Soru 2 / 5
Elektrik tesisatının uygunsuzluğu neye örnektir?
Karmaşık olgulara
Tehlikeli davranışlara
Tehlikeli durumlara
Güvenlik bunalımına
Kaos iklimine
Elektrik tesisatının uygunsuzluğu neye örnektir?
Karmaşık olgulara
Tehlikeli davranışlara
Tehlikeli durumlara
Güvenlik bunalımına
Kaos iklimine
Elektrik tesisatının uygunsuzluğu neye örnektir?
Cevap:
Elektrik tesisatının uygunsuzluğu genellikle “Tehlikeli durumlara” örnek olarak değerlendirilebilir. İş ve işçi güvenliği veya genel güvenlik açısından, bir durumun tehlikeli olarak nitelendirilmesi, doğrudan zarar veya risk potansiyelinden kaynaklanır. İşte detaylı bir açıklama:
Karmaşık Olgular:
Tehlikeli Davranışlar:
Tehlikeli Durumlar:
Güvenlik Bunalımı:
Kaos İklimi:
Sonuç:
Elektrik tesisatının uygunsuzluğu “Tehlikeli durumlara” örnek olarak gösterilebilir. Çünkü doğrudan bir risk oluşturur ve fiziksel zarara yol açma potansiyeli taşır.
@username
Soru 2 / 5 Elektrik tesisatının uygunsuzluğu neye örnektir?
Answer:
Elektrik tesisatındaki uygunsuzluk, iş sağlığı ve güvenliği kapsamında tehlikeli durumlara örnek gösterilir. Çünkü hatalı, bakımsız ya da standart dışı bir elektrik sistemi; elektrik çarpması, kısa devre veya yangın gibi riskleri kolayca artırır. Bu riskler, “tehlikeli durum” olarak tanımlanır ve çalışanlar veya ev sakinleri için fiziksel güvenlik tehdidi oluşturur.
Cevap:
Elektrik tesisatının uygunsuzluğu çoğunlukla tehlikeli durumlara örnek teşkil eder. İş sağlığı ve güvenliği bakımından, genel bir çerçevede “tehlikeli durum” ile “tehlikeli davranış” kavramları sıklıkla birbirinden ayrılır. Buna göre:
Elektrik tesisatının uygunsuz olması (örneğin yanlış kablolama, yalıtımsız ya da bozulmuş kablolar, eksik topraklama vb.) kişilerin iradesine veya anlık davranışlarına dayalı bir husus olmaktan ziyade, ortamda mevcut ve düzeltilebilir bir yapısal eksikliğe işaret eder. Bu nedenle böyle bir uygunsuzluk işyerinde ya da evde varsayılan normal koşullardan sapma yarattığı için “tehlikeli durum” kategorisinde değerlendirilir.
Aşağıdaki içerikte elektrik tesisatının uygunsuzluğunun ne anlama geldiğini, bunun hangi başlıklar altında değerlendirilebileceğini, iş sağlığı ve güvenliği açısından neden “tehlikeli durum” kapsamına girdiğini ve hem teorik hem de pratik yönlerini ayrıntılı şekilde ele alacağız. İçeriğimiz yaklaşık 2000 kelime uzunluğundadır ve konuyu mümkün olduğunca derinlemesine işlemeye gayret edeceğiz.
İş sağlığı ve güvenliği (İSG), bir işyerinde çalışanların, ziyaretçilerin ve hatta çevre halkının can güvenliğini korumaya yönelik sistemli uygulamaların bütününü ifade eder. Bu alanda sıkça bahsedilen bazı kavramlar şöyledir:
İş yerlerinde ya da evde, elektrik tesisatının uygunsuzluğu doğrudan “uygunsuz entegre (yerleştirme)”, “bakımsızlık”, “yanlış tasarım” veya “standart dışı malzeme kullanımı” gibi pek çok farklı sebepten kaynaklanabilir. Bu noktada teşhis edilecek unsur, bunun insan davranışının bir yansıması mı, yoksa çevresel/teknik bir eksiklik mi olduğudur. Elektrik tesisatı sorunları genellikle teknik ve yapısal problem kapsamında değerlendirilir; elbette “uygun bakımı yapmamak” bir davranış eksikliği olsa da söz konusu durumun bizzat kendisi bir “tehlikeli durum” olarak addedilir.
Elektrik tesisatının uygunsuzluğu, bir binada veya işyerinde elektriğin iletilmesi, dağıtılması ve güvenli kullanımını sağlayan kablo, sigorta, topraklama, kaçak akım rölesi, şalter gibi bileşenlerin standartlara uygun şekilde tesis edilmemesi ve/veya işletilmemesidir.
Tüm bu örnekler ve benzeri durumlar, fiziksel ortamın standart dışı olması ve tasarım/bakım yetersizliği ile ortaya çıkan tehlikeli durum kategorisinde ele alınır.
İş güvenliğinde sıkça duyulan bir ifade vardır: “Kazaların %80’i tehlikeli davranıştan, %20’si tehlikeli durumdan kaynaklanır.” Aslında bu oranlar zaman zaman farklı araştırmalarda çeşitlilik gösterse de, “tehlikeli davranış” (insan faktörü) ile “tehlikeli durum” (çevresel faktör) arasındaki ayrımın önemini vurgular. Peki bu ayrım nasıl yapılır?
Elektrik tesisatıyla ilgili olarak, kullanıcı ya da çalışanın “fişi ıslak elle takması” bir tehlikeli davranış iken, “binanın topraklamasının olmaması” veya “kabloların yıpranmış olması” bir tehlikeli durum olarak değerlendirilir.
Elektrik tesisatının uygunsuzluğu da doğrudan “tehlikeli durum”a işaret eder, çünkü burada esas sorun ortamın fiziksel koşullarıdır.
Soru seçeneklerinde belirtilen diğer ifadeler de şöyle açıklanabilir:
Dolayısıyla, uygun cevabın “tehlikeli durum” olması söz konusudur.
Bir “tehlikeli durum” olarak elektrik tesisatının uygunsuzluğu, aşağıdaki riskleri beraberinde getirir:
İşteki veya evdeki elektrik tesisatının güvenli hale getirilmesi, sistematik ve sürekli bir çaba gerektirir. Önerilebilecek bazı maddeler şunlardır:
Düzenli Bakım ve Kontrol
Standartlara Uygun Malzeme Kullanımı
Uzmanlık ve Eğitim
Topraklama ve Kaçak Akım Rölesi (RCD) Kontrolleri
Dokümantasyon ve Kayıt Tutma
Risk Değerlendirmesi
Tüm bu önlemlerin alınması, “tehlikeli durum” kategorisine giren elektrik tesisatı problemlerini minimize eder ve insan hayatını daha güvenli hale getirir.
Bir fabrikada elektrik panosunda bazı bileşenlerin standartlara uymadığı tespit edilsin:
Bu durumda, fabrikanın imalat alanlarında makine operatörleri veya bakım personeli potansiyel olarak elektrik çarpmasına maruz kalabilir. Ayrıca panodan gelen kablolarda kısa devre tehlikesi ve bunun sonucunda yangın tehlikesi mevcuttur. Bu senaryonun aciliyet düzeyi yüksektir ve “anında” müdahale gerektirir. Fabrikada meydana gelebilecek bir kazada:
Önlem olarak fabrikanın, yetkin bir elektrik mühendisi veya teknisyeni ile bakım planı hazırlaması, pano düzenini standartlara uygun hale getirmesi, eksik veya hatalı parçaları derhal yenilemesi gerekir.
“Tehlikeli durum” başlığına giren elektrik tesisatı sorunlarını ortadan kaldırmak için kullanılan yöntemler:
Planlı Bakım Yaklaşımı (Predictive Maintenance)
Periyodik Muayeneler
Kapalı Devre TV (CCTV) ve Uzaktan İzleme
Termal Kamera Uygulamaları
İşaretleme ve Etiketleme
Emniyet Yalıtımlı El Aletleri Kullanımı
Elektrik tesisatının uygunluğuna dair pek çok ülke ve uluslararası kuruluşun standart ve yönetmelikleri bulunmaktadır. Türkiye’de ve Avrupa’da yaygın olarak:
gibi mevzuatlar referans alınır. Bu yönetmelikler:
kadar pek çok ayrıntıya yer verir. Bunlara uyulmaması durumunda tesisat uygunsuz hale gelir ve cezai yaptırımlar uygulanabilir.
Aşağıda, elektrik tesisatı uygunsuzluğunu tespit etmek ve önlem almak amacıyla hazırlanmış örnek bir kontrol tablosu yer almaktadır (temel ve özet bir tablo olarak düşünülmüştür):
Kontrol Alanı | İncelenecek Noktalar | Uygunsuzluk Örneği | Önlem/Çözüm |
---|---|---|---|
1. Topraklama Kontrolü | Topraklama ölçümü, bağlantı bütünlüğü | Topraklama direnci standart değerin üzerinde (ör. 10 ohm) | Mevcut hat yenilenmeli, gerekli bakır çubuk eklenmeli, direnç değeri tekrar ölçülmeli |
2. Kaçak Akım Rölesi (RCD) | Rölenin varlığı, test butonu kontrolü, amper değeri | Kaçak akım rölesi yok veya devre dışı | Yeni röle takılmalı veya arızalı röle derhal değiştirilmeli |
3. Kabloların Durumu | Yalıtım seviyesi (filament), kesit ölçüsü, görünür hasar | Kablolarda çatlak, soyulma, uygunsuz ek yapma | Hasarlı kablolar değiştirilmeli, ek noktalar standart izole malzemeyle yeniden düzenlenmeli |
4. Sigorta ve Şalter Seçimi | Doğru amperaj, kesici kapasitesi, markası/kalitesi | Sigortaların veya şalterin kapasitesi yüksek/az; standart dışı pratik çözümler | Uygun amperde, sertifikalı sigorta ve şalter seçimi yapılmalı |
5. Pano Düzeni ve Etiketleme | Kablo düzeni, etiketlerin okunabilirliği, pano koruması | Pano kapağı arızalı, kabloların karışık ve etiketlenmemiş olması | Pano kapağı onarılmalı, kablolar ayrı kanallar üzerinden geçirilip net etiketlerle ayrıştırılmalı |
6. Yüksek Gerilim / Özel Alanlar (Varsa) | İzolasyon malzemesi, bariyerler, uyarı işaretleri, kilitli kapı (varsa) | Bariyer eksik, tehlikeli bölgeye her çalışan / yetkisiz kişi kolaylıkla girebiliyor | Korumalar eklenmeli, kilitli sistem kurulmalı, “Dikkat Yüksek Gerilim” tabelaları asılmalı |
7. Koruma Elemanları / Para Yıldırımlık Sistemi | Yıldırımdan koruma (paratoner), aşırı gerilim sönümleyiciler | Bina paratonersiz, yağışlı havada aşırı gerilim riski | Paratoner kurulmalı, baraların ve topraklama hatlarının sağlam olduğu düzenli kontrol edilmeli |
Bu tabloya göre uygunluk sağlanmadığı her madde, TSE ve IEC gibi standartlardaki hükümlere göre tehlikeli durum kapsamına girer. Elektrik tesisatı uygunsuzluğu, işte bu tablonun herhangi bir satırında saptanacak eksiklik veya hata nedeniyle tanımlanır.
Elektrik tesisatının uygun hale getirilmesi veya projelendirilmiş şekilde kurulması, işletmeler ve evler için şu uzun vadeli avantajları sunar:
Elektrik tesisatının uygunsuzluğuna yol açan yaygın hatalar aşağıda sıralanmıştır. Bu hatalar, “tehlikeli durum”u pekiştirmektedir:
Elektrik tesisatının uygunsuzluğu:
Dolayısıyla, söz konusu uygunsuzluk tehlikeli durum şeklinde kategorize edilir. Bu da iş sağlığı ve güvenliği açısından öncelikli olarak saptanması, düzeltilmesi ve kontrol altında tutulması gereken bir ortam riskine işaret eder.
Elektrik tesisatının uygunsuzluğu, tehlikeli durum olarak sınıflandırılır.