3. Hukukun kaynaklarından yönetmelik hakkında bilgi veriniz. (Hangi kurumlar tarafından çıkarılacağı, konusu, yayımlanma ve denetim)
Yönetmelik Nedir?
Yönetmelikler, kamu kurum ve kuruluşları tarafından kendi görev alanlarını ilgilendiren konularda daha ayrıntılı düzenlemeler yapmak amacıyla çıkardıkları hukuki düzenlemelerdir. Bu düzenlemeler, yasaların ve kanun hükmünde kararnamelerin uygulanmasını sağlamak amacı taşır.
Hangi Kurumlar Tarafından Çıkarılır?
Genellikle bakanlıklar, kamu kurumları, belediyeler ve üniversiteler gibi devlet kurumları, kendi görev ve yetki alanlarıyla ilgili konularda yönetmelik çıkarabilirler.
Konusu:
Yönetmeliklerin konusu, genellikle yasanın genel hatları ile belirlediği düzenlemeleri somutlaştırmak, uygulama süreçlerini detaylandırmak ve ilgili idari işlemleri belirlemek yönündedir. Örneğin, bir eğitim bakanlığı yönetmeliği, eğitim kurumlarının nasıl işleyiş göstermesi gerektiği hakkında detaylar sunabilir.
Yayımlanma:
Yönetmelikler, resmi gazete gibi resmi yayın organlarında yayımlanarak yürürlüğe girerler. Bu, yönetmeliğin kamuya duyurulması ve bilinir kılınması açısından önem taşır.
Denetim:
Yönetmelikler, hukuka uygunluk açısından denetime tabidir. Yönetmeliklerin denetimini genellikle yargı organları gerçekleştirir. Özellikle Danıştay, yönetmeliklerin hukuka uygunluğunu denetleme yetkisine sahiptir.
4. Siyasi partiler ile ilgili aşağıdaki konular hakkında bilgi veriniz.
a) Kuruluş:
Türkiye’de siyasi partiler, Anayasa ve Siyasi Partiler Kanunu’nda belirtilen hükümlere uygun olarak kurulur. Bu süreç, belirli sayıda kurucu üyenin tüzük ve programlarını hazırlayarak İçişleri Bakanlığı’na başvurması ile başlar. Bakanlık, başvuruyu inceledikten sonra partinin kuruluşunu kabul eder veya reddeder.
b) Üye Olma Şartları:
Siyasi partilere üye olmak için Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak, reşit (18 yaşını doldurmuş) olmak ve medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olmak gereklidir. Bazı kamu görevlileri ve memurlar, siyasi partilere üye olamazlar.
c) Üye Olamayacaklar:
Haklarında mahkumiyet kararı olanlar, kamu hizmetinden yasaklı olanlar ve Anayasa ve yasalar gereği özel olarak belirtilmiş kişiler siyasi partilere üye olamazlar.
d) Denetimi ve Kapatılması (Kapatılma Nedenleri/Hangi Kurum Tarafından Kapatılacağı):
Siyasi partiler, Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenir ve kapatılabilir. Kapatılma nedenleri genellikle laiklik ilkesine aykırı faaliyetler, devletin bölünmez bütünlüğüne karşı girişimler ve terörle ilişki olarak sıralanabilir. Bu denetim süreçleri, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın yaptığı inceleme ve açtığı dava sonucunda yürütülür.
5. Anayasamıza göre Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanının seçim dönemi ve ara seçim hakkında bilgi veriniz.
Türkiye’de TBMM, genel olarak beş yılda bir yapılan seçimlerle belirlenir. Cumhurbaşkanlığı seçimi ise yine beş yılda bir yapılır ve bir kişi en fazla iki kez seçilebilir. Ara seçimler, meclis üyelerinin görevlerinin son bulması durumunda (ölüm, istifa vb.) ihtiyaç duyulur ve belirlenen seçim takvimine göre gerçekleştirilir.
6. Anayasamıza göre Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri hakkında kısa bilgi veriniz.
TBMM, yasama organı olarak şu başlıca görev ve yetkilere sahiptir:
- Kanun yapmak, değiştirmek ve yürürlükten kaldırmak.
- Bütçe kanunlarını görüşmek ve kabul etmek.
- Savaş ilanına karar vermek.
- Uluslararası anlaşmaların onaylanmasını onaylamak.
- Bakanlar Kurulu ve bakanlıklar hakkında gensoru vermek.
7. Anayasamıza göre seçme hakkına sahip olup da oy kullanamayacak olanlar kimlerdir? Açıklayınız.
Seçme hakkına sahip olmak için öncelikle Türk vatandaşı olmak ve 18 yaşını doldurmuş olmak yeterlidir. Ancak, bazı durumlarda seçme hakkına sahip olan kişilerin oy kullanması kısıtlanabilir:
- Mahkumiyet kararı ile kamu hizmetlerinden yasaklı olanlar.
- Akıl hastalığı nedeniyle kısıtlanmış olup da oy kullanamayacak durumda olanlar.
8. Yasama organı ile ilgili aşağıdaki konuları açıklayınız.
a) Milletvekili Seçime Yetkinin:
Milletvekili seçimleri, Türkiye’de beş yılda bir halk tarafından yapılan genel seçimlerle gerçekleştirilir. Bu seçimler nispi temsil sistemiyle yapılır.
b) Cumhurbaşkanının TBMM’nin seçimleri yenileme kararı alması:
Cumhurbaşkanı, bazı özel hallerde (örneğin, TBMM’nin meclis çoğunluğu tarafından yeni bir hükümetin kurulmasının sağlanamaması durumunda veya TBMM’nin kendi içinde çözümsüzlüğe düşmesi durumunda) TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar verebilir.
c) Cumhurbaşkanlığı Makamının boşalması ve genel seçimler:
Cumhurbaşkanlığı makamı herhangi bir sebeple boşalırsa, 45 gün içinde seçim yapılması zorunludur. Yeni cumhurbaşkanı seçilene kadar, TBMM başkanı, cumhurbaşkanlığı görevine vekalet eder.
d) Seçimlerin Geribye bırakılması:
Seçimlerin geriye bırakılması anayasal bir zorunluluk ya da kararlaştırılmış bir durum olmadığında, seçimlerin normal sürecine uyulur. Ancak, savaş gibi olağanüstü hal durumlarında TBMM, seçimleri geriye bırakabilir.
e) Ara Seçimler:
Ara seçimler, mecliste boşalan sandalye sayısı, toplam sayının %5’ini aştığında gerçekleştirilebilir. Ara seçimler genellikle genel seçimlerin iki yıl sonrasında yapılır ve bu süreç tüzük ve Anayasa’ya uygun olarak işler.