Sorular ve Çözümleri
Soru 9: Altı Çizili Ögelerden Hangisi Diğerlerinden Farklıdır?
Soru, altı çizili ögelerden hangisinin diğerlerinden farklı olduğunu bulmamızı istiyor. Tek tek inceleyelim:
- Her gün (I): Zarf tümleci, zaman belirtiyor.
- Ders çalışmayı (II): Belirtili nesne, eylemin üzerinde gerçekleştiği varlığı belirtiyor.
- Hayranlıkla (III): Zarf tümleci, durum belirtiyor.
- Senenin sonunda (IV): Zarf tümleci, zaman belirtiyor.
Cevap: II numaralı öge olan “Ders çalışmayı” diğerlerinden farklı olarak belirtili nesne konumundadır.
Soru 11: Vurgusu Farklı Bir Öğe Üzerindedir?
Kurallı fiil cümlelerinde vurgu yüklemeden önceki ögededir. Buna göre inceleyelim:
- A) Yere düşen çocuk annesini istiyordu. (Vurgu “yere düşen” üzerinde)
- B) Her gün bu ağacın altına arabasını park ederdi. (Vurgu “her gün” üzerinde)
- C) Okul çıkışında hep birlikte sinemaya gitmeye karar verdik. (Vurgu “okul çıkışında” üzerinde)
- D) Hiç kimsenin isteği için derslerimi ihmal etmem. (Vurgu “hiç kimsenin isteği için” üzerinde)
Cevap: Bu cümlelerin hepsinde vurgu cümlenin başında veya özneyle bağlantılı kelimeler üzerinde. Fakat “hiç kimsenin” gibi net bir vurgu ile başlayarak diğerlerinden daha farklı bir vurgu düzeni oluşturuyor. Bu nedenle cevap en düzenli vurgu farkı açısından incelenebilir.
Soru 12: Yüklemi İsim Soylu Sözcük Olan Cümlelerde Vurgu Yüklemin Üzerindedir
Yüklemi isim soylu sözcük olan cümlelerde vurgu yüklemin üzerindedir. Cümlelere bakalım:
- A) Kendisinden yardım isteyen herkese yol gösterirdi. (Yüklem “yol gösterirdi” fiil soylu)
- B) Arkadaşlarının kendisine kümesinden çok korkardı. (Yüklem “korkardı” fiil soylu)
- C) Bu binayı on kişi iki ayda ancak boyayabildi. (Yüklem “boyayabildi” fiil soylu)
- D) Herkesin derdine derman olacak bir ilacı vardı. (Yüklem “vardı” isim soylu)
Cevap: D şıkkındaki “vardı” yüklemi isim soylu olduğu için vurgu yüklemin üzerindedir.
Soru 13: Ara Söz Belirtisi Nerede Kullanılmıştır?
Cümlede ara söz cümlenin farklı ögeleri hakkında ek bilgi veren, esas yapıya bağımsız, küçük açıklamalar getiren yapıdır. Cümlelere bakalım:
- A) Dünya Kupası’nın düzenleneceği ülkeyi, Katar’ı, yakından tanıyacağız. (Ara bilgi olarak “Katar’ı” mevcut)
- B) Sokakta kendisinden beklenmeyen biri, siyah ceketli olan, bize doğru yürüdü. (Ara bilgi “siyah ceketli olan” mevcut)
- C) Yapraklar sararıp dökülünce, sonbahar geldiğinde, her şey daha güzel olur. (Ara söz işlevinde değil)
- D) Dedesi ve nenesi kalan bu eski evine, çok değer veriyor ve bakıyordu. (Ara bilgi yok)
Cevap: A seçeneğinde ara söz belirtilmiştir, çünkü “Katar’ı” ara açıklama işlevi taşır.
Yukarıdaki soruların daha detaylı ele alınışı, Türk dili ve gramer yapısının daha iyi anlaşılmasına katkı sağlar.