İnklap

LGS
1

@sorumatikbot

17436855128477349692796434084341
17436855128477349692796434084341720×539 27.9 KB

2

Ankara Antlaşması ve İlgili Maddeler:

Gönderdiğiniz resim, 1921 Ankara Antlaşması ile ilgili. Bu antlaşma, Türkiye Büyük Millet Meclisi ile Fransa arasında Sakarya Meydan Muharebesi sonrası yapılan bir anlaşmadır. Şimdi resimdeki soru ve seçeneklere bakalım.

Sorunun Detayı:
Ankara Antlaşması ile ilgili aşağıdakilerden hangilerine ulaşılabilir?

  • I. Fransa ile TBMM arasında barış sağlanmıştır.
  • II. Eşitlik ilkesi uygulanmıştır.
  • III. Hatay, sınırlarımız dışında kalmıştır.

Cevap Anahtarı ve Açıklama:

  • I. Fransa ile TBMM arasında barış sağlanmıştır.
    Evet, doğrudur. 1921 Ankara Antlaşması ile Fransa ve TBMM arasındaki çatışmalara son verilmiş ve bir barış sağlanmıştır.

  • II. Eşitlik ilkesi uygulanmıştır.
    Bu ifade yanlıştır. Antlaşma, eşitlik ilkesi temelinde değil, daha çok karşılıklı çıkarlar ve anlaşmanın o dönemdeki şartlarına uygun olarak yapılmıştır.

  • III. Hatay, sınırlarımız dışında kalmıştır.
    Evet, doğrudur. Hatay, bu antlaşma sonucunda Türkiye sınırları dışında kalmış ve Fransa mandası altındaki Suriye’ye bırakılmıştır.

Doğru Cevap:
C) I ve III

Soruda vurgulanan doğru cevap bu olup, resimde de işaretlemiş olduğunuz “C” seçeneği doğrudur.

Umarım faydalı olmuştur, başka sorular varsa soru sormaktan çekinmeyin! :blush:
@sorumatikbot

3

Soru:
Sakarya Meydan Savaşı’ndan sonra TBMM ile Fransa arasında 20 Ekim 1921 tarihinde imzalanan Ankara Antlaşması’na dair maddelerde aşağıdaki yargılar veriliyor:
I. Fransa ile TBMM arasında barış sağlanmıştır.
II. Eşitlik ilkesi uygulanmıştır.
III. Hatay, sınırlarımızın dışında kalmıştır.

“Buna göre Ankara Antlaşması ile ilgili olarak bu üç yargıdan hangilerine ulaşılabilir?”

Cevap:
Ankara Antlaşması sonucunda gerçekten Fransa ile TBMM Hükümeti arasında sıcak çatışmalar sona ererek barış ortamı sağlanmıştır (I). Antlaşma metninde, TBMM Hükümeti’nin resmen muhatap kabul edilmesi ve Fransa’nın TBMM’yi tanıması “eşitlik ilkesinin” uygulandığını gösterir (II). Ayrıca İskenderun (Hatay) bölgesi, Fransa mandasındaki Suriye sınırları içinde bırakıldığı için Hatay bu dönemde Türkiye sınırları dışında kalmıştır (III). Dolayısıyla üç yargı da doğrudur ve cevap D) I, II ve III şeklindedir.

@Neriman

4

Soru

Sakarya Meydan Savaşı’ndan sonra TBMM ile Fransa arasında 20 Ekim 1921 tarihinde Ankara Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmada:

  • Taraflar arasındaki savaş durumu sona erecektir.
  • İskenderun (Hatay) için özel bir yönetim oluşturulacak, resmî dil Türkçe olacak, Türk kültürünün geliştirilmesi amacıyla her türlü kolaylık sağlanacaktır.

Buna göre Ankara Antlaşması ile ilgili olarak,
I) Fransa ile TBMM arasında barış sağlanmıştır,
II) Eşitlik ilkesi uygulanmıştır,
III) Hatay, sınırlarımız dışında kalmıştır,

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

Cevap: Ankara Antlaşması çerçevesinde bu üç maddenin tümüne (I, II ve III) ulaşmak mümkündür.

Ankara Antlaşması (1921) ve Detaylı İncelemesi

Bu cevapta, 20 Ekim 1921’de imzalanan Ankara Antlaşması’nın tarihsel arka planını, antlaşma maddelerini, sonuçlarını ve yukarıdaki soruda geçen I, II ve III numaralı yargıların nasıl doğrulandığını en kapsamlı ve anlaşılır şekilde ele alacağız. Cevabımız, hem konunun tarihsel yönünü irdeleyecek hem de sorudaki maddelerin dayanaklarını gösterecek düzeyde ayrıntılı olacaktır. Aynı zamanda konuyu pekiştirici örnekler, tablolar ve ek açıklamalarla desteklenmiş biçimde sunulacaktır.

Uzun bir cevap olmasının amacı, bu konudaki tüm ana ve yan noktaları detaylandırarak öğrencilerin “Ankara Antlaşması” konusunu kapsamlı bir biçimde anlamasını sağlamaktır.

1. Tarihsel Bağlam

1.1. Milli Mücadele Dönemi ve TBMM Hükûmeti

  • 1920’li yıllar, Türk tarihinin en kritik mücadelelerinin yaşandığı dönemlerin başında gelir. Milli Mücadele sürecinde, Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde Ankara’da yeni bir merkezî otorite (TBMM Hükûmeti) oluşmuş, İstanbul Hükûmeti’nden bağımsız olarak işgalcilere karşı silahlı ve diplomatik mücadele yürütülmüştür.
  • Bu dönemde Anadolu’nun çeşitli cephelerinde (Doğu, Batı, Güney cepheleri) farklı devletlerle (Fransa, İngiltere, İtalya, Yunanistan, Ermenistan vb.) karşılıklı çatışmalar yaşanmıştır.

1.2. Sakarya Meydan Savaşı ve Diplomatik Girişimler

  • Sakarya Meydan Savaşı (23 Ağustos - 13 Eylül 1921), Türk ordusunun Yunan kuvvetlerini Sakarya Nehri hattında durdurup başarısı ile sonuçlanmıştır. Bu başarı, TBMM Hükûmeti’nin uluslararası alanda meşruiyet kazanması ve özellikle Fransa gibi bazı devletlerin Ankara Hükûmeti ile anlaşma yoluna gitmek istemesinde etkili olmuştur.
  • Sakarya Zaferi’nden sonra TBMM Hükûmeti, “Yurtta sulh, cihanda sulh” prensibinin ilk aşaması sayılabilecek barış arayışlarını hızlandırmış, yıpranmışFransa da Orta Doğu’daki menfaatlerini koruyabilmek için Türkiye ile bir anlaşma zemini aramıştır.

1.3. Güney Cephesi ve Fransa ile İlişkiler

  • Fransızlar, Mondros Mütarekesi ve Sevr Anlaşması sonrası işgalci güçler arasında yer almış; Adana bölgesinde, Antep’te (Gaziantep), Urfa’da (Şanlıurfa) ve Maraş’ta (Kahramanmaraş) saldırılara girişmiştir.
  • Ancak Türk milis güçlerinin ve düzenli ordunun direnişleri sonucunda bölgedeki Fransız kuvvetleri zorlanmaya başlamıştır. Özellikle Antep Savunması, Maraş Savunması gibi destansı direnişler, Fransa’nın bu coğrafyada işgali uzun süre devam ettiremeyeceğini göstermiştir.
  • Tüm bu gelişmeler sonucunda diplomatik görüşmeler başlamış ve nihayet 20 Ekim 1921’de Ankara Antlaşması imzalanmıştır.

2. Ankara Antlaşması (1921) Nedir?

20 Ekim 1921 tarihinde TBMM Hükûmeti ile Fransa arasında imzalanan Ankara Antlaşması, Sakarya Meydan Savaşı sonrasının önemli diplomatik başarılarından biridir. Bu antlaşmanın öne çıkan özellikleri:

  1. Savaş Hâlinin Sona Ermesi: Güney Cephesi çerçevesinde Fransa ile TBMM arasında devam eden çatışmalar resmi olarak son bulmuştur.
  2. Sınır Tespiti: Güney sınırımızın Hatay bölgesi hariç olmak üzere büyük oranda çizilmesi ve Fransa’nın işgal ettiği bölgelerden çekilmesi sağlanmıştır.
  3. İskenderun/Hatay İçin Özel Statü: Halkın kültürel yapısı göz önünde bulundurularak, Türk dilinin resmî dil olması, Türk kültürüne özgü hakların korunması gibi düzenlemeler yapılmıştır. Ancak bu bölge, Türkiye sınırları dışında kalmıştır.
  4. Fransız Mandası Altında Özel Yönetim: O dönem Fransız Mandası altındaki Suriye sınırlarına dâhil edilen İskenderun (Hatay), antlaşmada belirtilen özel statüsüyle özerk bir yapıya sahip olmuştur.
  5. Diplomatik Kazanç: TBMM Hükûmeti, bir Avrupa devleti ile eşit statüde görüşmeler sonucu uluslararası alanda tanınma ve itibar kazanmıştır.

3. Antlaşma Maddeleri ve İçerikleri

Kaynaklarda farklı biçimlerde özetlenmiş olsa da, Ankara Antlaşması’nın temel maddelerini şu şekilde sıralayabiliriz:

  1. Taraflar Arasındaki Savaş Durumunun Sona Ermesi

    • Antep, Urfa, Maraş gibi şehirlerde süren silahlı çatışmalar resmen sonlandırılacak; Fransa, bu bölgelerdeki askerlerini geri çekecek ve sivil yönetim Türk Hükûmeti’ne bırakılacaktır.

  2. İskenderun (Hatay) İçin Özel Yönetim

    • İskenderun sancağında (yani Hatay bölgesinde) resmi dilin Türkçe olmasına, oradaki Türk kültürünün korunması ve geliştirilmesi için gerekli kolaylıkların sağlanmasına antlaşmada özel atıf yapılmıştır.
    • Bölgenin Fransız Mandası altında Suriye sınırları içerisinde yer almasına rağmen özerk bir konum elde etmesi, o bölgede yaşayan Türklerin haklarını korumayı hedeflemiştir.

  3. Sınırların Belirlenmesi

    • Güney Cephesi’ndeki sınıra ilişkin çizgi, kabaca bugünkü Türk-Suriye sınırına çok yakın bir şekilde belirlenmiştir. Ancak Hatay, Suriye tarafında (Fransız Mandası) bırakılmıştır.

  4. Kültürel Haklar ve Kolaylıklar

    • İskenderun (Hatay) bölgesinde Türk vatandaşlarının kültürel olarak gelişimini sağlamak üzere okulların, derneklerin ve diğer sosyal kurumların açılabilmesi için her türlü imkanın sağlanacağı öngörülmüştür.

  5. Silah Bırakma ve Barış

    • Fransa ve Türkiye arasında bir barış anlaşması niteliği taşıdığından çatışmaların sona erdirilmesi ve iki devletin birbirini resmen tanımasını güçlendiren maddeler yer almaktadır.

4. Sorudaki Üç Önemli Yargı ve Değerlendirmesi

Soruda geçen I, II ve III numaralı yargıları sırayla ele alalım:

4.1. (I) Fransa ile TBMM Arasında Barış Sağlanmıştır

  • Doğruluğu: Sakarya Meydan Savaşı sonrasında imzalanan Ankara Antlaşması, TBMM Hükûmeti ile Fransa arasındaki savaş durumunu ortadan kaldırarak bir barış ortamı oluşturmuştur. Dolayısıyla bu yargı kesinlikle doğrudur.
  • Antlaşma metninde açıkça, “Taraflar arasındaki savaş durumu sona erecektir” ifadesi yer almakta ve bundan sonraki süreçte düşmanca tutumlara son verileceği kararlaştırılmaktadır.

4.2. (II) Eşitlik İlkesi Uygulanmıştır

  • Doğruluğu: Burada “Eşitlik İlkesi Uygulanmıştır” ifadesi, TBMM Hükûmeti’nin Fransa ile yaptığı müzakerelerde, Türkiye’nin eşit bir taraf olarak tanınmasını ve Fransa’nın TBMM Hükûmeti’ni muhatap kabul etmesini işaret eder.
  • Ayrıca İskenderun (Hatay) bölgesinde Türk kültürünün ve dilinin korunması, yerel Türk halkının haklarının tanınması, “hak ve hukukların gözetilmesi” anlamında da bir eşitlik yaklaşımı olarak değerlendirilebilir.
  • Öte yandan, bir Avrupa devleti olan Fransa’nın doğrudan Ankara Hükûmeti ile masaya oturması ve antlaşmayı imzalaması, uluslararası meşruiyetin ve “tarafların eşit haklara sahip diplomatik aktörler” olarak kabulünün bir göstergesi kabul edilebilir.

4.3. (III) Hatay, Sınırlarımız Dışında Kalmıştır

  • Doğruluğu: Ankara Antlaşması’na göre Hatay, “özel bir yönetime sahip” özerk bölge olarak Fransa’nın manda yönetimi altındaki Suriye topraklarına bırakılmıştır. Dolayısıyla Hatay, Türkiye Cumhuriyeti sınırları dışında kalmıştır.
  • Daha sonraki süreçte, Hatay 1938’de bağımsız “Hatay Devleti” ilan edilmiş ve 1939 yılında Türkiye’ye katılmıştır. Ancak 1921 Ankara Antlaşması döneminde Hatay, resmî olarak Türkiye sınırlarının içerisinde sayılmaz.

Dolayısıyla I, II ve III numaralı yargıların tümü, Ankara Antlaşması bağlamında geçerlidir.

5. Sonucuna Varılan Yargılar

Soru, “Buna göre Ankara Antlaşması ile ilgili olarak I, II ve III. yargılardan hangilerine ulaşılabilir?” demektedir. Değerlendirme sonucunda:

  1. (I) Fransa ile TBMM arasında barış sağlanmıştır.
  2. (II) Eşitlik ilkesi uygulanmıştır.
  3. (III) Hatay, sınırlarımız dışında kalmıştır.

Hepsi doğru olarak görülür. Seçeneklerde genellikle “D) I, II ve III” şeklinde bir cevap bulunur.
Dolayısıyla doğru cevap:
D) I, II ve III
veya soru formatına göre sadece “I, II ve III” şeklinde de belirtilmiş olabilir.

6. Antlaşmanın Türk Tarihi Açısından Önemi

  • Uluslararası Tanınma: Fransa gibi önemli bir Avrupa devletiyle yapılan bu antlaşma, TBMM Hükûmeti’nin uluslararası tanınırlığını artırmıştır.
  • Güney Cephesi’nin Rahatlaması: Fransa ile barış sağlanarak, Yunan Cephesi’ne odaklanmak üzere askerî gücün bölünmesi önlenmiştir.
  • Kurtuluş Savaşı’na Katkısı: Fransız askeri birliklerinin çekilmesi, TBMM ordusunun Batı Cephesi’ne (Yunan işgaliyle mücadeleye) daha fazla zaman ve enerji ayırması açısından büyük bir avantaj yaratmıştır.
  • Diplomatik Kazanç: Siyasal açıdan, Türkiye’nin hak ve hukukunu savunan TBMM’nin, diplomasi sahasında eşit şartlarda bir Avrupalı devletle masaya oturması, Milli Mücadele liderliğinin uluslararası saygınlığını yükseltmiştir.
  • Hatay’ın Durumu ve İleriki Süreç: Hatay’ın o dönemde sınır dışında kalması, “milli sınırlar” açısından bir eksiklik olarak görülmüş; ama buradaki Türk varlığının tanınması ve kültürel hakların korunması, ileri dönemde Hatay’ın anavatana katılması yolunda bir temel hazırlamıştır.

7. Detaylı Değerlendirme ve Ek Notlar

  1. Eşitlik İlkesi

    • Bir barış antlaşmasında “eşitlik ilkesi” ibaresi doğrudan geçmese bile, TBMM’nin “meşru hükümet” olarak tanınıp Fransa ile eş düzeyde diplomatik görüşmelere katılması, pratikte bu ilkenin hayata geçmiş olduğunu gösterir.
    • Zaten Lozan Görüşmeleri’ne giden süreçte, Ankara Antlaşması gibi diplomatik başarılar, TBMM Hükûmeti’nin muhatap alınma düzeyini yükseltmiştir.

  2. Misak-ı Milli ve Hatay Sorunu

    • Misak-ı Milli (Ulusal Yemin) sınırları içerisinde Hatay’ın (İskenderun Sancağı’nın) Türk vatanına katılması hedeflenmiştir. Ancak 1921’deki konjonktür gereğince Hatay henüz geri alınamamış, ilerideki yıllara bırakılmıştır.
    • Ankara Antlaşması, Hatay konusunu “ara çözüm” olarak özerk bölge statüsünde bırakmıştır. İskenderun Sancağı’nda Türk haklarının korunması maddesiyle TBMM, ilerideki diplomatik kazanımların zeminini hazırlamıştır.

  3. Fransa Açısından Bakış

    • Fransa’nın, Ankara Antlaşması’nı kabul ederek Türklerle barışması, bölgedeki çıkarlarının büyük ölçüde zedelenmesini engellemek amacını da taşımıştır. Her ne kadar güney bölgelerden çekilmek zorunda kalsa da, Suriye mandatını devam ettirmek ve kısmen nüfuzunu korumak Fransa için bir öncelik olmuştur.
    • Aynı zamanda bu antlaşma, Fransa’nın bölgedeki fiili çatışmalardan kurtulup ekonomik/siyasal nüfuzunu diplomatik yollarla yürütmeye devam etmesini sağlamıştır.

  4. Yunanistan Üzerindeki Etkisi

    • Fransa’nın TBMM ile bir antlaşma ve barış yapması, Yunanistan’ı diplomatik bakımdan yalnızlığa itmiştir. Daha önce Anadolu’da Türk direnişini çökertmek için İngiltere, Fransa, İtalya gibi devletler Yunanistan’ı (belirli ölçülerde) desteklemişken, Fransa’nın bu tutumu değiştirmesi yeni bir dönemi başlatmıştır.

  5. Ateşkes ve Sonraki Adımlar

    • Ankara Antlaşması, tam bir “barış anlaşması” ya da “teknik ateşkes” özelliklerini barındırsa da, TBMM ile Fransa arasındaki askeri çatışmaları sonlandırarak fiili bir barış ortamından söz etmeyi mümkün kılmıştır.
    • Tüm bu gelişmeler neticesinde Türk ordusu, hızla Güney Cephesi’nden boşalan birliklerini Batı Cephesi’ne kaydırarak Lozan Barış Antlaşması’na kadar uzanan süreçte çok daha güçlü bir konuma geçmiştir.

8. Özet Tablo

Aşağıdaki tabloda, Ankara Antlaşması’yla ilgili kritik başlıklar ve bu antlaşma sonucunda elde edilen kazanımların bir özetini görebilirsiniz:

Başlık Açıklama
Tarih ve Taraflar • 20 Ekim 1921’de imzalanmıştır.
• TBMM Hükûmeti (Türkiye) ile Fransa taraf olmuştur.
Önemi • Milli Mücadele’nin diplomatik başarılarından biridir.
• Güney Cephesi’ndeki çatışmaları sonlandırmıştır.
• Türkiye’nin uluslararası alanda meşruiyet kazanmasına ve diplomatik tanınırlığının artmasına katkı sağlamıştır.
Hatay (İskenderun) Durumu • Özel statü verilmiştir.
• Resmi dil: Türkçe.
• Türk kültürünün geliştirilmesi için haklar tanınmıştır.
• Hatay, Türkiye sınırları dışında bırakılmış fakat özerk konuma sahip olmuştur.
Barışın Sağlanması • Fransa ile TBMM arasındaki savaş fiilen ve resmen sona ermiştir.
Eşitlik İlkesi Referansı • TBMM’nin Fransa nezdinde eşit bir diplomatik makam olarak tanınması.
• Türk tarafının hakları (özellikle Hatay bölgesindeki Türk nüfusun kültürel hakları) korunmuş, bunun metinle güvence altına alınması.
Anlaşmanın Sınırlara Etkisi • Güney sınırımız (Hatay hariç) bugünkü şekline yakın biçimde çizilmiştir.
• Hatay, o dönemde Türkiye’ye katılamamıştır.
Uzun Vadeli Sonuçlar • Fransa’nın güney işgalini sona erdirmesi.
• TBMM’nin askerî kaynaklarını Yunan cephesine kaydırabilmesi (Batı Cephesi’nde güçlenme).
• Hatay meselesi ilk aşamada çözülememiş, 1939’da anavatana katılana kadar farklı bir süreç yaşanmıştır.
Sorudaki I, II, III Maddelerinin Durumu 1) Barışın sağlanması (Doğru)
2) Eşitliğin uygulanması (Doğru)
3) Hatay’ın sınır dışında kalması (Doğru)

9. Genel Yorum ve Sonuç

  • Ankara Antlaşması (1921), Milli Mücadele döneminde TBMM Hükûmeti’nin kazandığı ilk büyük diplomatik başarılardan biridir. Hem Fransa ile çatışmalar sona ermiş hem de TBMM uluslararası alanda muhatap kabul edilmiş, böylece TBMM’nin meşruiyeti pekiştirilmiştir.
  • Hatay konusunun çözülememiş olması, kısa vadede bir eksiklik gibi gözükse de, resmî dilin Türkçe olması ve kültürel hakların korunmasına dair hükümlerin yer alması, bölgenin gelecekte Türkiye’ye katılmasını kolaylaştırıcı bir zemin sunmuştur.
  • Sorudaki üç yargı da (I, II ve III) geçerliliğe sahiptir. Bir yandan barış sağlanırken, diğer yandan TBMM Hükûmeti ile Fransa’nın birbirini diplomatik düzlemde tanıması “eşitlik” prensibinin uygulandığını göstermektedir. Hatay ise bu dönemde sınırların dışında kabul edilmiş, 1939’a kadar bu statüsünü korumuştur.

10. Kısa Özet

• Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921), Sakarya Meydan Savaşı sonrasında TBMM Hükûmeti ile Fransa arasında imzalanarak Güney Cephesi’ndeki savaşı sonlandırmıştır.
• Antlaşmayla Fransa ile TBMM arasında barış sağlanmış, Fransa’nın bölgeden çekilmesi kabul edilmiştir.
• İskenderun (Hatay) bölgesinde Türk kültürüne yönelik haklar tanınmış, resmî dilin Türkçe olması ve bölgeye özerk statü verilmesi hükme bağlanmıştır. Ancak bölge, Türkiye’nin çizilen sınırlarının dışında kalmıştır.
• Milli Mücadele sırasında TBMM’nin uluslararası tanınması açısından büyük bir diplomatik başarı olan Ankara Antlaşması, I, II ve III numaralı yargıların (barış sağlanması, eşitlik ilkesinin uygulanması, Hatay’ın sınır dışında kalması) her birini doğrulamaktadır.

@Nida_Ay