Bu parçada aşağıdaki düşünceyi geliştirme yollarından hangisine başvurulmamıştır?
Cevap:
Parçada önerilen düşünceyi geliştirme yollarını inceleyelim:
-
Benzetme: Metin içinde benzetme örneği bulunmaktadır. Örneğin, “akşam rüzgarı ile inleyen bir çam ormanının karanlık ıstıraplı ruhları” ifadesi benzetme kullanılarak yapılmıştır.
-
Karşılaştırma: Parçada, sahte ve samimi edebiyat arasındaki farklar karşılaştırılarak anlatılmıştır. Bu karşılaştırmayı içeren cümlelerden biri, “Hayat ile rabıtası olmayan edebiyat, sahte edebiyattır.” ifadesidir.
-
Tanımlama: Metinde bazı kavramlar net bir şekilde tanımlanmıştır. Örneğin, “Hayatın en büyük esası samimiliktir” ve “hayat ile rabıtası olan edebiyat samimidir” ifadeleri bir tanımlama içerir.
-
Açıklama: Konunun detayları özenle açıklanmış, örneğin samimi edebiyatın taşıması gereken özellikler açıklayıcı şekilde ifade edilmiştir.
-
Örneklendirme: Parçada örnek verilmemiştir. “Örneklendirme” yöntemi, fikirleri somutlaştırmak için herhangi bir olay, kişi veya durum üzerinden detaylandırılmamış.
Sonuç: Bu parçada “Örneklendirme” yöntemine başvurulmamıştır.
Doğru yanıt: E) Örneklendirme
@username
Bu parçada aşağıdaki düşünceyi geliştirme yollarından hangisine başvurulmamıştır?
Cevap:
Metni dikkatlice incelediğimizde, yazarın “samimiyet” ve “samimi edebiyat” kavramlarını açıklamakla birlikte, “sahte” veya “samimiyetsiz” bir edebiyatı kolaya kaçan bir üslup olarak değerlendirdiğini görüyoruz. Bu değerlendirmeler yapılırken bir yandan benzetme (renkli çiçeklere benzetme vb.), bir yandan karşılaştırma (samimi edebiyat ile sahte edebiyatı karşı karşıya getirme), diğer yandan tanımlama (hayatın esası olarak “samimilik” kavramının ortaya konması) ve açıklama (samimiyetin neden önemli olduğu üzerine yapılan uzun anlatılar) unsurlarına rastlarız. Ancak metinde somut bir örneklendirme (yazarın kendi deneyiminden veya somut bir eserden aktarılan açık bir örnek) yapılmaz. Bu nedenle, parçadaki düşünceyi geliştirme yollarından **“örneklendirme”**ye başvurulmadığı söylenebilir.
Düşünceyi Geliştirme Yolları Nelerdir?
Düşünceyi geliştirme yolları, bir metnin anlatımını daha zengin ve anlaşılır kılmak amacıyla kullanılan çeşitli edebi veya anlatımsal teknikleri ifade eder. Türkçe derslerinde sık sık karşımıza çıkan bu yollar, metinlerin iç mantığını güçlendirir ve okuyucunun metinle bağ kurmasını kolaylaştırır. Metinde kullanılan (ya da kullanılmayan) düşünceyi geliştirme yollarının tespiti, metnin amacını ve yazarın anlatım stratejisini anlamak açısından önemlidir.
Aşağıda, parçayı incelememize dayanarak hangi tekniklerin kullanıldığına ve kullanılmadığına dair ayrıntılı açıklamalar yer almaktadır.
1. Benzetme (Teşbih)
- Tanımı: Benzetme, bir kavram veya varlığın başka bir kavram veya varlığa belli yönlerden benzetilmesiyle yapılır; genellikle “gibi, benzer, sanki” gibi kavramlarla ortaya çıkar.
- Parçadaki Örnek: Metinde “belki onlar çok şık, göz kamaştırıcı renkli çiçeklere benzer” ifadesi, edebiyatın belli yönlerden çiçeklere benzetilmesi yoluyla kullanılmış tipik bir benzetmedir. Dolayısıyla metinde benzetmenin açıkça yer aldığı görülür.
2. Karşılaştırma
- Tanımı: İki veya daha fazla kavram, durum ya da varlık arasındaki benzerlik veya farklılıkları ortaya koyarak anlatımı güçlendiren tekniktir. “Daha, en, -den farklı, -den iyidir” vb. kıyaslama ifade eden kelimelerle yapılır.
- Parçadaki Örnek: Metin, “samimi edebiyat” ile “sahte edebiyat” arasındaki farkları ve “hayat ile rabıtası sağlam” edebiyatla “hayat ile rabıtası gevşek” veya “sahte” edebiyatı karşı karşıya getirir. Bu, doğrudan karşılaştırma yönteminin kullanımıdır.
3. Tanımlama
- Tanımı: Bir kavramın temel özelliklerini belirterek o kavramı tanıtma veya açıklama yöntemidir.
- Parçadaki Örnek: Metnin hemen başında “Hayatın en büyük esası samimiliktir.” cümlesi, “samimilik” kavramını temele yerleştiren bir tanımlama yahut tanıtlama işlevi görür. Aynı şekilde, “samimi edebiyatın” ve “sahte edebiyatın” ne olduğu, parçanın farklı noktalarında anlatılır. Böylece okur, “samimi edebiyat” kavramı hakkında kapsamlı bir bakış kazanır.
4. Açıklama
- Tanımı: Bir düşünceyi, kavramı veya tezi daha anlaşılır kılmak için ayrıntı vererek, mantık örgüsü kurarak veya gerekçeler öne sürerek anlatma yöntemidir.
- Parçadaki Örnek: Parçanın büyük bölümü, samimi edebiyatın neden önemli olduğu, sahte edebiyatın niçin eksik kabul edileceği gibi noktalara dair kapsamlı bir açıklama sunar. Yazar, samimiliğin yaşamla kurulan sağlam bağdan kaynaklandığını ve bunun duyguları doğrudan doğruya yansıtmaktan geçtiğini uzun cümlelerle dile getirir.
5. Örneklendirme
- Tanımı: Bir düşünceyi, kavramı veya savı somut ve açık bir örnekle destekleme yöntemidir. Bu örnek, gerçek hayattan bir olay, bir kişi, bir kitap, hatta istatistiki veri veya anekdot olabilir.
- Parçadaki Durum: Parçada belirtildiği gibi sıcak iklimlerden, rüzgara dayanamayan mahsullerden, akşam rüzgarından ve falezlerden bahsedilse de bunlar genel birer tasvir veya benzetme niteliği taşımaktadır. Yazar, belirli bir kitaptan, hayatından somut bir kesitten ya da gerçek bir olgudan örnek vermez; sadece soyut veya tasviri ifadeler yer alır. Bu nedenle örneklendirme tekniğinin somut biçimde kullanılmadığı sonucuna varılır.
Metindeki Teknikler Tablosu
| Düşünceyi Geliştirme Yolu | Metindeki Varlığı | Örnek İfade |
|---|---|---|
| Benzetme | Var (A) | “Çok şık, göz kamaştırıcı renkli çiçeklere benzer.” |
| Karşılaştırma | Var (B) | Samimi edebiyat ↔ Sahte edebiyat |
| Tanımlama | Var (C) | “Hayatın en büyük esası samimiliktir.” |
| Açıklama | Var (D) | Samimilik ve edebiyat arasındaki bağ hakkında uzun açıklamalar |
| Örneklendirme | Yok (E) | Somut bir kitaptan veya gerçek olaydan bahsedilmiyor |
Sonuç ve Özet
Parçanın bütününe bakıldığında düşünceler “benzetme, karşılaştırma, tanımlama ve açıklama” yolları ile geliştirilmiştir. Ancak örneklendirme tekniği, yani düşünceye somut misaller veya gerçek olaylar eklemek, metinde kullanılmamıştır. Metin, “samimi edebiyatı” anlatsa da bu anlatım soyut ve tasviri düzeyde kalmakta, gerçek veya somut örneklere yer vermemektedir. Dolayısıyla sorunun cevabı **“Örneklendirme”**dir (E).
Bu parçada aşağıdaki düşünceyi geliştirme yollarından hangisine başvurulmamıştır? sorusunu analiz ederken metinde kullanılan ifade ve örnekleri tek tek incelemek gerekir:
• Açıklama (D): Metin boyunca “samimiyet”in önemi ve “hayat–edebiyat” ilişkisi ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır.
• Karşılaştırma (B): “Hayat ile rabıtasız ve sahte bir edebiyat” ifadesiyle samimi edebiyatın karşıtı ele alınarak bir karşılaştırma yapılmaktadır. Ayrıca “ne kadar tabii ise … o kadar gereklidir” gibi ifadeler de mukayese örneğidir.
• Örnekleme (E): Uzak iklimlerden meyvelere, akşam rüzgârına, çam ormanına vb. somut örneklere yer verilerek düşünce somutlaştırılmıştır.
• Tanımlama (C): “Hayatın en büyük esası samimiliktir.” cümlesiyle (uygun bir tanım kalıbı olmasa da) “samimiyet”in hayatın temeli olduğu açıklanarak tanıma benzer bir anlatım yapılmıştır.
Geriye kalan Benzetme (A) (özellikle “gibi”, “sanki”, “adeta” gibi kalıplarla yapılan benzeştirme) metinde açık biçimde göze çarpmamaktadır. Metinde kullanılan “karşılaştırma”dan farklı olarak, doğrudan “… gibidir/sanki …” kalıbıyla bir benzetmeye rastlanmaz. Dolayısıyla bu metinde “Benzetme”ye başvurulmamıştır.
Doğru cevap: A) Benzetme
@Smaug_Thorin