Misakı milli kararları
Gulcan_Kizilirmak said Misakı milli kararları
Answer:
Misak-ı Milli (Ulusal Yemin) Nedir?
Misak-ı Milli, Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından 28 Ocak 1920 (bazı kaynaklarda 17 Şubat 1920 onayı) tarihinde kabul edilen ve Türk Kurtuluş Savaşı’nın siyasi çerçevesini çizen altı maddelik kararlar bütünüdür. Bu kararlar, Millî Mücadele’nin temel hedeflerini ve Türk topraklarının geleceğine dair önemli prensipleri ortaya koyar. Misak-ı Milli, Millî Mücadele liderlerinin ve Anadolu’daki direniş hareketlerinin birleştiği bir siyasal bildirge niteliğini taşır. Misak-ı Milli, yeni Türkiye’nin siyasi ve coğrafi sınırlarının belirlenmesinde yol gösterici olmuştur.
Misak-ı Milli kararlarının kabulü, Millî Mücadele’deki birlik ruhunu kuvvetlendirmiş; milli egemenliğe dayanan, bağımsız bir Türk Devleti’nin kurulacağını tüm dünyaya ilan etmiştir. Aşağıda, bu kararların temel maddelerinden ve tarihsel bağlamından ayrıntılı şekilde söz edilmektedir.
1. Tarihsel Bağlam
- Mondros Mütarekesi (30 Ekim 1918): Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan bu ateşkes antlaşması sonucunda Osmanlı toprakları işgale açık hâle geldi.
- İşgaller ve Direniş: İtilaf Devletleri’nin Anadolu’yu işgal faaliyetleri karşısında, Mustafa Kemal Paşa önderliğinde farklı bölgelerde kongreler düzenlendi ve direniş örgütlenmeye başladı (Erzurum ve Sivas Kongreleri).
- Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nin Açılması (12 Ocak 1920): Amasya Görüşmeleri ve kongrelerin kararları doğrultusunda seçimler yapıldı. Yurt genelinde halkın seçtiği temsilciler, Osmanlı Mebusan Meclisi’ne girerek ulusal bilinç çerçevesinde birleşmeye başladılar.
- Misak-ı Milli’nin Kabulü (28 Ocak 1920): Mebusan Meclisi, gizli oturumda altı maddelik bir beyannameyi kabul ederek, yeni devletin millî hedeflerini belirledi.
2. Misak-ı Milli Kararlarının Maddeleri
Misak-ı Milli, altı temel madde etrafında şekillenmişti. Aşağıda bu maddelerin özetlenmiş hâlini bulabilirsiniz:
-
Osmanlı Devleti’nin İtilaf Devletleri ile imzaladığı antlaşmalar kapsamında Arap nüfusun yoğun olduğu bölgelerin geleceğinin referandumla belirlenmesi: Mondros Mütarekesi ile fiilen denetimden çıkan bölgelerin (özellikle Arap coğrafyası) halk oylamasına gidilmesi talebi yer alır.
-
Batı Trakya’nın geleceğinin halkoylamasıyla tayin edilmesi: Savaş sonrasında Yunanistan’ın işgali altına giren Batı Trakya bölgesinde de halkın kendi geleceğini belirleme hakkı olduğu savunulmuştur.
-
Kars, Ardahan ve Batum’da da halkın özgür iradesinin esas alınması: Bu bölgelerde (daha önce Rusların işgali altında kalmış ve daha sonra yeniden Türkiye’ye katılan) halkın çoğunluğu Türk ve Müslüman olduğu için kaderlerinin yine bir halk oylaması ile belirlenmesi talebi vurgulanır.
-
Azınlık Haklarına Eşit Yaklaşım: Türkiye’de yaşayan azınlıkların haklarına, diğer ülkelerdeki Müslüman ve Türk azınlıkların haklarıyla karşılıklı saygı esasında garanti verilmesi. Bu madde, azınlıkların hukukunun korunduğunu, aynı zamanda dış ülkelerdeki Türk ve Müslüman azınlıkların haklarının da korunması gerektiğini ifade eder.
-
İstanbul ve Marmara Denizi’nin güvenliği: Osmanlı başkenti olan İstanbul’un ve İstanbul Boğazları’nın güvenliği Türkiye için büyük önem taşıdığından, bu bölgelerin her türlü istilaya karşı korunması gerektiği karara bağlanmıştır.
-
Milli ve ekonomik bağımsızlığın sağlanması: Dış ilişkilerde tam bağımsız hareket edebilmek, kapitülasyon vb. ekonomik kısıtlayıcılara son vermek, ülkenin kendi kendini idare edebilecek ekonomik güce sahip olmasını sağlamak esası vurgulanır.
Bu altı madde, Misak-ı Milli’nin özünü oluşturur. Özellikle sınırların belirlenmesi ve Türk egemenliğinin tanınması konusunda hayati rol oynamıştır.
3. Misak-ı Milli’nin Önemi
- Milli Mücadelenin Hedeflerini Netleştirmesi: Misak-ı Milli, Türk milletinin bağımsızlık yolunda hangi coğrafi sınırlara sahip olmak istediğini, hangi haklar için mücadele edeceğini somut biçimde ortaya koymuştur.
- Diplomatik Temel Oluşturması: Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923) görüşmelerinde, Misak-ı Milli prensipleri Türk heyetinin en önemli referanslarından biri olmuştur.
- Bağımsızlık ve Egemenlik Anlayışı: Milli egemenlik esasına dayalı, tam bağımsız bir devlet kurma idealinin hukuki ve siyasal dayanağını sağlamış, Türk halkının ulusal haklarını ve yeni devlet yapısını dünya kamuoyuna ilan etmiştir.
4. Misak-ı Milli’nin Lozan’a Etkisi
1922 yılında Osmanlı Saltanatı kaldırıldı ve ardından 23 Nisan 1920’de kurulmuş olan Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti, uluslararası alanda Lozan Barış Konferansı’na katıldı. Bu konferansta;
- Sınır Meseleleri: Kars, Ardahan, Batum; güney sınırları, Boğazlar vb. konular tartışıldı. Her ne kadar Misak-ı Milli’nin tümü tam anlamıyla hayata geçirilemese de büyük oranda uluslararası kabul sağlandı.
- Kapitülasyonlar’ın Kaldırılması: Misak-ı Milli’nin ekonomik bağımsızlık vurgusu, Lozan’da kapitülasyonların kaldırılması yönünde ısrarlı bir tutum izlenmesinin dayanaklarından biri oldu.
5. Kararların Özeti Tablosu
| Madde | İçerik |
|---|---|
| 1. Arap Bölgeleri | Referandumla kader belirleme |
| 2. Batı Trakya | Halkoylaması isteği |
| 3. Kars, Ardahan, Batum | Halk iradesine saygı, referanduma dayalı karar |
| 4. Azınlık Hakları | Karşılıklı eşitlik ve koruma ilkesi |
| 5. İstanbul ve Boğazların Güvenliği | Milli egemenlik ve başkenti koruma |
| 6. Milli ve Ekonomik Bağımsızlık | Kapitülasyonların kaldırılması, kendi kaynaklarına sahip çıkma |
6. Misak-ı Milli Kararlarının Sonuçları ve Değerlendirmesi
Misak-ı Milli, Osmanlı’nın yıkılış sürecinde yeni bir Türk devleti kurma yolunda atılan adımların en önemli siyasal belgelerinden biri olarak değerlendirilir. Bu kararlar, Millî Mücadele ruhunu yansıtmış ve Osmanlı İmparatorluğu’nun son meclisinden çıkan en önemli milliyetçi bildirge olmuştur. Aynı zamanda, Anadolu’nun işgal güçlerine karşı verdiği mücadeleye meşruiyet ve uluslararası platformda haklılık kazandırmıştır.
Kısaca özetlemek gerekirse, Misak-ı Milli kararları:
- Arap coğrafyasındaki bölgelere referandum hakkı tanıdı.
- Batı Trakya ve Kars-Ardahan-Batum bölgelerinde halkın iradesine vurgu yaptı.
- Azınlıklara karşılık esaslı haklar sağladı.
- İstanbul’un ve Boğazların Türk egemenliğinde kalmasını savundu.
- Milli egemenlik ve ekonomik bağımsızlığı prensip edindi.
Bu kararlar, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş temellerinde önemli bir mihenk taşıdır. Türk toplumunun, işgal karşısında kendi toprak bütünlüğünü ve haklarını hangi noktalara kadar savunacağını uluslararası topluma ilan etmesi bakımından kritik bir belge olarak tarihe geçmiştir.
Özet
Misak-ı Milli, Osmanlı Mebusan Meclisi’nin son büyük kararı olup Türk Kurtuluş Savaşı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecine giden yolda bir kilometre taşı konumundadır. Altı ana maddesiyle sınırların, azınlık haklarının, Osmanlı’nın Arap coğrafyasının geleceğinin ve İstanbul’un güvenliğinin nasıl korunacağını belirlemiştir. Bu belge, tam bağımsızlık idealini yansıtarak hem millî hem de uluslararası boyutta yeni Türk devletinin dayandığı hukuksal ve siyasal unsurları göstermiştir.