Unesco(birlesmis milletler egitim bilim kultur kurumu) somut olnayan kulturel miras listesi ve zanaat ve sanatla ilgili arastirma yapiniz.
UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi: Zanaat ve Sanat ile İlgili Araştırma
UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi, bir kültürün maddi olmayan unsurlarını koruma altına almak amacıyla oluşturulmuştur. Somut olmayan kültürel miras, toplumların geleneklerini, ritüellerini, zanaatlarını ve kültürel kimliklerini yansıtan uygulamaları kapsar. Bu liste, özellikle el sanatları ve geleneksel zanaatlerin korunması, tanıtılması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için önemli bir role sahiptir.
1. Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir?
Somut olmayan kültürel miras, fiziksel bir nesneye veya yapıya bağlı olmayan, ancak bir topluluğun kültürel değerlerini ve kimliğini temsil eden öğeleri içerir. UNESCO’ya göre, bu miras beş temel kategori altında sınıflandırılır:
- Sözlü gelenekler ve ifadeler (örneğin, hikaye anlatımı, destanlar),
- Geleneksel sahne sanatları (dans, tiyatro, müzik),
- Sosyal uygulamalar, ritüeller ve kutlamalar,
- Doğa ve evrenle ilgili bilgi ve uygulamalar,
- Geleneksel el sanatları.
Zanaat ve sanat ise bu kategorilerde özellikle “geleneksel el sanatları” kapsamında değerlendirilir.
2. UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’nde Sanat ve Zanaat
UNESCO, geleneksel sanatları ve zanaatları koruma amacıyla dünyanın her yerinden pek çok kültürel uygulamayı listeye dahil etmiştir. Listeye alınarak koruma altına alınan sanat ve zanaatların birçoğu, üretim tekniklerini nesilden nesile aktaran topluluklara dayanır.
Örnekler:
Aşağıda UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’nde yer alan bazı zanaat ve sanatlar listelenmiştir:
| Ülke | Kültürel Öğe | Listeye Alınma Yılı |
|---|---|---|
| Türkiye | Ebru Sanatı (Kağıt Süsleme Sanatı) | 2014 |
| Japonya | Washi Kağıdı Yapımı Geleneği | 2014 |
| Hindistan | Banjara Nakışı: Geleneksel İpek Nakış Çalışmaları | 2010 |
| Meksika | Talavera Çömlekçiliği | 2010 |
| İran | Seramik ve Mavi Kiremit Yapımı Geleneği | 2009 |
| Fransa ve Belçika | Dantel Dokuma Teknikleri | 2009 |
| Pakistan | Ajrak: Geleneksel Blok Baskı El Sanatı | 2016 |
Bu sanatların her biri, belirli bir kültürel bağlamda şekillenmiş olup, aynı zamanda yerel halkın yaşam biçimini ve estetik değerlerini de yansıtır.
3. Türkiye’de UNESCO Somut Olmayan Miras Listesi’nde Yer Alan Zanaat ve Sanatlar
Türkiye’nin geleneksel sanat ve zanaat öğeleri, UNESCO tarafından dikkat çekici bulunmuş ve koruma listesine alınmıştır. Özellikle Türkiye, çeşitli el sanatları açısından oldukça zengin bir mirasa sahiptir.
Türkiye’den Örnekler:
- Ebru Sanatı (2014): Kağıt süsleme sanatı olarak bilinir. Ebru sanatı, suda çözünmeyen boyalarla su yüzeyinde oluşturulan desenlerin kağıda aktarılması işlemidir.
- Çini Ustalığı (2017): Geleneksel Türk çini ve seramik işleme sanatı, özellikle Osmanlı döneminden günümüze kadar taşınmıştır.
- Keşan Dokuma Sanatı (Edirne): Geleneksel dokuma tekniklerinin örneği olan keşan, günlük kullanımda ve törenlerde kullanılan bir dokuma türüdür.
- Geleneksel Ahşap İşçiliği: Osmanlı dönemi ve sonrasında Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde, özellikle camiler ve tarihi konaklarda uygulandığı bilinir.
4. UNESCO’nun Koruma Stratejisi
UNESCO, bu tür kültürel miras ögelerini koruma altına almak için çeşitli stratejik adımlar atar:
- Kayıt Altına Alma: Geleneksel zanaatlar ve sanat türleri kaydedilir.
- Finansal Destek Sağlama: Bu zanaatlar ve sanatlarla uğraşan topluluklara ekonomik destek sağlanır.
- Eğitim Programları Düzenleme: Geleneksel sanatların ve zanaatların genç nesillere aktarılmasını sağlamak amacıyla eğitim çalışmaları düzenlenir.
- Yerel ve Küresel Tanıtım: Kültürel miras ögelerinin dünya çapında tanıtımına katkı sağlanır.
UNESCO’nun Zanaat ve Sanat Projelerinde Örnek:
- El Sanatları Üzerine Uluslararası Çalıştaylar: Geleneksel ve modern üretim tekniklerinin bir araya getirildiği atölyeler düzenlenir.
- Online ve Fiziksel Sergiler: UNESCO, çeşitli kültürlerin el sanatlarını sergilemek için uluslararası müzelerde ve çevrimiçi platformlarda etkinlikler düzenler.
5. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Önemi
- Kültürel Kimliğin Korunması: Geleneksel sanatlar ve zanaatlar, bir toplumun kültürel kimliğini koruması açısından oldukça önemlidir.
- Sürdürülebilir Kalkınma: El sanatları, yerel topluluklar için ekonomik bir gelir kaynağı oluşturur.
- Kültürlerarası Diyalog: Farklı kültürlerin sanatsal miraslarını bir araya getirerek, halklar arasında bağlantı kurar.
6. Güncel Problemler ve Çözüm Önerileri
Her ne kadar UNESCO’nun çalışmaları sayesinde birçok kültürel miras korunuyor olsa da, bazı sorunlar hâlâ devam etmektedir. Bunlardan bazıları:
- Endüstrileşme ve Geleneksel Tekniklerin Kaybolması: Modern üretim tekniklerinin yaygınlaşması, geleneksel el sanatlarının yok olmasına neden olabilir.
- Yetersiz Yerel Destek: Bazı topluluklar, geleneksel sanatlarına yeterince önem vermemektedir.
- Zanaat Ustalarının Sayısının Azalması: Geleneksel zanaatlarla ilgilenen ustalar giderek azalmakta, bu da zanaatların unutulması riskini artırmaktadır.
Çözüm Önerileri:
- Eğitimde Geleneksel Sanatların Yer Alması: Okullarda sanatsal mirası korumaya yönelik dersler verilmelidir.
- Zanaatkârların Desteklenmesi: El sanatları ürünlerine yönelik ulusal ve uluslararası fuarlar düzenlenmelidir.
- Sayısallaştırma ve Dijitalleşme: Geleneksel sanat ve zanaatlar dijital platformlar aracılığıyla kayıt altına alınmalıdır.
Sonuç
UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi, özellikle sanat ve zanaatların korunmasında önemli bir rol oynar. Türkiye’den ebru ve çini gibi sanatlar bu listeye dahil olarak küresel ölçekte tanınır hale gelmiştir. Ancak, somut olmayan kültürel mirasın sürdürülebilirliği için sürekli olarak eğitim, destek ve farkındalık çalışmaları yürütülmesi gerekmektedir. Geleneksel sanat ve zanaatların korunması, dünya mirasının gelecek nesillere aktarılması için büyük önem taşımaktadır.