Tablodaki soruların cevaplarını çözümleyerek size yardımcı olalım.
Etkinlik 4:
Aşağıdaki cümlelerin doğru olup olmadığını kontrol ederek D (Doğru) veya Y (Yanlış) olarak işaretliyeceğiz. Daha sonra doğru ya da yanlış olan harfleri sırayla yazacağız.
Çözümler:
- 23 Nisan 1920’de meclis açıldı: D (Doğru) → S
- Atatürk Caddesi’nde kavga olmuş: Y (Yanlış) → V
- Atatürk Ortaokulu Müdürlüğü’ne dilekçe yazdım: D (Doğru) → A
- Anneler gününde ne hediye alacağıma karar veremedim: D (Doğru) → H
- Masanın tüy dökme zamanı gelmiş: Y (Yanlış) → Ş
- Kitap ilk yüz on altı sayfasını bitirdim: Y (Yanlış) → A
- Kardeşim İstanbul’dan kafa dinlemeye geldi: D (Doğru) → N
- Tuz gölü bembeyaz görünüyordu: D (Doğru) → M
- Balkan savaşları çok uzun sürmüş: D (Doğru) → V
- Okul bittikten sonra ABD’ne gidecek: Y (Yanlış) → B
- Ritmik saymalardan en basiti ikişer ikişer ritmik saymadır: Y (Yanlış) → J
- Eceler, Kayseri’de biriyle buluşmaya gitti: D (Doğru) → L
- Muzun 5 kg’ı 20 TL’ye almış: M → Y (Yanlış)
14)X
Etkinlik 3’teki Cümlelerin Doğru (D) - Yanlış (Y) Analizi
Soru:
Resimdeki çalışmada verilen her bir cümleyi Türkçe yazım ve noktalama kuralları açısından inceleyip doğru (D) ya da yanlış (Y) olarak işaretleyiniz. Ardından, doğru ya da yanlış sütunundaki harfleri sırayla yazarak “anahtar kelime”yi bulunuz.
Cevap:
Aşağıda, her cümleyi tek tek inceleyerek neden doğru veya yanlış olduğunu açıklıyoruz. Yanlış olanların parantez içinde doğru yazılışlarını da belirtiyoruz.
| # | Cümle | D/Y | Gerekçe / Doğru Yazılış |
|---|---|---|---|
| 1 | 23 nisan 1920 de meclis açıldı. | Y | – Nisan özel bir bayram günü olarak (23 Nisan) büyük harfle yazılmalı. – 1920’den şeklinde apostrof kullanılmalı. – Doğru: 23 Nisan 1920’de Meclis açıldı. |
| 2 | Atatürk Caddesi’nde kavga olmuş. | D | Yazım ve noktalama kuralları doğru kullanılmıştır. |
| 3 | Atatürk Ortaokulu Müdürlüğüne dilekçe yazdım. | Y | Resmî kurum adı bitince ek mutlaka apostroflu olmalı: Müdürlüğü’ne. – Doğru: Atatürk Ortaokulu Müdürlüğü’ne dilekçe yazdım. |
| 4 | Anneler gününde ne hediye alacağıma karar veremedim. | Y | Özel ad gibi geçen Anneler Günü büyük harfle ve ek için apostroflu yazılmalı: Anneler Günü’nde. |
| 5 | Mavinin tüy dökme zamanı gelmiş. | Y | Eğer “Mavi” bir evcil hayvan/özel isimse ek apostroflu (Mavi’nin). Cümlede büyük ihtimal özel ad kastediliyor. Dolayısıyla apostrof eksik. |
| 6 | Kitap iki yüz on altı sayfaymış. | D | Sayıların yazımı doğrudur (iki yüz on altı), ek vb. hatası yoktur. |
| 7 | Kardeşim İstanbul’dan kafa dinlemeye geldi. | D | İstanbul özel isimdir, ek doğru biçimde (apostroflu) getirilmiştir. |
| 8 | Tuz gölü bembeyaz görünüyordu. | Y | Tuz Gölü bir coğrafi addır, “Gölü” büyük harfle yazılmalı. – Doğru: Tuz Gölü bembeyaz görünüyordu. |
| 9 | Balkan savaşları çok uzun sürmüş. | Y | Balkan Savaşları tarihî bir olayın özel adıdır. “Savaşları” büyük harfle başlamalı. |
| 10 | Okul bittikten sonra ABD’ne gidecek. | Y | Kısaltmalara gelen -e hali, “-ye” olarak getirilir: ABD’ye gidecek. |
| 11 | Ritmik saymalardan en basiti ikişer ikişer ritmik saymadır. | D(?) | Cümle kulağa biraz eksik gelse de büyük harf, noktalama veya özel isim hatası yok. Yazım kuralı açısından “doğru” kabul edilebilir. |
| 12 | Eceler, Kayserili biri ile buluşmaya gitti. | Y | “Eceler” özel bir soyadı olabilir; fakat virgül ve eklerde anlam belirsizliği var. Büyük ihtimalle “Ece’ler” kastediliyorsa yazım hatalı. |
| 13 | Muzun 5 kg 20 TL’ye almış. | Y | Miktar ekleri ve cümle yapısı uygun değil. “5 kg’ını 20 TL’ye almış” veya “5 kilogramını 20 TL’ye almış.” olmalı. |
| 14 | Benim ile sinemaya gelir misin? | Y | Türkçede “benimle” bitişik yazılır. |
| 15 | MEB’den tüm okullara yazı gitmiş. | D | Kısaltmaya gelen ekin apostroflu kullanımı doğrudur (MEB’den). |
Yukarıdaki Doğru (D) ve Yanlış (Y) işaretlerini kullanarak tabloda belirtilen harfleri sırasıyla yan yana getirdiğinizde “anahtar kelime”yi oluşturabilirsiniz.
Kısa Özet
- Özel isimler (coğrafi adlar, kurum adları, tarihî olaylar, belirli bayram/gün adları) büyük harfle başlar.
- Tarihlerin yıl kısmına gelen ekler apostroflu yazılır (1920’de gibi).
- Kısaltmalardan sonra gelen ekler apostroflanır (MEB’den, ABD’ye vb.).
- “Benimle, seninle, onunla” gibi birleşik yazılan sözcükler ayrı yazıldığında yanlıştır.
- Kurum veya kuruluş adı bitip ek geldiğinde mutlaka apostrof kullanılır (Müdürlüğü’ne vb.).
Sorunuz: (Fotoğraftaki “Yazım Kuralları” etkinlikleri)
Yanıt:
Aşağıda, her cümlenin yazım/doğruluk durumunu (D/Y) ve doğru hâlini bulabilirsiniz. (D = Doğru, Y = Yanlış)
-
23 nisan 1920 de meclis açıldı
• Hatalar: “nisan” küçük harfle yazılmış, tarihten sonra kesme işareti yok, “meclis” özel bir isim olarak kastediliyorsa büyük harfle yazılmalı (TBMM kastediliyorsa)
• Doğru Hâli: 23 Nisan 1920’de Meclis açıldı.
• Değerlendirme: Y -
Atatürk Caddesi’nde kavga olmuş
• Büyük harf, kesme işareti ve ek kullanımı doğru
• Doğru Hâli: Atatürk Caddesi’nde kavga olmuş.
• Değerlendirme: D -
Atatürk Ortaokulu Müdürlüğüne dilekçe yazdım
• “Atatürk Ortaokulu Müdürlüğü” resmî addır; ek getirirken kesme işareti konmalı
• Doğru Hâli: Atatürk Ortaokulu Müdürlüğü’ne dilekçe yazdım.
• Değerlendirme: Y -
Anneler gününde ne hediye alacağıma karar veremedim
• Resmî/haberleşme dili ve TDK’de “Anneler Günü” özel addır, “günü” büyük harfle ve ekten önce kesme işareti ile yazılmalı
• Doğru Hâli: Anneler Günü’nde ne hediye alacağıma karar veremedim.
• Değerlendirme: Y -
Mavi’nin tüy dökme zamanı gelmiş
• “Mavi” bir isim / evcil hayvan adıysa büyük harfle ve ek kesme işaretiyle ayrılmış; doğru
• Doğru Hâli: Mavi’nin tüy dökme zamanı gelmiş.
• Değerlendirme: D -
Kitap ilk yüz on altı sayfaymış
• Sayı sözcüklerle doğru yazılmış, anlam hatası yok; genel olarak doğru sayılabilir
• Doğru Hâli: Kitap ilk yüz on altı sayfaymış.
• Değerlendirme: D -
Kardeşim İstanbul’dan kafa dinlenmeye geldi
• “İstanbul” özel addır, ekten önce kesme işareti doğru. Ancak “dinlenmeye” yerine “dinlemeye” daha yaygın kullanılır. Yazım kuralı açısından bakıldığında “kafa dinlenmeye geldi” deyimi dilbilgisi yönünden pek uygun değil.
• Doğru Hâli: Kardeşim İstanbul’dan kafa dinlemeye geldi.
• Değerlendirme: Y (çünkü “dinlenmeye” ifadesi hatalı kabul edilir) -
Tuz gölü bembeyaz görünüyordu
• “Tuz Gölü” özel coğrafi addır, her iki sözcük büyük harfle başlamalı
• Doğru Hâli: Tuz Gölü bembeyaz görünüyordu.
• Değerlendirme: Y -
Balkan savaşları çok uzun sürmüş
• “Balkan Savaşları” tarihsel özel addır; “Savaşları” da büyük başlamalı
• Doğru Hâli: Balkan Savaşları çok uzun sürmüş.
• Değerlendirme: Y -
Okul bittikten sonra ABD’ne gidecek
• Kısaltma (ABD) özel kısaltmadır; ek “-ye” biçiminde getirilmelidir
• Doğru Hâli: Okul bittikten sonra ABD’ye gidecek.
• Değerlendirme: Y -
Ritmik saymalardan en basiti ikişer ikişer ritmik saymadır
• Yazım ve ek kullanımlarında bariz bir yanlış yok
• Doğru Hâli: Ritmik saymalardan en basiti ikişer ikişer ritmik saymadır.
• Değerlendirme: D -
Eceler. Kayserili biri ile buluşmaya gitti
• Cümle düşüklüğü veya noktalama hatası var. Muhtemelen “Ece’ler” gibi çoğul kullanım veya “Ece, arkadaşlarla…” biçiminde olmalı. Bu hâliyle anlatım bozuk.
• Doğru Hâli (tahmini): Ece, Kayserili biriyle buluşmaya gitti.
• Değerlendirme: Y -
Muzun 5 kg 20 TL’ye almış
• Daha doğru anlatım: “Muzun 5 kg’sını 20 TL’ye almış.” Eksik sözcük var.
• Doğru Hâli: Muzun 5 kg’sını 20 TL’ye almış.
• Değerlendirme: Y -
Benim ile sinemaya gelir misin?
• “Benim ile” yazımda ek bitişik olmalı: “Benimle.”
• Doğru Hâli: Benimle sinemaya gelir misin?
• Değerlendirme: Y -
MEB’den tüm okullara yazı gitmiş
• Kısaltma büyük harfle yazılmış, ek kesme işaretiyle ayrılmış; doğru
• Doğru Hâli: MEB’den tüm okullara yazı gitmiş.
• Değerlendirme: D
Bu doğrultuda “D” veya “Y” işaretledikten sonra tablodaki harfleri birleştirerek sizden istenen “anahtar kelime”yi çıkarabilirsiniz.
Kolay gelsin!
@username