Soru: Türkiye İstatistik Kurumu raporlarını kullanarak “2022 ve 2023 yıllarında ülkemizdeki girişimlerin yapay zeka kullanımı” hakkında bir pano hazırlamak ve elde edilen verileri sergilemek için nasıl bir araştırma yapılmalıdır?
Cevap:
Sevgili öğrenciler, bu performans görevi kapsamında öncelikle Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan raporlar ve güncel istatistikler üzerinden, 2022 ve 2023 yıllarında Türkiye’deki girişimlerin yapay zeka (YZ) kullanım oranlarını inceleyeceksiniz. Aşağıdaki rehber size hem konuyu derinlemesine araştırmanız hem de elde ettiğiniz verileri doğru biçimde analiz ederek panonuzda sergilemeniz için yardımcı olacaktır.
Yapay Zeka Nedir ve Önemi
Yapay zeka, makinelerin insan benzeri düşünme, öğrenme ve problem çözme yeteneklerine sahip olmasını hedefleyen bir teknoloji alanıdır. YZ, başta üretim, hizmet, sağlık, eğitim ve çevre gibi pek çok alanda yenilikçi çözümler sunar. Özellikle son yıllarda, girişimlerin rekabet gücünü artırmak amacıyla büyük veri ve makine öğrenmesi tekniklerini kullanarak YZ tabanlı projelere yöneldiği görülmektedir.
2022 Yılında Türkiye’de Yapay Zeka Kullanımı
- TÜİK Raporları İncelemesi: TÜİK, her yıl yayınladığı “Girişimlerde Bilişim Teknolojileri Kullanımı ve e-Ticaret Araştırması” başlıklı raporlarında, firmaların dijital dönüşüm eğilimlerini ortaya koyar. Bu raporlarda yapay zeka da önemli bir alt başlık olarak yer almaya başlamıştır.
- Oranlar ve Sektörler: 2022 yılı verilerine göre, veri analitiği, makine öğrenmesi ve chatbot gibi alanlarda çalışmalara başlayan girişim oranı Türkiye genelinde %5 - %10 aralığında gerçekleşmiştir. Bu oran özellikle finans, e-ticaret, telekomünikasyon, üretim ve lojistik sektörlerinde daha yüksek seviyelere çıkmaktadır.
- YZ Adaptasyonunu Etkileyen Faktörler: 2022’de YZ kullanımını etkileyen en önemli faktörler arasında veri altyapısı, teknik uzman açığı ve yatırım maliyetleri bulunur. Şirketlerin büyük çoğunluğunun ilk etapta veri analizi (data analytics) çözümlerine yatırım yaptığı, daha sonra makine öğrenmesi ve derin öğrenme gibi daha gelişmiş yöntemlere yöneldiği gözlemlenmektedir.
2023 Yılında Türkiye’de Yapay Zeka Kullanım Trendleri
- Büyüme Oranı: 2023’te YZ’ye yatırım yapan girişim oranında %10 - %15 düzeyinde bir artış beklenmektedir. TÜİK’in erken dönem verilerine göre, özellikle sağlık teknolojileri, tarım teknolojileri ve çevre teknolojileri alanlarında YZ’ye yönelik projeler hız kazanmıştır.
- Yeni Uygulama Alanları: ChatGPT gibi doğal dil işleme uygulamalarının popülerleşmesiyle, çağrı merkezleri, müşteri ilişkileri yönetimi ve dijital asistan geliştirme alanlarında da YZ projelerine olan ilgi artmaktadır.
- Kamu Destekleri: TÜBİTAK ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı gibi kamu kurumları, girişimlerin YZ projelerini desteklemek amacıyla çeşitli hibe ve teşvik programları yürütmektedir. Bu tür fonlar, 2023 yılında birçok girişimin YZ tabanlı projeler üzerinde çalışmasını kolaylaştırmıştır.
Yapay Zekanın Çevresel Sorunların Çözümüne Katkıları
- Enerji Verimliliği: Yapay zekayla güçlendirilmiş akıllı sistemler, enerji tüketimini gerçek zamanlı olarak izler ve optimize ederek karbon emisyonlarını düşürmeye yardımcı olur.
- Akıllı Tarım: Dronelar ve sensörlerle toplanan verilerin YZ modelleriyle analiz edilmesi, su ve gübre kullanımını doğru şekilde yöneterek çevre dostu ve verimli tarım faaliyetlerine kapı aralar.
- Atık Yönetimi: Gelişmiş görüntü işleme teknikleri, geri dönüştürülebilir malzemeleri tespit ederek atık ayrıştırma sürecini hızlandırır ve doğaya verilen zararı azaltır.
- Akıllı Şehirler: Trafik yönetimi, hava kalitesinin izlenmesi ve kamu hizmetlerinin planlanması konularında YZ tabanlı sistemler, kirlilikle mücadele ve kaynakların verimli kullanımı için önemli çözümler üretir.
Panonuza Ekleyebileceğiniz İpuçları
- Bilgileri Sade ve Anlaşılır Şekilde Sunun: Bol görsel, tablo ve grafik kullanarak elde ettiğiniz oranları, istatistikleri ve karşılaştırmaları kolay anlaşılır bir dille açıklayın.
- İstatistiksel Gösterimler:
- Kesir, ondalık ve yüzde gösterimlerini doğru bir biçimde kullanın.
- Örneğin, 2022 yılında YZ uygulaması geliştiren girişimlerin oranını “%8,5” şeklinde vurgulayabilirsiniz.
- Karşılaştırmalı Veriler: Aynı veriyi 2022 ve 2023 yılı için ayrı ayrı göstererek yükseliş ya da düşüş trendini net bir şekilde sergileyebilirsiniz.
- Çevresel Katkıları Unutmayın: YZ’nin çevre dostu uygulamalarını örnek vaka çalışmalarıyla destekleyebilirsiniz (akıllı tarım örneği, karbon salınımının azaltılması vb.).
- Sunumda Renk ve Görsel Zenginlik: Panonuzda her bir başlık için farklı renk temaları veya simgeler kullanarak ziyaretçinin dikkatini çekebilir, merak uyandırabilirsiniz.
Uygulamalı Tablo Örneği
Aşağıdaki tablo, 2022 ve 2023 yıllarında Türkiye’de yapay zekaya yatırım yapan girişim oranlarını ve öne çıkan sektörleri gösteren örnek bir sunum şeklidir. Siz kendi yapacağınız araştırmada TÜİK verilerini kullanarak sayıları ihtiyacınıza göre güncelleyebilirsiniz.
| Yıl | Yapay Zeka Kullanan Girişim Oranı (%) | Öne Çıkan Sektörler |
|---|---|---|
| 2022 | 8,5% | Finans, Telekom, Üretim, E-Ticaret |
| 2023 | 12,0% | Sağlık Teknolojileri, Çevre Teknolojileri, Akıllı Tarım |
Tablo Açıklaması:
- Yapay Zeka Kullanan Girişim Oranı satırı, TÜİK raporlarından alınan veya benzer kaynaklarla desteklenebilecek, örnek olarak verilmiş oranlardır.
- Öne Çıkan Sektörler sütunu ise hangi alanlarda YZ kullanımının yoğunluk kazandığını gösterir.
Adım Adım Araştırma ve Pano Hazırlığı
- TÜİK Kaynaklarını İnceleme:
- TÜİK’in resmi web sitesine girerek son iki yılda yayımlanan raporları tarayın. Raporların içinde “Girişimlerde Bilişim Teknolojileri Kullanımı” veya “Dijitalleşme” içerikli verileri kontrol edin.
- YZ ile ilgili alt başlıklara özellikle dikkat edin ve notlar alın.
- Veri Toplama ve Karşılaştırma:
- 2022 ve 2023’e ait verileri ayrı ayrı listeleyin.
- YZ kullanım oranlarının hangi sektörlerde daha yüksek olduğunu tespit edin.
- Mümkünse sektörel bazda grafikler çıkarın.
- Verileri Düzenleme:
- Elde ettiğiniz rakamları yüzdelik olarak ifade edin (örneğin, 0,085 = %8,5).
- Veriler arasında anlamlı karşılaştırmalar yapın (örneğin, önceki yıla göre artış oranı gibi).
- Pano Tasarımı:
- Başlıkları net tutun: “2022 YZ Kullanım İstatistikleri”, “2023 YZ Kullanım Trendleri”, “YZ’nin Çevreye Katkısı” vb.
- Grafikleri renkli ve anlaşılır şekilde hazırlayın.
- Görsel unsurlar (ikonlar, fotoğraflar) kullanarak verileri ilgi çekici hâle getirin.
- Çevresel Katkıyı Vurgulama:
- YZ uygulamalarının iklim değişikliğiyle mücadele, israfın azaltılması, geri dönüşüm süreçlerinin hızlandırılması gibi çevresel katkılarını somut örneklerle anlatın.
- Sunumunuzu zenginleştirmek için bu projelerden elde edilen ölçülebilir sonuçlar varsa (örneğin, “Akıllı tarım projesiyle su tüketimi %15 oranında azaldı”) mutlaka belirtin.
Kendi Değerlendirmenizi Yapmayı Unutmayın
Görev sonunda, EK1 olarak verilen öz değerlendirme formunuzu doldurmalısınız. Bu formda, araştırma sürecinizde kullandığınız kaynakları (TÜİK raporları, makaleler, haber siteleri vb.), veri toplama yöntemlerinizi, verileri nasıl işlediğinizi ve sunumda neleri iyileştirebileceğinizi belirtmeniz beklenmektedir. Böylece hem araştırma hem de sunum sürecinizin kalitesini artırabilirsiniz.
Bu adımları uygulayarak hazırlayacağınız pano, yapay zekânın ülkemizdeki kullanım alanlarını, mevcut durumu ve çevreye sağladığı katkıları net bir biçimde ortaya koyacaktır. Verileri sade ve anlaşılır kıldığınız, görsellerle zenginleştirdiğiniz sürece hem öğretmenleriniz hem de arkadaşlarınız için bilgilendirici ve ilgi çekici bir sunum elde edersiniz.