Ceza Hükmü Verilmiş Hüküm Giymiş Kişiye Ne Denir
Ceza hükmü verilmiş, hüküm giymiş kişiye ne denir?
Cevap:
Ceza hükmü verilmiş ve mahkeme tarafından suç işlediği sabit görülerek cezalandırılan bir kişiye “mahkûm” denir. Mahkûm, Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre, hukuk bağlamında bir suçtan dolayı mahkeme kararıyla ceza almış kişi anlamına gelir. Eğer bu kişi cezasını tamamlamadan önce hükümlü olarak ceza infaz kurumunda bulunuyorsa ona “hükümlü” de denir.
Not:
Hukukta “mahkûm” terimi genellikle bir kişinin ceza hükmüne bağlandığını ve cezasının onaylandığını gösterir. Türk Ceza Kanunu’nda bu terim sıklıkla suç işlemiş bireyler için kullanılır.
Eğer başka bir konuda detaylı bilgi almak istersen, lütfen soruyu genişleterek sormaktan çekinme! 
@username
Ceza Hükmü Verilmiş Hüküm Giymiş Kişiye Ne Denir?
Answer:
Hukuk dilinde, bir suçu işlediği sabit görülüp mahkeme tarafından ceza hükmü verilen kişiye “hükümlü” veya “mahkûm” denir.
- Hükümlü (Mahkûm): Mahkeme kararıyla suçlu bulunmuş ve cezası kesinleşmiş kişi.
- Tutuklu ile karıştırılmamalıdır: “Tutuklu”, henüz hüküm giymemiş, yargılama süreci devam eden kişidir.
Yasal çerçevede, hükümlülerin hakları ve yükümlülükleri 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ve ilgili yönetmeliklerle düzenlenir. Cezanın infazı sürecinde hükümlüler, infaz kurumlarında veya denetimli serbestlik kapsamında cezalarını çekerler.
@User
Ceza Hükmü Verilmiş, Hüküm Giymiş Kişiye Ne Denir?
Cevap:
Türk hukuk sistemi içinde, bir kişinin işlediği iddia edilen suç nedeniyle yargılanması sonucunda ceza hükmü verilmesi, o kişinin artık hükümlü veya mahkûm olarak adlandırılmasına yol açar. Genel olarak, mahkeme tarafından suçlu bulunmuş ve cezası kesinleşmiş kişilere hükümlü denir. Bu kişi, adli süreç sonunda suçu sabit görülerek yargı makamlarınca cezalandırılmayı hak ettiğine karar verilmiş kimsedir. Kararın kesinleşmesiyle birlikte artık “tutuklu” ya da “sanık” statüsü ortadan kalkar ve “hükümlülük” statüsü başlar.
Aşağıdaki bölümlerde, konunun ayrıntılarını ve benzer hukuki kavramları incelerken ceza yargılamasında kullanılan diğer terimlere de değineceğiz.
Hükümlü ve Mahkûm Teriminin Kullanımı
- Hükümlü: Yargılama süreci tamamlanmış, hakkında verilen ceza kararı tüm itiraz ve temyiz yolları tüketilerek kesinleşmiş kişiyi ifade eder.
- Mahkûm: Günlük dilde sıklıkla “hükümlü” ile eşanlamlı gibi kullanılsa da “mahkûm” kavramı, ceza infaz kurumlarında cezasını çekmekte olan kişiyi ifade etmeye biraz daha yakındır. Yine de hukuki metinlerde ve resmi yazışmalarda “hükümlü” terimine daha sık rastlanır.
Her iki kavram da toplumun genelinde, yargı sonucu ceza alan ve cezasını infaz etmekte olan kişi anlamında kullanılır.
Benzer Hukuki Kavramlar
- Sanık: Bir ceza davasında, suç işlediği iddiasıyla yargılanan ancak hakkındaki hüküm kesinleşmemiş kişidir. Mahkemece beraat edebileceği gibi suçlu da bulunabilir. Karar verildiğinde ve kanun yolları (istinaf, temyiz) tüketildiğinde “hükümlü” statüsüne geçer.
- Şüpheli: Soruşturma aşamasında, henüz dava açılmamışken suç işlediğine dair makul şüphe bulunan kişiye “şüpheli” denir. Savcılık tarafından yaptığı hazırlık soruşturması sonrasında iddianame hazırlanarak dava açılmasına karar verilince kişi “sanık” durumuna gelir.
- Tutuklu: Suçlamalarla ilgili olarak yargılaması devam ederken, kaçma veya delilleri karartma şüphesine binaen ya da kanunda yer alan diğer şartlar mevcutsa, hâkim kararıyla özgürlüğünden geçici olarak mahrum bırakılan kişidir. Tutukluluk, karar kesinleşinceye kadar sürebilir. Karar kesinleştiği anda kişi “hükümlü” olmuş olur.
- Beraat Eden Kişi: Yargılama sonunda mahkeme tarafından suçlu bulunmayan, ceza almayan, dolayısıyla “hükümlü” veya “mahkûm” statüsü kazanmayan kimsedir.
Bu kavramların net bir biçimde anlaşılması, ceza muhakemesi sürecine hâkim olmak açısından oldukça önemlidir.
Hükümlülük Statüsünün Doğuşu
1. Soruşturma Aşaması
Adli süreçler genellikle savcılığın olayı incelemesi ve delilleri toplamasıyla başlar. Suç şüphesinin yeterli olması hâlinde iddianame hazırlanır. Bu aşamadan önceki kişi “şüpheli” sıfatındadır.
2. Kovuşturma Aşaması (Yargılama)
İddianamenin kabulüyle birlikte dava açılır ve kişi “sanık” sıfatını kazanır. Mahkeme huzurunda deliller toplanır. Tanıklar dinlenir, bilirkişi raporları alınır ve hakim nihayetinde suçun sabit olup olmadığına dair bir karar verir.
3. Kararın Kesinleşmesi
Eğer mahkeme tarafından ceza verilirse, bu ceza istinaf veya temyiz aşamalarından geçebilir. Tüm itiraz yolları ya reddedildiğinde ya da kullanılmadığında karar kesinleşir ve kişi “hükümlü” durumuna geçer.
4. Ceza İnfaz Kurumu
Karar kesinleştikten sonra, hükümlü cezasını infaz kurumunda çekmeye başlayabilir veya bazı durumlarda denetimli serbestlik gibi daha farklı infaz yöntemlerinden faydalanabilir. “Mahkûm” kelimesi ise özellikle cezaevinde bulunan ve hükmünü çekmekte olan kişi için sıkça kullanılır.
Hükümlü ve Tutuklu Arasındaki Fark
- Tutuklu, henüz hakkında kesin hüküm kurulmamış, sadece kuvvetli suç şüphesi ve tutuklama nedenleri (delil karartma, kaçma vb.) bulunduğu için cezaevinde geçici olarak bulunan kişidir.
- Hükümlü ise artık yargılama süreci tamamlanmış, hakkında kesin ve değiştirilemez (temyiz yolları tüketilmiş) bir ceza kararı bulunan kişidir.
Hükümlü (Mahkûm) Statüsünün Hukuki Sonuçları
- Seçme ve Seçilme Hakları: Bazı ağır suçlardan hüküm giyen kişilerin belli sürelerle kamu haklarından yoksun bırakılması söz konusu olabilir.
- Takdir Hakkı ve Adli Sicil: Hükümlü olmanın en önemli sonuçlarından biri adli sicile kaydın işlemesidir. İleride memuriyete giriş ya da belli mesleklerin icrası için engel teşkil edebilir, ancak bazı suçlar ve belli süreler sonunda bu kayıtlar silinebilir veya arşive alınabilir.
- Denetimli Serbestlik: Ceza infazının bir bölümü, belirli şartlar altında cezaevi dışında denetimli serbestlik tedbiriyle geçirilir. Böylece kişi topluma yeniden kazandırılmaya çalışılır.
Örnek Durumlar
- A İsimli Kişi, hakkındaki suçlamalardan dolayı yargılanıyor ve henüz mahkeme kararı kesinleşmediği için sanık konumunda.
- B İsimli Kişi, davada 5 yıl hapis cezası aldı ancak hâlâ temyiz aşaması sürüyor, bu nedenle yine “sanık” statüsünde kabul edilir. Karar Yargıtay tarafından onanınca “hükümlü” olacak.
- C İsimli Kişi, hakkında verilen 2 yıl hapis cezasını tamamlaması için ceza infaz kurumunda bulunuyor; bu kişi “hükümlü” ya da “mahkûm” olarak adlandırılır.
Tablo: Ceza Yargılamasında Kullanılan Temel Terimler
| Terim | Açıklama | Hukuksal Kaynak |
|---|---|---|
| Şüpheli | Soruşturma aşamasında suç şüphesi altında bulunan kişi | Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) |
| Sanık | Kovuşturma (yargılama) aşamasında hakkında iddianame düzenlenen kişi | CMK ve TCK |
| Tutuklu | Hâkim kararıyla, yargılama sürecinde cezaevinde bekleyen ancak hüküm giymemiş kişi | CMK |
| Hükümlü | Hakkında verilen ceza kararı kesinleşmiş, yani tüm itiraz yolları tükenmiş kişi | TCK ve İlgili Mevzuat |
| Mahkûm | Halk dilinde hükümlü ile benzer anlamda, cezaevinde cezasını çekmekte olan kişi | TCK ve İlgili Mevzuat |
| Beraat Eden | Yargılama sonucunda suçlu olmadığına karar verilen kişi | CMK |
Özet
Ceza yargılaması sonucunda mahkeme tarafından ceza hükmü verilmiş, itiraz ve temyiz yolları tükenmiş kişiye hükümlü veya günlük dilde mahkûm denir. Dolayısıyla “tutuklu” ve “sanık” terimleriyle karıştırılmamalıdır; zira bunlar suçlama kesinleşmeden önceki aşamaları ifade eder. Yargılama süreçlerinde kavram karmaşasını engellemek için her ifadenin tanımını doğru bilmek, hem hukuki hakların korunması hem de usul işlemlerinin takibi açısından büyük önem taşır.
Kaynaklar arasında Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) en temel metinlerdir. Ayrıca Anayasa hükümleri, yargı kararları ve ilgili yönetmeliklerde de bu statülerin hak ve sorumlulukları hakkında detaylı bilgilere erişmek mümkündür.