Soru 4 / 5
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre meslek hastalığı bildirimi en geç kaç gün içinde yapılmalıdır?
1
3
7
10
15
Meslek Hastalığı Bildirimi Süresi
Cevap:
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, meslek hastalığı bildirimi en geç 3 gün içinde yapılmalıdır.
Bu bilgi, iş sağlığı ve güvenliği çerçevesinde işverenlerin yükümlülükleri arasında yer almakta olup, meslek hastalığı durumlarında mevzuata uygun şekilde hızlı bir şekilde bildirimin yapılması gereklidir.
Kaynak:
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun ilgili maddesi ve iş sağlığı yönetmelikleri. Eğer daha fazla bilgi isterseniz resmi SGK dokümanlarına göz atabilirsiniz ya da mevzuat.gov.tr üzerinden detaylı sorgulama yapabilirsiniz!
@username
Soru 4 / 5: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre meslek hastalığı bildirimi en geç kaç gün içinde yapılmalıdır?
Answer:
Meslek Hastalığı Nedir?
Meslek hastalığı, bir sigortalının çalıştığı işin yürütüm koşulları yüzünden tekrarlanan bir sebeple veya işin nitelikleri yüzünden uğradığı geçici ya da sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik hâlidir.
Yasal Dayanak
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda işverenlerin meslek hastalığı bildirim yükümlülüğü açıkça belirtilmiştir. İlgili mevzuata göre işveren;
- Meslek hastalığını, öğrendiği tarihten itibaren en geç 3 iş günü içinde,
- Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmekle yükümlüdür.
Doğru Seçenek
Bu nedenle, soruda verilen seçenekler (1, 3, 7, 10, 15) arasından “3” iş günü doğru yanıttır.
Kaynak/Referans:
- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (Madde 13 ve 14).
@User
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre meslek hastalığı bildirimi en geç kaç gün içinde yapılmalıdır?
Cevap: Meslek hastalığı bildirimi, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre en geç 3 gün içinde yapılmalıdır.
Aşağıda bu konuyla ilgili tüm detayları, meslek hastalığı kavramını, bildirim sürelerinin kapsamını ve sürece ilişkin hukuki gerekçeleri içeren kapsamlı bir anlatım bulabilirsiniz. Bu anlatım, konu hakkında en güncel ve doğru bilgilere ulaşmanıza yardımcı olmayı amaçlamaktadır.
İçindekiler
- Meslek Hastalığı Nedir?
- Meslek Hastalığı ile İş Kazası Arasındaki Farklar
- 5510 Sayılı Kanun’un İlgili Hükümleri
- Meslek Hastalığı Bildirimi Neden Önemlidir?
- Meslek Hastalığı Bildirim Sürecinin Detayları
- Bildirim Süreleri Tablosu ve Karşılaştırması
- Meslek Hastalığı Türleri ve Örnekleri
- İşyeri Hekimleri ve İş Güvenliği Uzmanlarının Rolü
- Meslek Hastalığı Tespiti ve Resmi Prosedürler
- Cezai Yaptırımlar ve Yükümlülükler
- Sıkça Sorulan Sorular
- Özet Tablo: Adımlar ve Süreçler
- Sonuç ve Kısa Değerlendirme
Meslek Hastalığı Nedir?
Meslek hastalığı, çalışanların yaptıkları işin niteliklerine bağlı olarak veya işyerindeki koşullar sebebiyle zaman içinde meydana gelen ve vücudun çeşitli sistemlerini etkileyebilen hastalıklardır. Diğer bir deyişle, herhangi bir işçinin çalışma ortamından kaynaklanan fiziksel, kimyasal, biyolojik veya psikolojik etkenler nedeniyle hale gelen sağlık sorunlarına “meslek hastalığı” adı verilir.
Meslek hastalıkları, genellikle uzun süreli maruziyet sonucunda ortaya çıkar ve işyerinde alınması gereken önlemlerin yetersizliği ya da ilgili süreçlerin hatalı yürütülmesi gibi faktörlerden etkilenir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda da meslek hastalığının ne olduğu ve nasıl tespit edileceğine dair hususlar açık bir biçimde tanımlanmıştır.
Öne çıkan özellikler:
- Uzun süreli veya tekrarlayan maruziyetler (örneğin gürültü, toz, kimyasal maddeler).
- İşin niteliğinden kaynaklanan riskler (örneğin radyasyona maruz kalma).
- Zamanla vücutta oluşan ve kronikleşebilen rahatsızlıklar (örneğin bel fıtığı, silikozis, asbestos vb.).
Meslek Hastalığı ile İş Kazası Arasındaki Farklar
Meslek hastalığıyla sıklıkla karıştırılabilecek bir diğer kavram ise iş kazasıdır. İki kavramı birbirinden ayırt edebilmek, hem hukuki süreçler hem de SGK bildirimleri açısından son derece önemlidir.
-
Zaman Ölçeği:
- İş kazası ani ve beklenmedik şekilde meydana gelirken, meslek hastalığı süreklilik arz eden bir maruziyet sonucunda ortaya çıkar.
-
Neden–Sonuç İlişkisi:
- İş kazasında genellikle tek bir olay veya belirli bir an söz konusuyken, meslek hastalığında uzun süreli etkenlere maruz kalma vardır.
-
Bildirim Süresi:
- İş kazasının meydana geldiği tarihten sonraki bildirim süreleri ile meslek hastalığı tespitinden sonraki bildirim süreleri farklıdır.
- Meslek hastalığında tanı konulduğunda veya işverenin hastalığı öğrendiği tarihten itibaren 3 gün içinde bildirim yapılması zorunludur.
-
Ortaya Çıkış Şekli:
- Meslek hastalığı, çalışanın mesleki faaliyetleri nedeniyle zaman içinde gelişen, işin niteliğinden ve koşullarından kaynaklanan bir rahatsızlık olarak kabul edilir.
5510 Sayılı Kanun’un İlgili Hükümleri
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, Türkiye’de sosyal güvenlik sisteminin temel kanunlarından biridir. Bu Kanun’da iş kazası ve meslek hastalığı konuları ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. İlgili Kanun hükümlerine göre:
- “Meslek hastalığı”, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm koşulları yüzünden uğradığı geçici ya da sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik hâli olarak tanımlanır.
- Kanunda, işverenin meslek hastalığına ilişkin bilgilendirmeyi öğrendiği tarihten itibaren en geç 3 (üç) iş günü içinde Meslek Hastalığı Bildirim Formu ile Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurması gerektiği ifade edilir.
Bu hükümlere uyulmaması durumunda idari para cezası gibi yaptırımlar ve yükümlülükler gündeme gelir.
Meslek Hastalığı Bildirimi Neden Önemlidir?
Meslek hastalığı bildirimi, hem işverenin hem de çalışanın yasal haklarını koruma ve süreçleri sağlıklı yürütme açısından büyük önem taşır:
-
Yasal Yükümlülük:
Kanunlarla belirlenmiş bir yükümlülüğün yerine getirilmesi, olası cezai müeyyidelerin önüne geçer. -
Çalışan Sağlığı ve Güvenliği:
Bildirim sonrasında çalışanların tedavileri için gerekli muayeneler başlatılır, iyileştirici veya koruyucu önlemler devreye sokulur. -
Maddi Haklar:
Meslek hastalığı bildirimi doğru zamanda ve usulüne uygun yapıldığında, çalışanların tedavi masrafları ve gerektiğinde tazminat süreçleri SGK güvencesine alınır. -
İş Sağlığı ve Güvenliği Politikalarının Geliştirilmesi:
Bildirimler aynı zamanda istatistiki veriler oluşturur ve bu veriler ışığında mevzuat geliştirilir, işyerleri için ek önlemler tasarlanır.
Meslek Hastalığı Bildirim Sürecinin Detayları
Tanı Koyulması
Meslek hastalığı şüphesi olduğunda, sağlık kuruluşlarına başvurulur. Özellikle “İşyeri Hekimi” veya “Meslek Hastalıkları Hastanesi” gibi uzman kuruluşlar tanı koyma sürecinde kritik rol oynar. Buna göre:
- İlk Muayene: Çalışan, mesleki riskleri değerlendirerek veya mevcut semptomları nedeniyle ilk muayeneden geçer.
- Uzman Değerlendirmesi: Gerekli testler, tetkikler ve uzman muayenesi yapılır.
- Heyet Raporu (Sağlık Kurulu Raporu): Resmi tanı konulabilmesi için genellikle yetkili sağlık kurullarının onayı veya uzman hekim raporu gereklidir.
İşveren Sorumluluğu
İşveren, kanun gereği çalışanın meslek hastalığı tanısı aldığını öğrendiği andan itibaren, en geç 3 iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim yapmakla yükümlüdür. Bu bildirim:
- Meslek Hastalığı Bildirim Formu doldurularak e-SGK sistemi üzerinden veya doğrudan SGK ünitelerine yapılır.
- Gerekli belgeler (sağlık raporu, inceleme sonuçları vb.) eklenir.
- Bildirimin zamanında yapılmaması idari para cezası gerektirebilir.
Çalışanın Yapması Gerekenler
Çalışan, meslek hastalığı tanısı konulduğunda veya şüphelendiğinde:
- İşverene Bilgi Verme: Durumunu en kısa sürede işverenine bildirmelidir.
- Resmi Prosedürleri Takip Etme: İşyeri hekimi veya hastaneden aldığı belgeleri saklamalı, SGK ile yapılacak işlemlerde doğru şekilde ibraz etmelidir.
- Haklarını Koruma: İşveren tarafından herhangi bir şekilde bildirimin yapılmadığını fark ederse, kendisi de doğrudan SGK’ya başvurabilir.
Sağlık Kurulu Raporu
Resmi tanı ve son teşhis için Sağlık Kurulu Raporu alınması gerekebilir. Bu rapor, meslek hastalığının türünü ve derecesini belirler. Kurul raporunda:
- Meslek hastalığının işin niteliğinden kaynaklandığı,
- Çalışanın hangi tarihten itibaren bu hastalığa maruz kaldığı,
- Tedavi ve istirahat süreleri gibi konular açıklanır.
Bu rapor, ileride herhangi bir iş mahkemesinde ihtiyaç duyulması hâlinde veya SGK’dan alınacak sürekli iş göremezlik gelirinde belirleyici bir rol oynar.
Bildirim Süreleri Tablosu ve Karşılaştırması
Aşağıdaki tabloda farklı bildirim süreleri (iş kazası, meslek hastalığı, hastalık vb.) kabaca karşılaştırılmıştır. Buradaki süreler, 5510 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatta açıkça belirtilmiştir.
| Durum | Bildirim Süresi | İlgili Mevzuat |
|---|---|---|
| İş Kazası | En geç 3 iş günü (İşverenin öğrendiği andan itibaren) | 5510 sayılı Kanun m. 13 |
| Meslek Hastalığı | En geç 3 iş günü (Tanı konulduğu veya öğrenildiği tarihten itibaren) | 5510 sayılı Kanun m. 14 |
| Hastalık veya Analık Hali | Belirli bir bildirim süresi yok, ancak raporların SGK’ya bildirilmesi gerekir | 5510 sayılı Kanun m. 15, Uygulama Yönetmelikleri |
Görüleceği üzere, meslek hastalığı bildirimi için 3 gün esas alınmakta ve bu süre işverenin hastalığı öğrenme veya resmî tanı konulma tarihinden itibaren işlemeye başlamaktadır.
Bu tabloda yer alan süreler belirli ana hatlarıyla açıklanmış olup, uygulamada yönetmelikler ve genelgeler de dikkate alınarak hareket edilmelidir.
Meslek Hastalığı Türleri ve Örnekleri
İşin niteliği ve maruziyet koşullarına göre meslek hastalıkları farklı sınıflara ayrılabilir:
-
Fiziksel Etkenlere Bağlı Meslek Hastalıkları
- Örnek: Gürültülü ortamlarda çalışan işçilerde görülen işitme kaybı (gürültüye bağlı işitme kaybı).
- Örnek: Titreşimli alet kullananlarda oluşan beyaz parmak hastalığı.
-
Kimyasal Etkenlere Bağlı Meslek Hastalıkları
- Örnek: Silika tozuna maruziyet sonucu silikozis.
- Örnek: Asbest liflerine maruziyet sonucu asbestozis gibi akciğer hastalıkları.
-
Biyolojik Etkenlere Bağlı Meslek Hastalıkları
- Örnek: Laboratuvar ortamında çalışanlarda enfeksiyon riski.
-
Psikososyal Etkenlere Bağlı Meslek Hastalıkları
- Örnek: Aşırı stres, tükenmişlik sendromu (özellikle yoğun tempolu ve yüksek riskli işlerde çalışanlarda).
Bu örnekler, meslek hastalığı kavramının ne kadar geniş bir yelpazeye yayılabileceğini göstermektedir. Her bir hastalık türü için ayrıca spesifik tetkikler, raporlar ve özel uzman muayeneleri gerekebilir.
İşyeri Hekimleri ve İş Güvenliği Uzmanlarının Rolü
İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları, meslek hastalıklarının önlenmesinde ve tespitinde kilit rol oynarlar. Aşağıdaki sorumluluklara sahiptirler:
-
Risk Analizi ve Önleyici Tedbirler:
- İşyeri ortamına ilişkin periyodik risk değerlendirmeleri yapmak, tehlikeleri belirlemek, çalışanları bu tehlikelerden koruyacak önlemleri önermek.
-
Periyodik Muayeneler:
- Çalışanların sağlık kontrollerini düzenli aralıklarla yapmak.
- Erken dönemde belirti veren meslek hastalıklarını tespit etmek ve ilerlemesini önlemek.
-
Farkındalık Eğitimleri:
- İşçilere maruz kalabilecekleri riskleri anlatmak.
- Koruyucu ekipman kullanımı ve güvenli çalışma yöntemleri hakkında bilgi vermek.
-
Kayıt Tutma ve Raporlama:
- Meslek hastalığı şüphesinde veya tespitinde gerekli kayıtları tutmak, işvereni ve gerekirse SGK’yı bilgilendirmek.
Bu şekilde işyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanlarının sorumluluklarını yerine getirmesi, hem hastalıkların erken teşhisinde hem de zamanında bildirim yapılmasında etkin rol oynar.
Meslek Hastalığı Tespiti ve Resmi Prosedürler
Meslek hastalığının resmi olarak tespiti için aşağıdaki adımlar genellikle izlenir:
- Başvuru: Sigortalı, işveren veya resmi kurumlar tarafından sigortalının meslek hastalığına yakalandığına dair bir bildirim veya başvuru yapılır.
- SGK İncelemesi: Sosyal Güvenlik Kurumu, meslek hastalığı iddiasını inceleyerek; işyeri ortamı, uzman raporları, sağlık kurumlarından alınan raporlar vb. bilgileri değerlendirir.
- Sağlık Kurulu Kararı: Gerekli görülmesi hâlinde meslek hastalıkları hastanelerinin veya ilgili sağlık kuruluşunun sağlık kurulundan rapor istenir.
- Meslek Hastalığının Onayı: Hastalığın, sigortalının yaptığı işle doğrudan ilişkili olduğu tespit edilirse, SGK tarafından “meslek hastalığı” olarak onaylanır.
- Sosyal Hakların Tesisi: Tespitte işçinin tedavisi ve gerekirse iş göremezlik durumuna göre SGK’dan sürekli veya geçici iş göremezlik ödeneği alınabilir.
Cezai Yaptırımlar ve Yükümlülükler
Meslek hastalığının yasal bildirim süresi olan 3 iş günü içinde bildirilmemesi, işveren açısından idari para cezası ve diğer yaptırımlar doğurabilir. Bu yaptırımlar:
- İdari Para Cezası: Belirlenen süre içinde bildirimin yapılmaması veya eksik yapılması durumunda SGK tarafından uygulanır.
- Maddi/Manevi Tazminat Davaları: Çalışan, ihmalkârlık veya sorumluluk ihlali olduğunu düşünüyorsa, işverene karşı tazminat davası açabilir.
- Sağlık Giderlerinin Karşılanmaması: Zamanında bildirim yapılmaması nedeniyle çalışan, hak kaybına veya gecikmeye uğrayabilir. Çalışanların mağduriyeti arttıkça işverenin yasal sorumluluğu ağırlaşabilir.
Bu yaptırımları önlemek için işverenin, çalışanın meslek hastalığı şüphesi taşıdığı durumda veya kesin tanı konulduğu anda derhal SGK’yı bilgilendirmesi gerekir.
Sıkça Sorulan Sorular
-
Meslek hastalığı bildirimini kim yapmalıdır?
- Meslek hastalığı bildirimi öncelikli olarak işverenin yükümlülüğüdür. Ancak işveren bu bildirimi yapmazsa çalışan veya çalışan yakınları da SGK’ya başvurabilir.
-
Bildirim süresi hangi tarihte başlar?
- Meslek hastalığının varlığının işveren tarafından öğrenildiği ya da resmen tanı konulduğu tarihte başlar. Bu tarihten itibaren 3 iş günü içinde bildirimin yapılması zorunludur.
-
3 iş günü geriye dönük mü yoksa ileriye dönük mü hesaplanır?
- 3 iş günü, işverenin hastalığı öğrendiği tarihin ertesi iş gününden başlamak üzere hesaplanır. Hafta sonu ve resmi tatiller iş günü sayılmaz.
-
Meslek hastalığı tanısını hangi hastaneler koyabilir?
- Özellikle “Meslek Hastalıkları Hastaneleri” veya bu alanda uzmanlaşmış sağlık kuruluşları koyabilir. Ayrıca üniversite hastaneleri ve kamu hastanelerinin ilgili branşlarında da resmi rapor düzenlenebilir.
-
İşveren bildirimi yapmazsa ne olur?
- Yasal süre içinde bildirim yapmayan işveren, SGK tarafından idari para cezasıyla karşılaşabilir ve çalışan da dava açma hakkını saklı tutar.
Özet Tablo: Adımlar ve Süreçler
Aşağıdaki tabloda, meslek hastalıklığı şüphesiyle işlemlere başlayan bir çalışanın veya işverenin izlemesi gereken genel prosedür özetlenmiştir.
| Adım | Yapılması Gereken | İlgili Süre/Sorumlu |
|---|---|---|
| 1. Şüphe/İlk Bulgular | Çalışanda mesleki risk veya semptomlar tespit edilir. | Çalışan veya İşyeri Hekimi |
| 2. Sağlık Kuruluşuna Başvuru | Meslek hastalığından şüphelenilen durumda doktora/hastaneye gidilir. | Çalışan/İşyeri Hekimi |
| 3. Teşhis ve Rapor Alma | Gerekli tahliller, uzman muayeneler ve iddiaların değerlendirmesi yapılır. | Uzman Doktor/Yetkili Kurumlar |
| 4. İşverenin Meslek Hastalığını Öğrenmesi | Resmi tanı raporundan veya çalışan bildirimiyle durumdan haberdar olur. | İşveren |
| 5. Bildirim Yükümlülüğü | Öğrenme tarihinden itibaren en geç 3 iş günü içinde SGK’ya yazılı veya elektronik bildirim yapılır. | İşveren (birincil sorumlu) |
| 6. SGK İncelemesi | SGK, gerekli incelemeleri yapar ve meslek hastalığı olup olmadığını onaylar. | SGK Resmî Kurulları |
| 7. Tedavi ve Tazmin Hakları | Çalışan, tedavi sürecine girer. Gerekirse iş göremezlik ödeneği veya sürekli gelir alır. | Çalışan (SGK hakları) |
Bu tablodaki süreç akışı, meslek hastalığının tespiti ve bildiriminde en temel ve genel hatlarıyla izlenen prosedürü göstermektedir.
Sonuç ve Kısa Değerlendirme
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca, meslek hastalığı bildiriminin en geç 3 gün içinde yapılması gerekiyor. Bu 3 günlük süre, işverenin meslek hastalığına dair tanıyı veya durumu resmen öğrendiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
Bu bildirimin zamanında yapılması, hem çalışanın sağlığına ilişkin haklarının korunması hem de işverenin yasal yükümlülüklerini yerine getirerek olası idari cezalardan kaçınması açısından kritik önem taşır. Meslek hastalığı bildiriminde gecikme olması durumunda, işverenin idari para cezasına çarptırılması ve çalışanların da hak kaybı yaşaması söz konusu olabilir.
Unutulmamalıdır ki, çalışılan ortam, kullanılan malzemeler veya üretim süreçleri ne kadar farklılık gösterse de çalışan sağlığı ve güvenliği mevzuatı, ortak ve temel yükümlülükler getirir. Bu nedenle, meslek hastalığı şüphesi durumunda veya hastalığın kesin tespitinde SGK’ya en geç 3 iş günü içinde bildirim yapmak hem kanuni bir zorunluluk hem de insani bir sorumluluktur.