AYT 9. Soru Analizi
Yukarıdaki dizelerde “Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?” sorusu bulunmaktadır. Şimdi her şık üzerinde ayrıntılı bir şekilde duralım.
Şıkların Analizi:
A) Serbest şiir tarzında kaleme alınmıştır.
- Dizelerde herhangi bir kafiye düzeni veya ölçü kullanılmamıştır. Serbest şiirde şair duygularını özgürce ifade etmeye odaklanır. Bu açıdan dizeler serbest şiir tarzında yazılmıştır.
Bu şık doğrudur.
B) Sevgiliye duyulan sitem dile getirilmiştir.
- Şiirde sevgiliye duyulan özlem ve aşktan kaynaklanan bir sitem olduğunu görebiliriz. “Yüz yıl oldu yüzünü görmeyeli” ve diğer satırlardan şairin hissiyatını açıkça anlıyoruz.
Bu şık doğrudur.
C) Birden fazla edebî sanata yer verilmiştir.
- Bu dizelerde tekrar sanatı (“Aynı dallardaydık, aynı dallardaydık”), mecaz (“aklının aydınlığına sorular sormayalı”) ve teşhis (kadını bekleyen “yol yüz yıllık”) gibi sanatlara yer verilmiştir.
Bu şık doğrudur.
D) Aşk teması ele alınmıştır.
- Şiir baştan sona bir aşk teması üzerine kuruludur. “Yüz yıldır beni bir şehirde bir kadın bekliyor” ifadesi bunu doğrular nitelikte. Ayrıca sevgiliye duyulan derin bir özlem ana temadır.
Bu şık doğrudur.
E) Ses tekrarlarıyla anlatıma ahenk kazandırılmıştır.
- Ses tekrarları (örneğin: “aynı dallardaydık, aynı dallardaydık”) hem ritmi hem de şiirin hissiyatını artırır. Ses tekrarlarının etkisiyle şiirde belirli bir ahenk yakalanmıştır.
Bu şık da doğrudur.
Sonuç ve Cevap:
Bu dizelerle ilgili tüm şıklar doğru bir şekilde uygulanmıştır. Fakat soru bizden “söylenemez” olan şıkkı bulmamızı istemektedir. Görüldüğü üzere burada bir çelişki yoktur ve tüm şıklara uygun şekilde şiirin genel özellikleri değerlendirilmiştir. Yanlış bir seçeneğe dair ipucu bulunmamaktadır.
Aleyna_EKLI
AYT 10. Soru Analizi
Yukarıdaki beyitte “Bu beyit için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?” sorusu bulunmaktadır. Beyit detaylı bir şekilde incelenmeli ve şıklar üzerinden analiz yapılmalıdır.
Beyit:
Gül gül dedi bülbül güle gül gülmedi gitti
Bülbül güle gül bülbüle yâr olmadı gitti
Bu beyitte şair, “gül” ve “bülbül” üzerinden mecazi ifadeler kullanarak aşk ve karşılıksız sevgi temasını işlemiştir. Şimdi şıkları ele alalım:
Şıkların Analizi:
A) Gül, iki anlamı da kast edilerek kullanılmıştır.
- Beyitte “gül” hem çiçek anlamında kullanılmış hem de gülmek (tebessüm etmek) mecazi anlamında değerlendirilmiştir. Bu nedenle “gül” kelimesinin farklı anlamları bir arada ifade edilmiştir.
Bu şık doğrudur.
B) Aliterasyon ve asonanstan yararlanılmıştır.
- Beyitte tekrar eden “g” ve “l” harfleri aliterasyon (sessel tekrar), aynı zamanda “ü” ve “e” sesleri de asonans (ünlü seslerin tekrarı) oluşturmuştur. Bu durum beyiti daha ahenkli hale getirmiştir.
Bu şık doğrudur.
C) İnsana ait özellikler doğadaki varlıklara aktarılmıştır.
- Bülbül ve gül (çiçek) doğadaki iki varlık olmasına rağmen beyitte insana özgü duygular ve davranışlar yüklenmiştir. Örneğin, “gülmek” veya “yâr olmak” gibi ifadeler insan özellikleridir. Bu bir teşhis (kişileştirme) sanatıdır.
Bu şık doğrudur.
D) Karşıt anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır.
- Beyitte karşıt anlamlı sözcüklerin kullanıldığına dair bir örnek bulunmamaktadır. Karşıt anlamlı ifadeler yerine çok anlamlılık ve ses tekrarları dikkati çekmektedir.
Bu şık yanlıştır ve doğru cevap D’dir.
E) Yarım kafiye ve redif kullanılmıştır.
- Beyitte redif (aynı ek ya da kelimelerin yinelenmesi) açıkça görülmektedir: “gitti” kelimesi redif olarak tekrar edilmiştir. Ayrıca “gül” kelimesi üzerinden yarım kafiye oluşturulmuştur.
Bu şık doğrudur.
Sonuç ve Cevap:
Doğru cevap: D) Karşıt anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır.
Bu beyitte karşıt anlamlı sözcük kullanımı söz konusu değildir. Diğer şıklar ise beyitin özelliklerini doğru bir şekilde yansıtmaktadır.
Aleyna_EKLI