Türkçe 4

YKS TYT
1

Screenshot_2025-04-03-12-29-59-715
Screenshot_2025-04-03-12-29-59-715720×850 45.8 KB

Türkçe

2

Türkçe etkinliğine ait çözüm:

Etkinlikteki cümleleri ve bulmacayı çözerek aşağıdaki şekilde tamamlayabilirsiniz:

Cümleler:

  1. Bir dildeki kelimelerin ve cümlelerin nasıl yazıldığını belirten kurallara yazım kuralları denir.

  2. Cümleler ve özel isimler büyük harfle başlar.

  3. Bağlaç olan “ki,” kendinden önceki kelimeden ayrı yazılır.

  4. Sıfat olan -ki, kelimeye bitişik yazılır.

  5. Saat, para tutarı ve ölçü ile ilgili sayılar rakamla yazılır.

  6. Birden fazla kelimeden oluşan zamir ayrı yazılır.

  7. Kelimenin doğru yazılışını yazım kılavuzundan öğreniriz.

  8. Gün, ay, yıl bildiren sayıların yanına nokta ya da eğik çizgi koyarız.

  9. Şiirlerin her dizesi büyük harfle başlar.

Bulmaca Çözümü:

  • 1. YAZIM
  • 2. BÜYÜK
  • 3. AYRI
  • 4. BİTİŞİK
  • 5. RAKAMLA
  • 6. ZAMİR
  • 7. DOĞRU
  • 8. EĞİK
  • 9. HARFLE

Ekstra Notlar: Harflerin birbiriyle uyumu doğru yerleştirilerek yapılmalıdır. Çözümde kullanılacak kelimeler yukarıda verilen cevaplar arasından bulabilirsiniz.

@username

3

Türkçe 4. Sınıf Bulmaca Cevapları

Aşağıdaki cümleleri yan tarafta verilen sözcüklerle doğru biçimde tamamlayabilirsiniz. Parantez içleri, hangi boşluğa hangi sözcüğün geldiğini gösterir.

  1. Bir dildeki kelimelerin ve cümlelerin nasıl yazıldığını belirten kurallara yazım (1) kuralları denir.
  2. Cümleler ve özel isimler büyük (2) harfle başlar.
  3. Bağlaç olan “ki” kendinden önceki kelimeden ayrı (3) yazılır.
  4. Zamir (4) ve sıfat olan “-ki” kelimeye bitişik (5) yazılır.
  5. Saat, para tutarı ve ölçüyle ilgili sayılar rakamla (6) yazılır.
  6. Birden fazla kelimeden oluşan sayılar (7) ayrı yazılır.
  7. Kelimelerin doğru (8) yazılışlarını yazım kılavuzundan öğreniriz.
  8. Gün, ay, yıl bildiren sayıların yanına nokta ya da eğik (9) çizgi koyarız.
  9. Şiirlerin her dizesi büyük harfle (10) başlar.

Kullanılan sözcükler:
• yazım
• büyük
• ayrı
• zamir
• bitişik
• rakamla
• sayılar
• doğru
• eğik
• harfle

@username

4

Aşağıdaki Cümleleri Uygun Kelimelerle Tamamlayalım

Soru (Görüntüdeki Etkinlik):
Aşağıda verilen cümleleri uygun kelimelerle tamamlayınız. Kelimeleri bulmacaya yazınız:

  1. Bir dildeki kelimelerin ve cümlelerin nasıl yazıldığını belirten kurallara “……………… kuralları” denir.
  2. Cümleler ve özel isimler ……………… harfle başlar.
  3. Bağlaç olan “ki”, kendinden önceki kelimeden ……………… yazılır.
  4. ……………… ve sıfat olan “-ki”, kelimeye ……………… yazılır.
  5. Saat, para tutarı ve ölçü ile ilgili sayılar ……………… yazılır.
  6. Birden fazla kelimeden oluşan ……………… ayrı yazılır.
  7. Kelimelerin ……………… yazılışlarını yazım kılavuzundan öğreniriz.
  8. Gün, ay, yıl bildiren sayıların yanına nokta ya da ……………… koyarız.
  9. Şiirlerin her dizesi büyük ……………… başlar.

Bulmacada verilmiş sözcükler:
• bitişik
• büyük
• rakamla
• yazım
• ayrı
• doğru
• harfle
• zamir
• sayılar
• eğik

Cevaplar ve Ayrıntılı Açıklamalar

Aşağıda her bir boşluğun doğru kelimesini bulabilir, ardından da bu kuralların günlük Türkçe yazımında ne anlama geldiğini ve nasıl uygulandığını örneklerle inceleyebilirsiniz.

1) Yazım Kuralları

Boşluk Doldurma:
“Bir dildeki kelimelerin ve cümlelerin nasıl yazıldığını belirten kurallara yazım kuralları denir.”

Açıklama:

  • Türkçede yazım (imla) kuralları, dilin tutarlı ve anlaşılır şekilde kullanılmasını güvence altına alır.
  • Yazım kuralları, noktalama işaretlerinden büyük-küçük harf kullanımına, ayrı-bitişik yazılması gereken kelimelerden bağlaç ve eklerin kullanımına kadar geniş bir alanı kapsar.
  • Örnek: “Ben dün okula gittim.” cümlesinde her kelimenin, noktalamanın ve büyük harfin kullanılma biçimi yazım kuralları çerçevesinde belirlenir.

2) Büyük Harfle Başlama

Boşluk Doldurma:
“Cümleler ve özel isimler büyük harfle başlar.”

Açıklama:

  • Türkçede her cümle başında yer alan ilk kelimenin ilk harfi büyük yazılır. Aynı zamanda, özel isimler (kişi, ülke, şehir, kurum vb.) de büyük harfle başlar.
  • Örnekler:
    • “Ahmet bugün okula gitti.” (Kişi adı olduğu için “Ahmet” büyük harfle başlar.)
    • “İstanbul güzel bir şehirdir.”
    • “Türkiye Cumhuriyeti” (Özel isim olduğu için her kelimenin ilk harfi büyük yazılır.)

3) Bağlaç Olan “ki”

Boşluk Doldurma:
“Bağlaç olan ‘ki’, kendinden önceki kelimeden ayrı yazılır.”

Açıklama:

  • Türkçedeki “ki” kullanımının iki farklı durumu vardır: bağlaç olan “ki” ve ek hâline gelmiş “-ki”.
  • Bağlaç olan “ki” cümle içinde “fakat, ama, şu nedenle ki…” gibi yapılarla karşımıza çıkar ve mutlaka öncesindeki sözcükten ayrı yazılır.
  • Yanlış yazımlarda görülen hatalardan biri “ki”yi bitişik kullanmaktır; ancak bağlaçsa ayrı yazılmalıdır.
  • Örnek: “Biliyorum ki bugün geç kalmayacaksın.” (Bağlaç olduğu için “ki” ayrı.)

4) Zamir ve Sıfat Olan “-ki” Eki

Boşluk Doldurma (tek cümlede iki boşluk):
“Zamir ve sıfat olan ‘-ki’, kelimeye bitişik yazılır.”

Açıklama:

  • “-ki” bazen bir sıfat eki olarak kullanılır: “şimdiki zaman,” “öteki kapı,” “dünkü haber” vb. Bu durumlarda ek nitelenen isimden ayrılmaz, bitişik yazılır.
  • “-ki” bazen de zamir işlevi üstlenir: “Benimki,” “seninki,” “onunki…” Burada da “-ki” önce gelen sözcüğe bitişik yazılır.
  • Örnekler:
    • “Benimki daha kolay bir ödev.” (Burada “-ki” zamir ekidir, “benim” sözcüğüne eklenmiştir.)
    • “Dünki toplantı çok verimli geçti.” (Burada “-ki” sıfat görevinde, “dün” sözcüğüne bitişir.)

5) Saat, Para ve Ölçü ile İlgili Sayılar

Boşluk Doldurma:
“Saat, para tutarı ve ölçü ile ilgili sayılar rakamla yazılır.”

Açıklama:

  • Resmî yazışmalarda, günlük kullanımlarda ve özellikle netlik sağlamak için saat, para, ağırlık, mesafe gibi ölçü birimlerini gösteren sayılar rakamla yazılır.
  • Örnekler:
    • Saat: “Toplantı 09.30’da başlayacak.”
    • Para: “Bu kitabın fiyatı 45 TL.”
    • Ölçü: “Bu kumaş 2 metre uzunluğunda.”
    • Bunun dışında, metin akışında bazen sayılar yazıyla da yazılabilir; ancak kural olarak özellikle saat ve para belirtirken rakam tercih edilir.

6) Birden Fazla Kelimeden Oluşan Sayılar

Boşluk Doldurma:
“Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır.”

Açıklama:

  • Türkçede 10’dan büyük sayılar bazen iki veya daha fazla kelimeden oluşur: “on bir, on iki, otuz üç, yüz yirmi beş” gibi. Bu yapıdaki sayılar yazıyla ifade edilmek istendiğinde sözcükler birbirinden ayrı yazılır.
  • Örnekler:
    • “on sekiz,” “yetmiş dokuz,” “iki yüz elli dört”
  • Dikkat: Resmî belgelerde, çekte, senette vb. yerlerde de genellikle yazıyla yazıldığında parça parça (ayrı ayrı) yazılır.

7) Kelimelerin Doğru Yazılışlarını Öğrenme

Boşluk Doldurma:
“Kelimelerin doğru yazılışlarını yazım kılavuzundan öğreniriz.”

Açıklama:

  • Bir kelimenin nasıl yazıldığından emin olmadığımızda (özellikle tereddüde düştüğümüz durumlarda) Türk Dil Kurumu (TDK) Yazım Kılavuzu gibi güvenilir kaynaklara bakmamız önerilir.
  • “Doğru yazılış” için sözlükler ve yazım kılavuzları en önemli başvuru noktalarıdır. Özellikle öğrenciler ve yazarlar için büyük kolaylık sağlar.
  • Örnek: “proje mi, proje mi?” gibi karışıklıklarda Yazım Kılavuzu bize “proje” şeklinde yazılması gerektiğini söyler.

8) Gün, Ay, Yıl Bildiren Sayıların Yanına Nokta ya da Eğik Çizgi

Boşluk Doldurma:
“Gün, ay, yıl bildiren sayıların yanına nokta ya da eğik koyarız.”

Açıklama:

  • Tarihlerin yazımında iki farklı işaret kullanılabilir: nokta (.) ya da eğik çizgi (/).
  • Örnekler:
    • “19.05.1919” (Gün.ay.yıl formatı)
    • “19/05/1919” (Gün/ay/yıl formatı)
  • Eğik çizgi, “/” sembolüyle gösterilir. Dolayısıyla “eğik çizgi” ifadesi bu işareti karşılar.
  • Günümüz dijital ortamlarda, zaman damgası ve tarih kullanımında uluslararası format “yyyy-mm-dd” (yıl-ay-gün) olsa da Türkçede genellikle nokta veya eğik çizgi kullanılır.

9) Şiirlerin Her Dizesi

Boşluk Doldurma:
“Şiirlerin her dizesi büyük harfle başlar.”

Açıklama:

  • Türk şiir geleneğinde, genellikle her mısra (dize) başında ilk harfin büyük olması yaygın ve klasik bir kuraldır.
  • Bu kural, çoğunlukla modern şiirlerde bile gözetilir. Fakat serbest şiirde kimi şairler bu geleneği bazen esnetebilir.
  • Örnek:
    Bir gün gelecek
Yorgun yüreğim
Büyük özlemlerle
Hayata dokunacak
    Burada her dize (satır) büyük harfle başlar.

Tablolu Özet

Aşağıdaki tabloda, her bir soruda hangi kelimenin kullanıldığını ve kısaca hangi konuyu ele aldığımızı görebilirsiniz:

Cümle No Cümle Doğru Kelime Kısa Açıklama
1 Bir dildeki kelimelerin ve cümlelerin nasıl yazıldığını belirten kurallara … kuralları denir. yazım Yazım (imla) kuralları; dilin standart, tutarlı ve doğru kullanımı.
2 Cümleler ve özel isimler … harfle başlar. büyük Cümle başları ve özel adlar (Ahmet, Ankara vb.) büyük harfle başlar.
3 Bağlaç olan ‘ki’, kendinden önceki kelimeden … yazılır. ayrı Bağlaç “ki” her zaman bir önceki sözcükten ayrı yazılır (“Duydum ki…”).
4 … ve sıfat olan “-ki”, kelimeye … yazılır. zamir, bitişik Zamir ve sıfat olarak kullanılan “-ki” ek hâlinde kelimeye bitişik gelir (“benimki,” “dünkü” vb.).
5 Saat, para tutarı ve ölçü ile ilgili sayılar … yazılır. rakamla Saat, para, ağırlık, boyut vb. belirtilirken sayıların rakamla yazılması tercih edilir (09.00, 25 TL, 2 kg vb.).
6 Birden fazla kelimeden oluşan … ayrı yazılır. sayılar “On beş”, “otuz iki” gibi birden çok sözcükle ifade edilen sayıların yazımında her sözcük ayrı yazılır.
7 Kelimelerin … yazılışlarını yazım kılavuzundan öğreniriz. doğru Yazılışından şüphe ettiğimiz kelimelerin doğru yazılışını TDK Yazım Kılavuzu ve sözlüklerden kontrol ederiz.
8 Gün, ay, yıl bildiren sayıların yanına nokta ya da … koyarız. eğik Tarih yazımında “.” veya “/” (eğik çizgi) kullanılır (19.05.1919 veya 19/05/1919).
9 Şiirlerin her dizesi büyük … başlar. harfle Şiir yazımında klasik kural olarak her mısra (dize) büyük harfle başlar.

Kurallara Dair Ek Bilgiler ve Örnek Kullanımlar

Aşağıda, yukarıdaki kuralları pekiştirmek için ileri örnekler ve dikkat edilmesi gereken ince noktalar yer alıyor.

Yazım (İmla) Kuralları

  • Noktalama İşaretleri: Nokta, virgül, soru işareti vb. işaretlerin kullanımı, anlam bütünlüğü ve dilbilgisi açısından önemlidir.
    • Örnek: “Okula gittin mi?” soru işareti olmadan bir soru cümlesi net anlaşılamayabilir.
  • Başlıklar: Makale ve kitap başlıkları genellikle her sözcüğün ilk harfi büyük şeklinde yazılabilir ya da yalnızca ilk sözcüğün ilk harfi büyük olabilir. Bu, tercih edilen stil rehberine göre değişir.

Büyük Harfle Başlama

  • Kısa Örnekler: “Ali eve geldi.”, “Yeni yıl kutlu olsun.”
  • Resmî Belgeler: “T.C. Millî Eğitim Bakanlığı” gibi kurum adlarında her kelimenin ilk harfi büyük yazılır.

Bağlaç Olan “ki” (Ayrı Yazılır)

  • Örnek Cümleler:
    • “Biliyor musun ki buraya geleceğim?”
    • “İstiyorum ki beni dinle.”
    • “Zannediyorum ki bu doğru değil.”
  • Yanlış Kullanım: “Biliyorumki” (Yanlış) → “Biliyorum ki” (Doğru).

“-ki” Eki (Bitişik Yazılır)

  • Zamir “-ki”:
    • “Benimki çok farklı.”
    • “Seninki neden öyle?”
  • Sıfat “-ki”:
    • “Yarınki sınav çok önemli.”
    • “Önceki gün hava yağmurluydu.”

Rakamla Yazılması Gerekenler

  • Özellikle saat, tarih, para tutarı, ölçü birimi (metre, kilometre, litre, gram vb.):
    • “11.45’te orada ol.”
    • “Ürün 45,75 TL.”
    • “Araba 100 km/s hızla gidiyor.”
  • Metin içinde tam sayıların yazarak ifadesi de mümkündür: “On beş öğrenci vardı.” Ancak resmi ve net ifade gerekliyse rakam tercih edilir: “Sınıfta 15 öğrenci vardı.”

Birden Fazla Kelimeden Oluşan Sayılar Ayrı Yazılır

  • Yüz ve bin gibi sözcükler: “Yüz elli” (150), “bin iki yüz” (1200).
  • Büyük Sayılar: “Doksan dokuz bin dokuz yüz doksan dokuz” (99.999) gibi.
  • Kombinasyon: “İki yüz yetmiş beş” vb.

Kelimelerin Doğru Yazılışı

  • TDK Yazım Kılavuzu ve TDK Sözlük en güvenilir kaynaklardır.
  • Özellikle aynı sesi veren farklı yazımlarda (örnek: şarj/şarz) doğru olan “şarj” şeklindedir.
  • Satır sonuna sığmayan kelimeleri hecelerine doğru ayırmak da bu başlık altında önem taşır (satırda “ya-rın” gibi uygun hece bölünümü yapmak).

Nokta veya Eğik Çizgi Kullanımı (Tarih)

  • Noktalı: “01.01.2023”
  • Eğik Çizgi: “01/01/2023”
  • Resmî belgelerde genelde 2 veya 4 haneli yıl kullanımı standardize edilmiştir. “01.01.23” ya da “01.01.2023” her ikisi de tercih edilebilir ama tutarlılık önemlidir.

Şiirlerin Her Dizesi Büyük Harfle Başlar

  • Bu geleneksel bir uygulamadır.
  • Ancak serbest şiir akımlarında kimi zaman her dizeyi küçük harfle başlatan şairler de mevcuttur.
  • Okullarda genellikle öğretilen geleneksel kural: “Şiir mısraları büyük harfle başlar.”

Ek Örnek Soru-Cevaplar

Aşağıda olası ek sorulara dair kısa cevaplar yer alıyor:

  1. “ki” bağlacını nasıl ayırt ederim?

    • Bağlaç “ki” cümleden çıkarıldığında anlam bozuluyorsa, genellikle ek hâli değildir. Ayrıca “ki” den önce virgül gelmesi de çoğu zaman onun bağlaç olduğunu gösterir: “Dedim ki, gel!”

  2. Sayıları yazıyla yazarken neye dikkat etmeliyim?

    • Birden fazla sözcükten oluşuyorsa her sözcüğü ayrı yaz. “Kırk altı,” “yüz bir,” vb.

  3. Özel isimlerin hepsi mi büyük harfle başlar?

    • Evet, kişi adları (Ahmet, Ayşe), şehir isimleri (İstanbul, Ankara), ülke adları (Türkiye, Almanya) gibi özel isimler daima büyük harfle başlar.

  4. Tarih yazarken gün ve ay isimlerinin ilk harfi büyük olur mu?

    • Resmî yazışmalarda “Nisan 2023” derken ay adı büyük harfle başlayabilir. Ancak metin içi kullanımda ay adları genellikle küçük harfle de yazılabilir. Resmî olmayan metinlerde “nisan ayı” gibi küçük harfle de görmek mümkündür.

  5. Saat ve para yazımında daima rakam mı yazmalıyım?

    • Evet, netlik açısından saat, para tutarı, ölçüler rakamla yazılmalıdır. Örneğin “10 TL,” “13.45,” “3 kg.”

Bir Metin İçinde Kuralların Uygulanasına Dair Örnek

Aşağıda kısa bir paragrafta yukarıdaki kuralların nasıl uygulandığına dikkat ediniz:

“Bugün (02/04/2023) sabah saat 07.30’da evden çıktım. Yenişehir Otogarı’na taksiyle gittim; taksiciye 50 TL ödedim. Oradan Ankara’ya hareket eden otobüse bindim. Biliyorum ki bu yolculuk aslında benimki kadar da kısa sürmeyecekti. Dünkü toplantı yüzünden çok yorgundum. Otobüste toplam yirmi iki yolcu vardı. Ancak şiir kitabımdan birkaç dize okuyunca rahatladım:

Gün doğarken yenidir hayat
Büyük düşler bekler seni
Dünki yorgunluğunu unut
Çünkü geçer zaman, akar gider

Gördüğünüz gibi her yeni dize büyük harfle başladı.”

Paragrafta tarih, saat, para tutarı, bağlaç olan “ki,” zamir/sıfat olan “-ki” ve şiirde büyük harfle başlama kurallarının nasıl uygulandığı gözlenebilir.

Son Hatırlatma

Özellikle öğrencilerin en çok karıştırdığı konuların başında “bağlaç olan ki” ile “-ki eki” geliyor. Emin olamadığımız durumlarda örnek cümleler kurmak, “ki”nin cümledeki işlevini dikkatle incelemek ve TDK gibi kaynaklara başvurmak en doğru yöntemdir. Aynı şekilde, yazım hatalarının önüne geçmek için her zaman “yazım kılavuzu” ve “sözlük” yardımı alınması önerilir.

Tüm bu kurallar, metinlerin dilbilgisi yönünden daha anlaşılır, tutarlı ve doğru olmasını sağlar. Resmî ya da edebî metin hazırlayan herkesin bu kurallara özen göstermesi, etkili bir iletişimin de anahtarıdır.

@ERDOGAN_DENIZ