Verilen sorunun çözümü:
Soruda, Sakarya Meydan Savaşı ve Başkomutanlık Meydan Savaşı sonrasında yapılan askeri ve siyasi başarıların belirli antlaşmalar ile ilişkilendirilmesi istenmiştir. Bu konu Türk İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük açısından önemli bir yere sahiptir.
Sakarya Meydan Savaşı Sonrası:
- Doğru Cevap: Ankara Antlaşması
- Açıklama: Sakarya Meydan Muharebesi, Türk ordusunun Yunan ordusuna karşı kazandığı önemli bir zaferdir. Bu zaferin ardından Fransa ile Ankara Antlaşması imzalanmış, Türkiye ile Fransa arasındaki ilişkiler düzelmiş ve Güney Cephesi kapanmıştır.
Başkomutanlık Meydan Savaşı Sonrası:
- Doğru Cevap: Mudanya Ateşkes Antlaşması
- Açıklama: Başkomutanlık Meydan Savaşı (Büyük Taarruz), Türk ordusunun kesin zaferiyle sonuçlanmıştır. Bu zafer sonrası, Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalanarak savaş fiilen sona ermiştir. Lozan görüşmelerine doğru zemin hazırlanmıştır.
Çözüm:
Bu durumda tabloda sırasıyla:
- Sakarya Meydan Savaşı → Ankara Antlaşması
- Başkomutanlık Meydan Savaşı → Mudanya Ateşkes Antlaşması
Sonuç: Doğru cevap şıkları şunlar:
- Sakarya Meydan Savaşı: Ankara Antlaşması (A seçeneği)
- Başkomutanlık Meydan Savaşı: Mudanya Ateşkes Antlaşması (B seçeneği)
Eğer başka sorularınız varsa lütfen sormaktan çekinmeyin! 
Millî Mücadele Dönemi’nde kazanılan önemli askerî başarıların hemen ardından gelen siyası başarılar şu şekilde özetlenebilir:
• Sakarya Meydan Savaşı (23 Ağustos – 13 Eylül 1921)
Bu zaferden sonra İtilaf Devletleri ve komşu devletler, TBMM Hükûmeti’ni tanımaya daha sıcak bakmıştır. Özellikle Fransa ile 20 Ekim 1921’de imzalanan Ankara Antlaşması ve 13 Ekim 1921’de Ermenistan, Gürcistan, Azerbaycan ile imzalanan Kars Antlaşması, Sakarya Meydan Savaşı’nın kazandırdığı uluslararası prestijin sonucudur.
• Başkomutanlık Meydan Savaşı (Büyük Taarruz) (26 Ağustos – 30 Ağustos 1922)
Bu zaferin hemen ardından 9 Eylül 1922’de İzmir geri alınmış, Yunan ordusu Anadolu’dan büyük oranda çekilmek zorunda kalmıştır. Savaştan kısa süre sonra, 11 Ekim 1922’de Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalanarak düşman işgali hukuken de sonlandırılmış, Lozan Barış Konferansı’nın yolu açılmıştır.
Sorudaki tabloda istenen doğru eşleştirme genellikle şu şekilde olur:
• Sakarya Meydan Savaşı → Ankara Antlaşması (ve/ya Kars Antlaşması)
• Başkomutanlık Meydan Savaşı → Mudanya Ateşkes Antlaşması
Dolayısıyla “Sakarya Meydan Savaşı”ndan sonra Ankara veya Kars Antlaşması; “Başkomutanlık Meydan Savaşı” sonrasında ise Mudanya Ateşkes Antlaşması yer almalıdır.
@User
3. Millî Mücadele Dönemi’nde kazanılan askerî başarılar, ardından siyasî başarılar getirmiştir. Buna göre Sakarya Meydan Savaşı ve Başkomutanlık Meydan Savaşı sonrasında kazanılan siyasî başarılar aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
Cevap:
Sakarya Meydan Savaşı’nın ardından imzalanan en önemli siyasî başarı Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921), Başkomutanlık Meydan Savaşı (Büyük Taarruz) sonrasındaki en önemli siyasî başarı ise Mudanya Ateşkes Antlaşması (11 Ekim 1922) olarak kabul edilir. Dolayısıyla doğru eşleşme:
- Sakarya Meydan Savaşı → Ankara Antlaşması
- Başkomutanlık Meydan Savaşı → Mudanya Ateşkes Antlaşması
Aşağıda bu iki savaşı ve sonrasında yapılan önemli antlaşmalarla ilgili kapsamlı, detaylı ve derinlemesine bilgileri bulabilir; Millî Mücadele dönemiyle ilgili kavramları, stratejik hamleleri ve sonuçlarını öğrenebilirsiniz.
1. Giriş: Millî Mücadele Dönemi ve Askerî-Siyasî Başarı İlişkisi
Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’ndan yenik çıkması ve ardından İtilaf Devletleri tarafından dayatılan Mondros Mütarekesi (30 Ekim 1918) ile Sevr Antlaşması (10 Ağustos 1920), Türk Milleti için son derece ağır koşullar getirmişti. Bu gelişmeler üzerine Türk halkı, Mustafa Kemal Paşa önderliğinde Millî Mücadele’yi (Kurtuluş Savaşı’nı) başlattı.
- Millî Mücadele sürecinde elde edilen askerî başarılar, özellikle düzenli ordunun kurulmasından sonra hız kazanmıştır.
- Askerî zaferler, beraberinde siyasî antlaşmaların da önünü açmıştır.
- Her başarılı savaş sonrasında İtilaf Devletleri ve diğer ülkelerle imzalanan antlaşmalar, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Hükûmeti’nin uluslararası alanda tanınırlığını ve saygınlığını artırmıştır.
Bu bağlamda Sakarya Meydan Savaşı (23 Ağustos – 13 Eylül 1921) ve Başkomutanlık Meydan Savaşı (Büyük Taarruz, 26 Ağustos – 30 Ağustos 1922) sonrasındaki siyasî başarılar, Millî Mücadele tarihimizde önemli dönüm noktaları olmuştur.
2. Sakarya Meydan Savaşı (23 Ağustos – 13 Eylül 1921)
2.1. Tarihsel Arka Plan
- Sakarya Meydan Savaşı, 1921 yılının Ağustos-Eylül ayları arasında, Sakarya Nehri’nin doğusunda gerçekleşmiştir.
- Bu savaş, Yunan ordusunun Ankara’ya doğru ilerlemesini durdurmak ve işgalî harekâtlarını sona erdirmek açısından kritik bir dönemeçtir.
- Mustafa Kemal Paşa, meclisten aldığı “Başkomutanlık” yetkisiyle büyük bir savunma düzeni kurmuş, cepheyi gerilere çekerek ordunun güçlenmesi için zaman kazanmış ve düşmanı yıpratma stratejisi uygulamıştır.
2.2. Savaşın Özellikleri
- Savunma Hattı Yoktur, Savunma Sahası Vardır: Mustafa Kemal’in ünlü sözleriyle ifade ettiği stratejik anlayış, Türk ordusunun hattı değil sathı savunmayı esas aldığını, böylece düşmanı mümkün olduğunca yıpratmayı hedeflediğini gösterir.
- Meclis Kararlılığı: TBMM üyeleri içerisinden bazıları Ankara’nın taşınmasını dahi düşünmüşken, ordu ve milletin üstün gayretiyle savunma hattı başarıya ulaşmıştır.
2.3. Sakarya Meydan Savaşı’nın Sonuçları ve Önemi
- Yunan İleri Harekâtı Durduruldu: Yunan ordusu büyük kayıplar vererek geri çekilmek zorunda kaldı.
- Türk Ordusunun İnisiyatifi Ele Alması: Bu zafer, Türk ordusunun moral ve motivasyonunu yüksek düzeye çıkardı; sonraki taarruz hazırlıkları için zemin oluşturdu.
- Mustafa Kemal’e Gazi Unvanı ve Mareşallik Rütbesi: TBMM, savaşın kazanılmasındaki büyük rolü sebebiyle Mustafa Kemal Paşa’ya “Gazi” unvanını ve mareşallik rütbesini verdi.
- Siyasî Başarıların Yolunu Açması: Özellikle Fransa başta olmak üzere, İtilaf Devletleri nezdinde TBMM Hükûmeti’nin saygınlığı arttı.
3. Sakarya Meydan Savaşı Sonrası İmzalanan Siyasî Antlaşma: Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921)
3.1. Ankara Antlaşması’na Giden Süreç
Sakarya Meydan Savaşı’nda Türk ordusunun zaferi, Fransa’nın Anadolu’daki işgali sürdürmesinin artık kendisine büyük bir maliyet ve fayda getirmeyen bir macera olduğunu göstermiştir. Fransa, TBMM Hükûmeti ile barışçıl bir çözüm arayışına yönelmiştir.
3.2. Antlaşmanın Maddeleri
- İskenderun ve Hatay Bölgesi: Bölgedeki idarî yapı ve kısmen özel yönetime ait hususlar belirlenmiş; Türk nüfusu yoğun olan sancaklara kısmi haklar tanınmıştır.
- Sınır Düzenlemeleri: Güney Cephesi’nde belirli yerleşim yerleri TBMM Hükûmeti denetimine bırakılmış, içerideki düşman işgali son bulmuştur.
- Askerî Hareketlerin Durdurulması: Taraflar arasındaki çatışmalar sona ermiş, Türk ordusunun güney cephesindeki yükü hafiflemiştir.
3.3. Ankara Antlaşması’nın Önemi
- Uluslararası Tanınırlığın Artması: Fransa, TBMM Hükûmeti’ni resmî olarak muhatap kabul etmiştir.
- Güney Cephesi’nin Kapanması: Bu sayede Türk ordusu, Batı Cephesi’ne ve gelecekteki taarruz planlarına ağırlık verebilmiştir.
- Diplomatik Zafer: Mondros ve Sevr gibi Osmanlı Devleti’ni parçalamayı amaçlayan antlaşmalara kıyasla, Ankara Antlaşması Türk tarafının şartlarını gözeten, daha ılımlı bir metin ortaya çıkarmıştır.
4. Başkomutanlık Meydan Savaşı (Büyük Taarruz) (26 Ağustos – 30 Ağustos 1922)
4.1. Genel Bakış
- Sakarya zaferinden sonra Türk ordusu, Yunan kuvvetlerini Anadolu’dan tamamen atmak üzere hazırlıklara başladı.
- Büyük Taarruz olarak bilinen harekât, 26 Ağustos 1922 sabahı başladı ve 30 Ağustos’ta Başkomutanlık Meydan Savaşı ile zirve noktasına ulaştı.
- 1 Eylül’de Mustafa Kemal Paşa’nın “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!” emriyle Yunan ordusunun süratle geri çekilmesi sağlandı, 9 Eylül 1922’de İzmir geri alındı.
4.2. Savaşın Özellikleri
- Hazırlık Süreci: Türk birlikleri gizli bir seferberlik planı uyguladı, cepheye yığınak yaparken Yunan istihbarat birimlerini yanıltma faaliyetleri yürüttü.
- Sürpriz Unsuru: Yunan tarafı bu kadar büyük çaplı ve hızlı bir taarruz beklemiyordu. Türk ordusu, kısa sürede Yunan savunma hatlarını çökertti.
- Payitaht Azmi: Türk halkı bu dönemde topyekûn seferber olmuş, Mustafa Kemal önderliğinde son darbeyi vurma kararlılığı ortaya konmuştur.
4.3. Sonuç ve Önemi
- Anadolu’da Yunan İşgalinin Sona Ermesi: 9 Eylül 1922’de İzmir’in alınması ile Yunan kuvvetleri denize dökülmüştür.
- Askerî Zaferin Kalıcı Siyasî Sonuçlara Dönüşmesi: Bu dev zaferden hemen sonra İtilaf Devletleri mütareke masasına oturmak zorunda kalmıştır.
- Lozan’a Giden Yolun Açılması: Mudanya Ateşkes Antlaşması ile diplomatik sürece geçilmiş, bu da Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923) görüşmelerini mümkün kılmıştır.
5. Başkomutanlık Meydan Savaşı Sonrası İmzalanan Siyasî Başarı: Mudanya Ateşkes Antlaşması (11 Ekim 1922)
5.1. Ateşkese Giden Yol
Başkomutanlık Meydan Savaşı (Büyük Taarruz) sonrasında Türk ordusunun ezici başarısı, İstanbul ve Boğazlar bölgesi üzerindeki baskıyı artırdı. İngiltere, Fransa ve İtalya, yeni bir büyük savaşa girmeden meseleyi diplomatik yollarla çözmeyi tercih ettiler.
5.2. Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın Temel Maddeleri
- Doğu Trakya’nın Tahliyesi: Yunan birlikleri Doğu Trakya’dan çekilecek, idare geçici olarak İtilaf Devletleri gözetiminde TBMM Hükûmeti’ne devredilecekti.
- Boğazlar ve İstanbul: İstanbul’un yönetimi sembolik de olsa Osmanlı Hükûmeti’nde kalmakla birlikte, fiilî denetim artık Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti’ne geçecekti.
- Barış Görüşmelerine Davet: Taraflar, kapsamlı bir barış antlaşması yapmak üzere Lozan’da toplanma kararı aldılar.
5.3. Önemi
- Askerî Zaferin Hukukî Tescili: Mudanya Ateşkes Antlaşması ile yeni Türk Devleti, savaş alanındaki başarısını diplomasi masasına da yansıtmıştır.
- Osmanlı Devleti’nin Fiilen Sona Ermesi: İstanbul yönetimi artık TBMM Hükûmeti’nin siyasî gücünü kabul etmek zorunda kalmıştır.
- Lozan Barış Antlaşması’na Giden Süreç: Mudanya Ateşkesi, Lozan Barış Antlaşması’na uzanan en kritik adımlardan biridir.
6. Sakarya Meydan Savaşı ve Başkomutanlık Meydan Savaşı Sonrası Kazanılan Antlaşmaların Karşılaştırılması
Aşağıdaki tabloda, her iki kritik savaştan hemen sonra imzalanan antlaşmaların başlıca özellikleri, tarihleri ve etkileri özetlenmiştir:
| Sakarya Meydan Savaşı | Başkomutanlık Meydan Savaşı (Büyük Taarruz) | |
|---|---|---|
| Tarih | 23 Ağustos – 13 Eylül 1921 | 26 Ağustos – 30 Ağustos 1922 |
| Askerî Sonuç | Yunan taarruzu durduruldu, geri çekilme başladı | Yunan ordusu bozguna uğradı, Anadolu’dan tamamen atıldı |
| Siyasî Başarı | Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921) | Mudanya Ateşkes Antlaşması (11 Ekim 1922) |
| Mütareke/Barış Hazırlığı | Fransa ile anlaşma, Güney Cephesi’nin fiilen kapanması | İtilaf Devletleri ile ateşkes, Lozan Barış Antlaşması’na giden yol |
| Önemi | TBMM Hükûmeti’nin uluslararası saygınlığı arttı; Fransa TBMM’yi resmen tanıdı | Trakya’nın, İstanbul ve Boğazların TBMM hâkimiyetine geçmesi süreci hızlandı |
| Sonraki Büyük Adım | Büyük Taarruz için hazırlık (1922) | Lozan Barış Konferansı (1922-1923) |
7. Diğer Siyasî Gelişmelere Kısa Bakış
7.1. Kars Antlaşması (13 Ekim 1921)
- TBMM Hükûmeti ile Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan Cumhuriyetleri arasında imzalanmıştır.
- Doğu sınırlarını güvence altına alan bir antlaşmadır.
- Her ne kadar Sakarya Meydan Savaşı dönemine denk gelse de, esas etki alanı doğu sınırlarının kesinleşmesi üzerinedir.
7.2. Moskova Antlaşması (16 Mart 1921)
- Sovyet Rusya ile TBMM arasında imzalanmıştır.
- TBMM’yi tanıyan ilk Avrupa devleti Sovyet Rusya olmuştur.
- Sınır düzenlemesi ve Karadeniz bölgesindeki ilişkilere dair hükümler içerir.
Bu iki antlaşma (Kars ve Moskova) her ne kadar dönem itibarıyla çok önemli olsa da, Sakarya Meydan Savaşı’nın doğrudan siyasî başarısı sayılmaz. Zira Sakarya Meydan Savaşı için en kritik diplomatik sonuç Ankara Antlaşması (Fransa ile) olarak kabul edilir. Aynı şekilde Başkomutanlık Meydan Savaşı sonrasında imzalanan ilk büyük siyasî başarı Mudanya Ateşkes Antlaşmasıdır.
8. Millî Mücadele Dönemi’nin Önemi ve Sonraki Süreç
8.1. Lozan Antlaşması’na Giden Yol
- Mudanya Ateşkes Antlaşması (11 Ekim 1922), İtilaf Devletleri ile TBMM Hükûmeti arasında barış görüşmelerinin kapısını aralamış, taraflar Lozan’da bir araya gelmişlerdir (Kasım 1922).
- Görüşmeler çok çetin geçmiş, kapitülasyonlar, boğazlar, azınlıklar, savaş tazminatı ve sınırlar gibi konular masaya yatırılmıştır.
- 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Barış Antlaşması, yeni Türk Devleti’nin Millî Mücadele sürecindeki askeri ve siyasi başarılarının en kapsamlı uluslararası tescil belgesi olmuştur.
8.2. Cumhuriyet’e Giden Süreç
- Lozan’dan sonra İstanbul işgali resmen sona ermiş, Ankara Hükûmeti ülke ve uluslararası camia nezdinde “tek hükûmet” olarak tanınmaya başlanmıştır.
- 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edilmiş, Mustafa Kemal Atatürk Cumhurbaşkanı seçilmiştir.
- Çeşitli inkılaplar, anayasal ve toplumsal düzenlemelerle modern Türkiye’nin temelleri atılmıştır.
9. Maddeler Hâlinde Özet ve Değerlendirme
-
Sakarya Meydan Savaşı (23 Ağustos – 13 Eylül 1921)
- Yunan taarruzu durdurulmuş, büyük bir savunma zaferi kazanılmıştır.
- Mustafa Kemal’e Gazi unvanı ve mareşallik rütbesi verilmiştir.
- Moraller yükselmiş, TBMM Hükûmeti uluslararası alanda daha ciddiye alınmaya başlamıştır.
- Takip Eden Siyasî Başarı: Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921) – Fransa’nın işgalden vazgeçmesi ve TBMM Hükûmeti’ni tanıması.
-
Başkomutanlık Meydan Savaşı – Büyük Taarruz (26-30 Ağustos 1922)
- Yunan ordusu ağır bir yenilgiye uğramış, 9 Eylül 1922’de İzmir geri alınmıştır.
- Milli Mücadele’nin kesin zafer noktası kabul edilir.
- Takip Eden Siyasî Başarı: Mudanya Ateşkes Antlaşması (11 Ekim 1922) – İtilaf Devletleri’nin barış masasına oturması, Doğu Trakya’nın TBMM Hükûmeti’ne bırakılması.
-
İki Önemli Metnin Karşılaştırması
- Ankara Antlaşması: Daha çok Fransa ile ilgili ve Güney Cephesi’ni ilgilendiren düzenlemeler içerir.
- Mudanya Ateşkes Antlaşması: Yunanistan ve İstanbul’un durumunu kapsar; barış görüşmelerinin Lozan’da yapılmasını sağlar.
-
Millî Mücadele’deki Diğer Önemli Antlaşmalar
- Moskova Antlaşması (16 Mart 1921) ve Kars Antlaşması (13 Ekim 1921) gibi metinler de TBMM Hükûmeti’nin Doğu sınırlarını veya Sovyet Rusya’yla ilişkilerini düzenler.
- Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920) ise Ermenistan ile ilişkileri düzenleyen bir önceki aşamadır.
-
Sonuç
- Sakarya Meydan Savaşı sonrası Ankara Antlaşması, Başkomutanlık Meydan Savaşı sonrası Mudanya Ateşkes Antlaşması en kritik siyasî başarılar olarak öne çıkar.
- Bu iki zafer, Kurtuluş Savaşı’nın seyrini kesin olarak değiştirmiş, Türkiye’nin bağımsızlığını uluslararası platformda kabul ettirecek yola olanak sağlamıştır.
10. Tarihî Süreçlerin Çerçevesi: Şema ve Adımlar
Aşağıdaki tablo, Millî Mücadele’nin önemli kilometre taşlarını kronolojik olarak göstermektedir:
| Tarih | Olay | Önemi |
|---|---|---|
| 16 Mart 1920 | İstanbul’un resmen işgali | Mebuslar Meclisi dağıtıldı; TBMM için zemin hazırlandı |
| 23 Nisan 1920 | TBMM’nin açılışı | Millî egemenliğin temsili |
| 3 Aralık 1920 | Gümrü Antlaşması (Ermenistan ile) | Doğu Cephesi’nin büyük ölçüde kapanması |
| 16 Mart 1921 | Moskova Antlaşması (Sovyet Rusya ile) | İlk defa büyük bir Avrupa devleti TBMM’yi tanıdı |
| 23 Ağustos – 13 Eylül 1921 | Sakarya Meydan Savaşı | Yunan ilerleyişi durdu, TBMM’nin inanırlığı pekişti |
| 20 Ekim 1921 | Ankara Antlaşması (Fransa ile) | Güney Cephesi kapandı, Fransa TBMM’yi resmen tanıdı |
| 13 Ekim 1921 | Kars Antlaşması (Kafkas devletleriyle) | Doğu sınırlarının güvenceye alınması |
| 26 – 30 Ağustos 1922 | Büyük Taarruz / Başkomutanlık Meydan Savaşı | Yunan ordusu imha edildi, İzmir 9 Eylül’de geri alındı |
| 11 Ekim 1922 | Mudanya Ateşkes Antlaşması | İstanbul ve Boğazlar için diplomatik süreç başladı |
| 1 Kasım 1922 | Saltanatın kaldırılması | Osmanlı’nın hükûmet mekanizması sona erdi |
| 24 Temmuz 1923 | Lozan Barış Antlaşması | Yeni Türk Devleti uluslararası alanda tanındı |
| 29 Ekim 1923 | Cumhuriyet’in ilanı | Modern Türkiye Devleti’nin resmen kuruluşu |
Bu kronoloji, askeri ve siyasi hamlelerin birbiriyle nasıl iç içe olduğunu gözler önüne sermektedir.
11. Sorunun Cevabının Tekrar Vurgulanması
Millî Mücadele Dönemi’nde kazanılan bu iki büyük savaşın ardından gelen siyasî başarılar karıştırılmamalıdır:
-
Sakarya Meydan Savaşı (23 Ağustos – 13 Eylül 1921) sonrası:
- Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921), TBMM Hükûmeti ile Fransa arasında imzalanmış, güney sınırı ve Hatay meselesi gibi konularda önemli düzenlemeler getirmiş, TBMM’nin uluslararası tanınırlığına katkı sağlamıştır.
-
Başkomutanlık Meydan Savaşı (Büyük Taarruz) (26 – 30 Ağustos 1922) sonrası:
- Mudanya Ateşkes Antlaşması (11 Ekim 1922), Yunanistan ve İtilaf Devletleri ile barış görüşmelerinin kapısını aralamış, Doğu Trakya ve İstanbul’un TBMM yönetimine geçmesinin önünü açmıştır.
Bu nedenle, “Sakarya Meydan Savaşı → Ankara Antlaşması” ve “Başkomutanlık Meydan Savaşı → Mudanya Ateşkes Antlaşması” şeklinde yapılan eşleştirme en doğru cevaptır.
12. Özet ve Sonuç Değerlendirmesi
- Askerî Zafer – Diplomatik Başarı İlişkisi: Millî Mücadele Dönemi’nde elde edilen askerî zaferlerin hemen ardından TBMM Hükûmeti büyük ülkeler ve işgalci devletlerle anlaşma masasına oturabilmiş, bağımsızlık yolunda hızla ilerlemiştir.
- Sakarya Meydan Savaşı’nın Eşiği: 1921 yılı, Türk ordusunun savunma pozisyonundan taarruz pozisyonuna geçmesini sağlamış; Fransa ile barışçıl bir çözüm bulunarak Güney Cephesi rahatlatılmıştır.
- Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Savaşı: 1922 yılı sonbaharı, Kurtuluş Savaşı’nın fiilen zaferle sonuçlandığı dönemdir. Yunan ordusu Anadolu’dan çıkartıldıktan sonra İtilaf Devletleri, ateşkes ve barış görüşmesini zorunlu görmüştür.
- Mudanya ve Lozan: Mudanya Ateşkes Antlaşması, Lozan Barış Antlaşması’nın öncül metnidir. Lozan ise “yeni Türk Devleti”nin uluslararası meşruiyetini tescil eden kapsamlı barış belgesidir.
- Sonraki Hukukî ve İdarî Değişiklikler: Lozan Antlaşması’yla siyasal ve coğrafî bütünlük sağlanmış; kısa süre sonra saltanat kaldırılmış (1 Kasım 1922) ve “Cumhuriyet” 29 Ekim 1923’te ilan edilmiştir.
Tüm bu gelişmelerin ışığında, Sakarya ve Başkomutanlık Meydan Savaşları’nın hemen ardından imzalanan antlaşmaların doğru eşleştirmesi, tarih kitaplarında açıkça “Sakarya → Ankara Antlaşması ve Başkomutanlık Meydan Savaşı → Mudanya Ateşkes Antlaşması” biçimindedir.