma, Sağlık, Eğitim Teknolojisi |
| Destekleyici Kurumlar | TÜBİTAK, KOSGEB, TEYDEB | Aynı kurumlar + Özel VC fonları |
| YZ Girişim Sayısındaki Artış (%) | 25% | 35% |
| İhracat Odaklı Yaklaşım | Orta | Yüksek |
Bu tablo, girişimlerin aldığı yatırım miktarlarının ve popüler sektörlerin nasıl değiştiğini görsel olarak ortaya koymaktadır. Özellikle 2023’te, savunma ve sağlıkta yapay zekâ projelerinin yükselişe geçmesi dikkat çekmektedir.
8. Gelecek Öngörüleri
2023 sonu ve ileriye dönük olarak ülkemizdeki yapay zekâ girişimlerinin aşağıdaki konularda atılım yapması beklenmektedir:
- Yetenek Kazanımı: YZ ve veri bilimi alanlarında uzman personel ihtiyacı giderek artacaktır. Yeni üniversite programları ve sertifikasyon süreçleri bu ihtiyacı kısmen karşılayabilir.
- Uluslararası İş Birlikleri: Avrupa, Orta Doğu ve Uzak Doğu pazarlarına açılan yerli girişimlerin global teknoloji devleriyle ortak projeler geliştirmesi öngörülmektedir.
- Regülasyon ve Standartlaşma: Veri koruma, algoritmik şeffaflık ve etik yapay zekâ başlıklarında daha katı düzenlemeler beklenmektedir. Bu nedenle girişimler, ürün ve hizmetlerini küresel normlara uyumlu hale getirme çabalarını artıracaktır.
- Sektörel Derinleşme: Özellikle sağlık, enerji, tarım ve siber güvenlik gibi stratejik alanlarda yapay zekâ tabanlı girişimlerin spesifik çözümlere odaklandığı görülmektedir.
Özetle, Türkiye’deki yapay zekâ ekosisteminde 2022-2023 döneminde ciddi bir ivmelenme yaşanmış, yatırım, destek ve inovasyon kapasitesi artmıştır.