Bu soruları cevaplamak için topoğrafik harita üzerinde bulunan eş yükselti eğrilerine bakmamız gerekiyor.
-
En yüksek nokta hangisidir?
- En yüksek nokta, merkezinde en küçük kapalı daire bulunan şeklin iç kısmındaki noktadır. Bu, C noktası olabilir.
-
En alçak noktalar hangileridir?
- B ve A noktaları en alçak noktalardır. Çünkü açık bir şekilde 20 metre olarak belirtilmiş.
-
Hangi noktaların yükseltisi kesin olarak bilinemez?
- Z ve X noktalarının yükseltisi kesin olarak bilinemez, çünkü her iki nokta da en üst kapalı alanların içinde ve bu alanlar için kesin bir yükseklik değeri verilmemiş.
-
Yükseltileri aynı olan noktalar hangileridir?
- B ve L noktaları 30 metrelik eğride olduğu için aynı yüksekliktedir.
-
Bir kişi A noktasından baktığında hangi noktayı kesinlikle göremez?
- A noktasından Z veya C noktasını doğrudan görmek mümkün olmayabilir çünkü arada yüksekte kalan bölgeler var.
Topoğrafik haritalar, yükselti farklılıklarını ve arazinin şekillerini anlamak için önemli araçlardır. Eğri sayısı arttıkça yükselti de artar ve sık çizgiler dik yamaçları ifade eder.
Bu soruları cevaplamak için topoğrafik haritaya ve eş yükselti eğrilerine dikkat edelim:
-
Hangi noktaların yükseltileri kesin olarak bulunabilir?
- 100 m, 110 m veya 120 m olarak belirtilen eğriler üzerindeki noktaların yükseklikleri kesin bir şekilde belirlenebilir. Örneğin, K (120 m) ve F (110 m) noktaları gibi.
-
Hangi noktaların yükseltileri aynıdır?
- Aynı eş yükselti eğrisi üzerinde bulunan noktalar aynı yükseklikte olur. Örneğin, E ve T noktaları 100 m eğrisi üzerinde bulunmaktadır ve yükseklikleri aynıdır.
-
Yükseltisi en az olan nokta hangisidir?
- E veya T noktaları, 100 m yükselti eğrisi üzerinde olduğu için en düşük yükseltide olabilir.
-
Yükseltisi en fazla olan nokta hangisidir?
- K noktası 120 m eğrisi üzerinde bulunduğu için en yüksek noktadır.
-
İzohipslerin sık geçtiği yerlerde eğim fazla olduğu için;
- a) Arazi diktir.
- b) Ulaşım zordur.
- c) Yatay mesafe kısadır.
- d) Akarsuyun akış hızı fazladır.
İzohipslerin sık geçtiği alanlarda eğim fazla olduğu için tüm şıklar doğru kabul edilir. Dik eğimler ulaşımı zorlaştırır ve akarsuların akış hızını artırır.
Topoğrafik haritalar; arazinin yükselti, eğim ve diğer fiziksel özelliklerini anlamak için önemli araçlardır. Eğrilerin sıklaşması, eğimin dik olduğunu gösterir.
10. soru: Ok işareti çevresinde çukur olan yerler
Ok işareti, coğrafi haritalarda çukur yerleri yani göl, çanak veya krater gibi alanları gösterir.
11. soru: Yeryüzü şekilleri
Bu haritalarda gösterilen yeryüzü şekilleri şunlardır:
- Sırt: İki vadi arasında kalan ve çevresine göre daha yüksek olan alan.
- Yamaç: Eğimin fazla olduğu, eğik alanlar.
- Boyun: İki tepe arasında kalan alçak geçit.
- Delta: Nehirlerin denizle buluştuğu, alüvyon birikmesiyle oluşan çıkıntı.
- Tepe: Çevresine göre yükselmiş, zirve kısmı belirgin olan alan.
12. soru: A ve X noktalarının yükseltileri
- B Noktası: 200 m olarak belirtilmiş.
- Haritada izohipsler arasındaki yükselti farkı eşit ve belli bir düzen içinde ilerlediği için A ve X noktalarının yüksekliklerini hesaplayabiliriz.
A noktasının, B’ye göre denize daha yakın ve alt izohipste olduğu görülüyor. Dolayısıyla A’nın yüksekliği B’ye göre daha düşük olmaktadır. X noktası ise B ile aynı izohips hattında ya da yakınında olduğundan benzer yükseklik gösterebilir.
Bu bilgiler ışığında:
- A noktasının yüksekliği daha az, tahmini 100 m civarı olabilir.
- X noktasının yüksekliği B noktasına yakın, 200 m veya üzerinde olabilir.
Net rakamları belirlemek için izohips aralıklarının belirtilmesi gerekebilir.
Tabii, sorulara bakalım:
13. Soru: İzohips Yükseklikleri
İzohips aralığı genellikle harita üzerinde belirtilir. Haritada, deniz seviyesinden uzaklaştıkça yükseklik artar.
- I numaralı alan deniz seviyesine yakın, muhtemelen 0-100 m arası.
- II numaralı alan, I’in hemen üstünde, 100-200 m arası.
- III numaralı alan deniz seviyesine biraz daha uzak, 200 m üstü olabilir.
- IV numaralı alan en yüksek alan olabilir, 300 m veya daha fazla.
Yükseklikler kesin rakamlar belirtilmediği için tahminidir.
14. Soru: K ve L Noktalarının Yüksekliği
İzohipslerin düzenine bakarak:
- K noktası 100 m izohips hattına yakın olabilir.
- L noktası ise biraz daha yüksek bir hatta, belki 100-200 m arasında olabilir.
15. Soru: Yükseklik Analizi
a) Yüksekliğin en fazla olduğu noktalar:
- İzohipslerin en içte olduğu ve sıklaştığı noktalar en yüksek alanlardır. Örneğin, A ve D olabilir.
b) Yüksekliğin en az olduğu noktalar:
- En dış izohipslere yakın alanlar en düşük yükseklikte olur. B ve C noktaları gibi olabilir.
c) Yüksekliği aynı olan noktalar:
- Aynı izohips hattı üzerindeki noktalar aynı yüksekliktedir. A ve D noktaları aynı hatta olabilir.
16. Soru: Yükseklik Farkı
- Cevap: Grafik ya da rakamsal bilgi olmadığı için net söylemek zor. Ancak sık izohips hatları arasında en belirgin fark olan iki nokta seçilmelidir. Örneğin, I ve IV arası fark fazla olabilir.
17. Soru: İzohips Yüksekliği
V noktasının 100 m olduğunu biliyoruz. Diğer noktaların, aşağıdaki harita düzenine göre belirlenmiş seviyeleri olabilir:
- I, II, III ve IV noktaları arasındaki yükseklikler izohips düzenine göre belirlenmelidir, ancak haritadan net bilgiler alınmalıdır.
18. Soru: Yükseklik Farkı
- A ve B noktaları arasında belirtildiği şekliyle izohips derecelendirmesinden edinilen fark 100, 200, 300, 400 veya 500 olabilir. Genelde izohips farkı 100 m olarak alınabilir.
19. Soru: Merkezlerin Yüksekliği Sıralaması
En azdan en fazlaya doğru sıralama, izohipslerin sıkılığına ve merkeze olan uzaklığa göre yapılmalıdır. İzohipslerin sıklaştığı merkez daha yüksek olacaktır.
20. Soru: Z Noktasının Yüksekliği
- E ve F noktalarında belirtilen yükseklikten hareketle, Z noktasının yüksekliğini bulmak için harita izohips aralığı ve yukarıda verilen izohips sistematiğine göre bir çıkarım yapılabilir. Ancak net bir rakam verilmesi izohips aralığı bilgisiyle mümkündür.
Bu sorular, haritalar üzerinden izohips ve yükseklik prensiplerini anlamamıza yardımcı olabilir.
19. Soru: İzohips Haritası Merkezi Yüksekliği Sıralaması
Merkezleri en azdan en fazla olana doğru sıralamak için izohipslerin sıkılığına ve yerleşimine bakabiliriz:
- A, B, C, D
Merkezler, izohipslerin en yoğun olduğu alanlarda daha yüksektir. Bu yüzden D en yüksek, A en düşük olabilir.
20. Soru: Z Noktasının Yüksekliği
E ve F noktalarının yükseklikleri verilmiş, E 150 m, F ise 225 m olarak gözüküyor.
Z noktası E ve F arasında yer alıyor ve izohipslere göre daha yüksek bir hatta görünüyor. İlk belirlemelere göre Z’nin yükseklik aralığını tahmin etmek için izohips aralığına dikkat edilmelidir.
- Z noktası tahmini 225 m üzerinde bir seviyede olabilir. Seçeneklerden en mantıklısı C) 375 gibi görünüyor.
20 soru e225 f-150
20. Soru: Z Noktasının Yüksekliği
E’nin yüksekliği 225 m, F’nin yüksekliği ise 150 m olarak verilmiş. Z noktası bu iki değerin arasında bir yükseklikte olacaktır. İzohips düzenine göre Z’nin daha yüksek bir izohips hattında olduğu görülüyor.
Z noktasının yükseklik değerini belirlerken şunlara dikkat etmeliyiz:
- E noktasına yakın, fakat ondan daha yüksekte bir izohips hattı üzerindeyse 225 m’den fazla olabilir.
- F’nin altındaki izohips hattında ise daha az olabilir.
Z’nin konumu düşünülerek bir yükseklik tahmininde bulunabiliriz:
- Z noktası için en olası seçenek: B) 300 gibi görünüyor.
17. Soru: Diğer Noktaların Yüksekliği
V noktasının yüksekliği 100 m olarak verilmiş. V noktası ile diğer noktalar arasındaki izohips aralıklarına bakarak diğer noktaların yüksekliklerini bulabiliriz.
-
I. Nokta: Eğer V, I noktasının üzerinde daha yüksek bir izohips hattında ise, I daha düşük olmalı. İzohips aralıklarına göre V’den bir izohips daha düşükse 80 m civarı olabilir.
-
II. Nokta: Eğer aynı izohips üzerindeyse aynı veya biraz daha yüksek olabilir. Tahmini 120 m civarı.
-
III. Nokta: V’den daha yüksek bir izohips hattında ise 120 veya 140 m olabilir.
-
IV. Nokta: Daha uzak veya daha yüksek bir izohips üzerindeyse, yaklaşık 140 m civarı olabilir.
18. Soru: A ve B Noktaları Arasındaki Yükseklik Farkı
A ve B noktalarının izohipslerini sayarak veya mevcut yükseklik değerlerine bakarak farkı bulabiliriz. İzohips çizgileri arasındaki fark genellikle sabit olur:
- Eğer her iki noktada da eşit miktarda izohips geçiyorsanız, aralarındaki yükseklik farkı yaklaşık 20-40 m olabilir, buna göre kesin değer verilmelidir.
15. Soru: İzohips Haritası Analizi
a) Yüksekliğin En Fazla Olduğu Nokta:
Yükseklik aratarak iç içe olan izohips halkalarına doğru artar. Bu durumda, en içte bulunan nokta en yüksek olacaktır. Görselde bu nokta K olarak görünüyor.
b) Yüksekliğin En Az Olduğu Nokta:
En dıştaki izohips halkasına en uzak olan nokta en düşük yükseklikte olacaktır. Bu haritada, deniz seviyesine yakın olan veya izohipslerin dışına doğru art arda geldiği noktalar en düşük yüksekliktedir. Bu nedenle A noktası en düşük olabilir.
c) Yüksekliği Aynı Olan Noktalar:
Aynı izohips hattı üzerinde olan noktalar aynı yüksekliktedir. Görselde, izohips hattı boyunca aynı çizgi üzerinde yer alan noktalar belirlenebilir. Örneğin, D ve E noktaları aynı izohips üzerinde bulunuyor gibi görünüyor, bu yüzden aynı yükseklikte olabilirler.